OPTİK BAKIŞ - Deneme Sınavı - 8

Işık, şeffaf (saydam) olmayan ve ışığı geçirmeyen bir nesne üzerine çarptığında, nesnenin özelliğine uygun olarak gerisin geriye yansır. Bu duruma ışığın yansıması denir.

Birbirine paralel olarak gelen ışık demeti, yüzeyden şekildeki gibi paralel olarak yansıyorsa, bu tür yansımaya düzgün yansıma denir. Düzlem aynada ışığın yansıması düzgün yansımaya örnek olarak verilebilir.

Parlak ve yansıtıcı bir yüzeye örneğin, bir aynaya dik açı ile çizilen bir çizgiye normal adı verilir.

Işık dalgaları şeffaf (saydam) bir ortamdan başka bir şeffaf ortama geçerken bir bölümü yansıyarak geldiği ortama dönerken, bir bölümü yönünü değiştirerek ilerler. Işığın bir ortamdan geçtikten sonra başka bir ortama geçerken yönünün değişmesine ışığın kırılması denir.

Kırılma indisi; ışığın boşluktaki hızıyla, şeffaf bir ortamdaki hızı arasındaki oranı gösteren bir sayıdır. Yani, şeffaf ortamda ışığın yayılma hızının, ışığın havada (boşlukta) yayılma hızının kaç katı olduğunun bir ifadesidir.

Bir merceğin görüntü vermesi ışığın kırılma olgusuna dayanır. Kırılma olayı sonucunda ışığı toplamaya ya da dağıtmaya yarayan saydam nesnelere mercek denir.

Küresel bozulmada merceğin yapısı küresel olduğundan merceğe gelen ışık ışınlarının merceğin merkezine yakın olanlarıyla uzak olanların kırılmaları farklı olur ve ışınlar merceğin ekseni üzerinde farklı noktalarda ekseni keserler. Bu da görüntü düzeyinde oluşan görüntünün seçikliğini bozmaktadır.

Odak noktasında bir merceğe asal eksene paralel olarak gelen ışık ışınları mercekten geçtikten sonra kırılarak merceğin arka tarafında asal eksen üzerinde belirli bir noktada kesişirler. Bu noktaya odak noktası diyoruz. Işık dalgaları dış bükey (ince kenarlı) bir mercekten geçtikten sonra birleştiği odak noktasında konunun net ve aydınlık görüntüsü oluşur.

Dış bükey mercekler, üzerine düşen ışık dalgalarını mercekten geçtikten sonra birbirine yakınlaştırır.

İç bükey merceklere kalın kenarlı mercek de denir. Nedeni, kenarlarının kalın, merkezinin (ortasının) ince olmasıdır.  İç bükey merceğe gelen ışık dalgaları mercek içinden geçerken birbirinden uzaklaşarak kırılır. Merceğe gelen ışık ışınlarını kırarak optik eksenden uzaklaştırdığı için iç bükey mercekler “ıraksak mercek” olarak da bilinir. İç bükey merceklerin meydana getirdiği görüntü daima düz, sanal (hayali) ve nesneden küçüktür.  İç bükey mercekler negatif merceklerdir. Negatif bir mercek söz konusu olduğunda ışık ışınları bir araya gelmek yerine birbirinden uzaklaşır, bu yüzden bu tür bir mercekle bilindiği anlamda bir odaklama yapmak mümkün değildir.

Objektif, gerçek dünyayı görüntü olarak ışığa duyarlı yüzeyler üzerine aktarır. İçinde karmaşık bir optik sistemi içeren objektif, görüntüsü alınacak nesnelerden yansıyarak gelen ışık dalgalarını toplayarak odaklanmış olarak ışığa duyarlı yüzeyler olan film, ya da görüntü algılayıcısı (sensör) üzerine düşürmeyi sağlar. Bir objektifin en temel görevi; içindeki mercekler aracılığı ile nesnelerin küçük ve net bir görüntüsünü oluşturarak kameranın ışığa duyarlı yüzeyine ulaştırmaktır. Doğru cevap A'dır.

Profesyonel kamera objektiflerinin üzerinde bazı ana ayarlamalar için çeşitli bilezikler ya da diğer adıyla halkalar bulunur. Bu düzenekler, optik yoluyla oluşturulan görüntünün niteliğini düzenler. Bu ayarlamalar ne kadar olanaklı ise objektifin verdiği görüntünün niteliği de o kadar artar. Objektifin gövdesi üzerinde önden arkaya doğru yer alan bu bilezikler sırasıyla şunlardır:

Doğru cevap B'dir.

Diyaframın görevi; ışığı miktar açısından kontrol etmektir. Diyafram, objektifin ışık alma gücünün ölçüsüdür. Birbirine tutturulmuş metal plakalardan oluşmuş ve delik şeklindeki diyafram açılıp kapatılarak, ışığa duyarlı yüzeyler üzerine (film ya da görüntü algılayıcıları) istenilen miktarda ışık düşürülmesini sağlar. Doğru cevap C'dir.

Odak Uzaklık Arttırıcı (Range extender): Objektif üzerinde bulunan ve birlikte kullanıldığı objektifin odak uzaklığını, yani yakınlaştırma gücünü belirli bir oranda arttıran ek bir mercektir. Odak Uzaklık arttırıcı zoom objektifin arka tarafında bulunan bir mandal aracılığı ile basit bir hareketle devreye sokulur. Doğru cevap D'dir.

Odak Uzaklığı. Objektifle çok uzaktaki, sonsuzdaki bir nesneye netlik yapıldığında objektifin optik merkeziyle film ya da görüntü arasındaki uzaklıktır. Doğru cevap E'dir.

Bir objektifin görebildiği açı bakış açısıdır. Objektifin bakış açısında, objektifin odak uzaklığına göre açının derecesi kesin olarak bellidir. Bakış açısı denildiğinde, objektifin odak uzaklığına göre 5, 10, 50 derece gibi kesin açılar söz konusudur. Doğru cevap B'dir.

Bir objektif sonsuza odaklandığı (net yapıldığı) zaman seçiklik belirli bir uzaklıktan başlayıp sonsuza kadar devam eder. Objektiften seçikliğin başladığı bu noktaya kadar olan uzaklığa hiperfokal uzaklık denir. Hiperfokal uzaklığı etkileyen faktörler şunlardır;

Doğru cevap E'dir.

Sabit odak uzaklıklı objektifler, belirli bir odak uzaklığına sahip objektiflerdir. Örneğin 50 mm. ya da 135 mm. objektif gibi. Bu objektiflerin odak uzaklığına bağlı olarak bakış açısı da sabittir. Bakış açısının değişmesi söz konusu değildir. Bu nedenle, farklı bir bakış açısı istendiğinde doğal olarak objektifin değişmesi gerekir. Doğru cevap C'dir.

Odak uzaklıkları dikkate alındığında, objektifleri birbirlerinden en belirgin biçimde ayıran özellikleri, bakış açılarıdır. Yani objektifin odak uzaklığı değiştiğinde bakış açısı da değişir. Doğru cevap A'dır.

Geniş açılı objektifler kamera doğrultusundaki nesnelerin, insanların ya da kameranın hareketinin hızını arttırırlar. Doğru cevap D'dir.