OPTİK BAKIŞ - Deneme Sınavı - 9

Yansıma olayında ışığın hızı, frekansı, rengi yani hiçbir özelliği değişmez. Sadece yönü değişir; ancak, renkli bir yüzeye çarpan ışığın renginin değişmesi bir istisnadır.

Görüntü ile nesne aynaya göre simetriktir.. Düz aynada sözcükler ters olarak okunur. İşte bu nedenle, yansıma kuralı gereğince aracın dikiz aynasında görüntü ters şekilde görüleceğinden bu karışıklığı önlemek için ambulans üzerine “ambulans” sözcüğü ters olarak yazılır.

Tek bir mercek kullanarak net ve keskin bir görüntü elde etmek çok güçtür ve tek bir mercekle elde edilen görüntü birçok hatayı içerir. Bu temel hatalar ya da mercek bozulmaları şunlardır:

• Renklerin bozulması,
• Küresel bozulma,
• Görüntünün kavisli olmasından doğan hatalar,
• Görüntünün bükülmesi,
• Astigmatik hata.

Işık dalgaları dış bükey bir merceği geçtikten sonra birleştiği noktada (odak noktası) konunun net ve aydınlık görüntüsü oluşur.

Işık dalgaları dış bükey bir merceği geçtikten sonra birleştiği noktada (odak noktası) konunun net ve aydınlık görüntüsü oluşur. Bu nedenle ince kenarlı merceklere pozitif mercek de denir.

Aynanın arkasında duruyormuş gibi görünen nesne (ki bu gerçek dışı yani, sanal bir görüntüdür) belirli özellikler içerir:

Merceğe gelen ışık ışınlarını kırarak optik eksenden uzaklaştırdığı için iç bükey mercekler "ıraksak mercek” olarak da bilinir. İç bükey merceklerin meydana getirdiği görüntü daima düz, sanal (hayali) ve nesneden küçüktür.

Negatif bir mercek söz konusu olduğunda ışık ışınları bir araya gelmek yerine birbirinden uzaklaşır. Bu yüzden bu tür bir mercekle bilindiği anlamda bir odaklama yapmak mümkün değildir. Pozitif bir mercek ışık ısınlarını kırarak bir araya getirir ve odaklama yapar.

Işık dalgaları şeffaf (saydam) bir ortamdan başka bir şeffaf ortama geçerken bir bölümü yansıyarak geldiği ortama dönerken, bir bölümü yönünü değiştirerek ilerler. Işığın bir ortamdan geçtikten sonra başka bir ortama geçerken yönünün değişmesine ışığın kırılması denir.

Işık denildiğinde hareket eden bir olgu anlaşılır. Yani ışık durağan değil, hareket halindedir. Hareket eden ışığa, ışın adı verilir.

Üzerlerine düşen ışığı tamamıyla geçirebilen, cam, su ve hava gibi maddelere şeffaf (saydam) maddeler denir.

Bir ışık aynaya çarptığında ya da aynanın üzerine düştüğünde yansır. Daha teknik bir şekilde ifade etmek gerekirse; ışık, şeffaf (saydam) olmayan ve ışığı geçirmeyen bir nesne üzerine çarptığında, nesnenin özelliğine uygun olarak gerisin geriye yansır. Bu duruma ışığın yansıması denir.

Düzgün Yansıma: Birbirine paralel olarak gelen ışık demeti, yüzeyden paralel olarak yansıyorsa, bu tür yansımaya düzgün yansıma denir. Düzlem aynada ışığın yansıması düzgün yansımaya örnek olarak verilebilir.

Gelen Işık: Bir konuya doğru gelen bir ışık ışınına gelen ışık ya da düşen ışık denir.

Optik bilimi temel olarak ışığın bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılması olgusuna dayanır. Işık dalgaları şeffaf (saydam) bir ortamdan başka bir şeffaf ortama geçerken bir bölümü yansıyarak geldiği ortama dönerken, bir bölümü yönünü değiştirerek ilerler. Işığın bir ortamdan geçtikten sonra başka bir ortama geçerken yönünün değişmesine ışığın kırılması denir.

Işık yayılırken daha yoğun bir ortamla karşılaştığında yansımayan ışık ışınları bu yüzey tarafından emilir. Bu olaya ışığın emilmesi denir. Nesne yüzeyinin özelliğine göre nesnenin üzerine düşen ışığın bir kısmı veya tamamı emilir ve yüzey tarafından yok edilen ışınlar kırılma ve yansıma özelliği gösteremez.

Bir merceğin görüntü vermesi ışığın kırılma olgusuna dayanır. Kırılma olayı sonucunda ışığı toplamaya ya da dağıtmaya yarayan saydam nesnelere mercek denir. Mercekler, içinden geçen ışığın yönünü değiştiren maddelerdir.

Tek bir mercek kullanarak net ve keskin bir görüntü elde etmek çok güçtür ve tek bir mercekle elde edilen görüntü birçok hatayı içerir. Bu temel hatalar ya da mercek bozulmaları şunlardır:

Dış bükey merceklere ince kenarlı mercek de denir. Nedeni, kenarlarının ince, merkezinin (ortasının) kalın olmasıdır. Dış bükey mercekler, üzerine düşen ışık dalgalarını mercekten geçtikten sonra birbirine yakınlaştırır. Merceğe gelen ışık dalgalarını kırarak optik eksene yaklaştırdığı için bu mercekler “yakınsak mercek” olarak da bilinir. Dış bükey mercekler, üzerine düşen ışık ışınlarını merceği geçtikten sonra bir noktada toplarlar. Bu nokta odak noktasıdır.