ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Mutlak değerlendirmede ölçüt, dersin hedef davranışlarıdır. Hedef davranışların belirli bir oranına sahip olan öğrencilerin başarılı sayılacağı kabul edilir. Değerlendirmede kullanılan ölçüt, mutlak başarının bir göstergesi olduğundan, mutlak değerlendirme adını alır.

Öğretmen yapmış olduğu sınavlarla, öğrencilerinin başarı düzeylerini belirler. Başarı düzeyinin belirlenmesi bir ölçme işlemidir. Sınavlardaki ortalama başarı düzeylerine bakılarak, öğrenciler hakkında kararlar verilir. Kararlar, öğrencinin başarılı sayılıp sayılmayacağı konusundadır. Sınav sonuçlarına bakılarak verilen not, bir değerlendirme sonucudur ve öğrenci hakkında karar verilmiş demektir. Puanlar birer ölçme sonucu, notlar ise değerlendirme sonucudur. Ölçme sonuçları bir ölçütle karşılaştırılarak değerlendirme işlemi yapılır. Burada da ölçüt üniversitenin belirlediği özelliklerdir.

Mutlak değerlendirmede ölçüt, dersin hedef davranışlarıdır. Hedef davranışların belirli bir oranına sahip olan öğrencilerin başarılı sayılacağı kabul edilir. Değerlendirmede kullanılan ölçüt, mutlak başarının bir göstergesi olduğundan, mutlak değerlendirme adını alır.

Mutlak değerlendirme, önceden belirlenen ölçüte (mutlak kritere) bağlı olarak yapılan değerlendirmedir. Mutlak ölçüt kullanılır. Ölçüt gruptan bağımsız olarak belirlenmiştir. Bu değerlendirmede ölçülmek istenen özelliklerin bütünü ön plandadır. 40 sorunun 30 tanesini yanıtlayan öğrenciler dersten geçer. Ölçme Değerlendirme dersinden 60 puan ve üstünü alanlar geçer.
Mutlak değerlendirmede belli bir standart ölçüte göre değerlendirme yapılmaktadır.

Öğrenciler mutlak ölçütlere göre değerlendirildiklerinde Mutlak Başarı Yüzdesi hesaplanır. Bu formül aşağıdaki gibidir.

MBY= Mutlak başarı yüzdesi

X_b = Öğrencinin (Bireyin) puanı

X_mak = Testten alınabilecek en yüksek puan

MBY=28/40*100= 70 notu bulunur.

Bağıl ölçüt, ölçme yapıldıktan sonra ölçme sonuçlarından çıkarılan ölçüttür.

Bağıl Değerlendirme: Bir öğrencinin başarısını, o öğrencinin içinde bulunduğu sınıfındaki diğer öğrencilerin başarı düzeyleri ile bağlantılı bir şekilde değerlendirilmektedir.

Bağıl değerlendirmede ölçüt sınıfın ortalama başarı düzeyidir. Sınıfın ortalama başarısı üzerinde puan alan öğrenciler başarılı; altında puan alan öğrenciler ise başarısız sayılır. Bu durum, öğrencileri birbirleri ile yarışma ortamına iterek başarı düzeyinin artırılmasına neden olabilir.

Bağıl Değerlendirme: Bir öğrencinin başarısını, o öğrencinin içinde bulunduğu sınıfındaki diğer öğrencilerin başarı düzeyleri ile bağlantılı bir şekilde değerlendirilmektedir.

Bağıl değerlendirmede ölçüt sınıfın ortalama başarı düzeyidir. Sınıfın ortalama başarısı üzerinde puan alan öğrenciler başarılı; altında puan alan öğrenciler ise başarısız sayılır. Bu durum, öğrencileri birbirleri ile yarışma ortamına iterek başarı düzeyinin artırılmasına neden olabilir.

Bağıl değerlendirmede kullanılan yöntemde Z ve T standart puan hesaplaması yapılmaktadır. Öğrencilerin ham puanları aritmetik ortalama ve standart kaymaya göre Z puanlarına dönüştürüldükten sonra, elde edilen ölçüt T puanları bağıl değerlendirme ile nota dönüştürülür.

Burada Bilgenin ilk sınavdan aldığı puan z ye dönüştürüldüğünde z=1 bulunur, aynı şekilde Özgenin ikinci sınavdan aldığı puan z ye dönüştürüldüğünde z=2 bulunur. Bu durumda Özge’nin ikinci sınavdaki başarısı Ali’nin ilk sınavındaki başarısından daha iyi olduğu anlaşılır.

Bu iki değerlendirme türü değerlendirmenin hangi amaçla yapılacağına göre tercih edilmelidir. Eğer amaç belirli bir programa öğrenci seçmek ise bu öğrenciler arasından en başarılı olanların seçilmesi bağıl değerlendirme ile daha anlamlı hal alır. En iyiler kendi aralarında yarışmaya girecek ve yarışmayı önde tamamlayanlar seçilme hakkını kazanacaklardır. Bu şekilde yapılan değerlendirmelerde bazen istenilmeyen yeterlik düzeyine sahip olanların başarılı olma durumları söz konusu olabilir. Bu durum başvuru sayısının fazla olması durumunda çok sorun yaratmayabilir. Üniversiteye giriş amacıyla yapılan sınavlar bağıl değerlendirmeye örnek uygulamalardır. Değerlendirmedeki amaç yeterlik belirleme ise bağıl değerlendirmenin kullanılması olumsuzluk yaratabilir. Yeterlik belirlemede en uygun olan mutlak ölçüttür. Farklı uygulamalarda yeterlik ölçütü değişebilir. Bazen bu ölçüt %50’lerde yeterli görülebilirken, bazen de %80’lerde yeterli görülebilir. %80’lerde bir yeterlik ölçütünün gerektiği bir alanda mutlak değerlendirme yerine bağıl değerlendirme kullanıldığında %40 mutlak başarı sağlayan bir bireyin başarılı sayılması mümkün hale gelebilir.