ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Girdi, hedeflere ulaşılması için gerekli olan her şey olarak ifade edilebilir. Eğitim siteminin sonsuz sayıda girdisi bulunabilir. Bu girdilerden bazıları olmazsa olmaz bir özellik taşırken bazıları da daha az öneme sahiptir. Eğitim sisteminin önemli girdileri arasında öğrenci, öğretmen, dersler, ders kitapları ve eğitim programları, ders materyalleri, okul binası gibi çok sayıda unsur yer almaktadır.

Dolaylı ölçme: Ölçülmek istenilen özellik doğrudan değil de aracı başka değişkenler yardımıyla ölçülmeye çalışıldığı ölçmelerdir. Yukarıda verilen örneklerde öğrenci başarısının ölçülmesi dolaylı ölçme olarak adlandırılmaktadır. Bu ölçme işleminde öğrencinin başarısının somut bir göstergesi yoktur. İnsan zihninin öğrenmeyle ilgili bir değişimin gözlenememesi bu özelliğin ölçümünü dolaylı ölçmeye götürmektedir. Sınav sorularına öğrenci bildiği ölçüde cevap verdiğinde, öğrencinin öğrenmeyle ilgili süreçte ne kadarını öğrendiği hakkında dolaylı olarak ipuçları verecektir. Bu ipuçları da öğrenci başarısının dolaylı olarak ölçülmesini sağlayacaktır. Benzer şekilde termometredeki cıvanın bir birim artması ile sıcaklıktaki değişimin bir derece olduğu dolaylı olarak ölçülmektedir.

Türetilmiş ölçme: En az iki ölçme sonucu arasında yapılan bir matematiksel işlem ile elde edilen üçüncü ölçme sonucuna türetilmiş ölçme adı verilmektedir. Bir maddenin kütlesi ve hacmi verildiğinde öz kütlesinin hesaplanması, ara sınav sonuçları ile final sınavı sonuçlarından hesaplanan geçme notları ve zeka yaşı ile takvim yaşından hesaplanan zeka puanları birer türetilmiş ölçme örneğidir.

Bazı değişkenlerin alabileceği değerler sayılamayacak çoklukta olabilir. Değişkenlerin aldığı iki değer arasında her zaman üçüncü bir değer varsa, bu tür değişkenlere sürekli değişkenler adı verilir. Başarı değişkeni sürekli bir değişkendir. Çünkü ne kadar birey varsa birbirinden farklı özelliklere sahip o kadar birey vardır. Ya da bu bireylerin herhangi ikisinin başarı düzeyinin aynı olduğunu söylemek mümkün değildir. Ancak başarı değişkenini ölçmede kullandığımız aracın özelliğinin sınırlı olması nedeniyle aynı başarı puanına sahip iki birey bulunabilir. Aldıkları puanlar aynı olmasına rağmen bu iki kişinin başarısının aynı olduğu söylenemez. Bu nedenle başarı gibi diğer psikolojik özellikler süreklidir.

Ölçme sonuçlarındaki birimlerin bazıları fiziksel olarak fark edilebilir. Eğer birimler fiziksel olarak fark edilebiliyor ise doğal birimler olarak adlandırılır. Bazen de, belirli bir büyüklük birim olarak kabul edilir. Ölçmede pratiklik sağladığı için belirli bir büyüklüğün birim kabul edilmesi de yapay birimler olarak adlandırılmıştır. Sınıftaki öğrencilerin sayısını gösteren ölçme sonucunun birimi olan bir öğrenci, doğal birimken; hava sıcaklığını gösteren 24 derecenin birimi olan 1 derece yapay birimdir.

Kullanışlılık: Birimin ölçülecek değişkenin büyüklüğüne uygun olması, kullanışlılık özelliğidir. Örneğin, iki şehir arasındaki uzaklığı ölçmede kilometre (km), metre (m)’den daha kullanışlıdır. Benzer şekilde 20 davranışı ölçen bir sınavda, 1-20 veya 1-100 ölçeğindeki birimler, 1-5 ölçeğindeki birimden daha kullanışlıdır.

Eşit Aralıklı Ölçek: Bu ölçek türünde ölçme sonuçlarının birbirine oranı, değişkenin gerçek değerlerinin birbirine oranına eşit değildir. Çünkü ölçme sonuçlarındaki 0 (sıfır) görelidir. Eğitimde kullanılan ölçme sonuçları bu tür ölçek niteliğindedir. Örneğin, 80 puan alan bir öğrencinin, 40 puan alan bir öğrenciden tam iki kat daha iyi bildiği anlamına gelmez. Ya da, 50 puan alan iki öğrencinin ikisi birden dersle ilgili aynı şeyi ya da her şeyi biliyor anlamına gelmez. Bu tür ölçeklerden elde edilen ölçme sonuçlarına oransal işlemler yapılamaz.

Ölçmenin amaçları:

Değerlendirme, ölçme sonuçlarını bir ölçütle karşılaştırıp, ölçülecek nitelik hakkında karar verme süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle, değerlendirme işlemi için öncelikle ölçme yapmak gerekir. Ölçme değerlendirmenin birinci öğesidir. Ölçme sonuçlarının değerlendirilebilmesi için bir ölçüt gerekir. Ölçüt ise değerlendirmenin ikinci öğesidir. Ölçüt, değerlendirmeye dayanak sağlayan ölçme sonuçları olarak tanımlanabilir. Ölçme sonuçları ölçütle karşılaştırıldıktan sonra karar verilir. Karar ise değerlendirmenin son öğesidir. Eğitimde değerlendirme farklı amaçlar doğrultusunda yapılır. Bunlar aşağıda verilmiştir.

Bazen de homojen grupların oluşturulmasında öğrencilerin ön bilgilerinin yoklanması gerekebilir. Örneğin, üniversitelerin yabancı dil hazırlık sınıflarının oluşturulmasında hazır bulunuşluk testlerinin uygulanmasıyla benzer yeterlilikleri olan öğrencilerin bir sınıfta toplanması sağlanabilir. Bu yöntem ile “başlangıç”, “orta” ve “ileri” düzey sınıfları oluşturularak, her düzey için ayrı öğretim programları hazırlanabilir. Öğrencilere ilişkin elde edilen birtakım özelliklere bakılarak, öğrencilere rehberlik amacıyla değerlendirmeler yapılabilir. Üniversiteye girmek için öğrencilerin akademik yeterlilikleri ve mesleki ilgileri gibi özelliklerine bakılarak bölüm tercihlerinde rehberlik yapılabilir.

Eğitim sisteminin dört temel ögesi bulunmaktadır. Bunlar; girdi, süreç, çıktı ve ölçmedir.  Doğru cevap C.

Ölçme, niteliklerin nicelendirilmesidir. Doğru cevap A.

Çocuğun hangi yürümesi düzgün hangi yürümesi düzgün olmadığı bilinen bir özellik değildir. Bu özellik ölçmeyi yapan bir kişiden diğerine farklılık gösterir. Çocuğun düzgün yürüyebilme becerisi doğrudan gözlemlenemeyen bir özelliktir. Doğru cevap B.

Çocuğun yürüyüp yürümediğini gözlemek, masanın boyunun uzunluğunu ölçmek ve sınıfta kaç öğrenci olduğunu bulmak temel ölçme olarak ifade edilebilir. Doğru cevap E

Temel (doğrudan), dolaylı ve türetilmiş olmak üzere üç tür ölçme vardır. Doğru cevap B.

Değişkenler aldığı değerlere, birbirlerini etkilemesine ve yapısına göre türlere ayrılırlar. Bu türler sırasıyla nicel ve nitel, bağımlı ve bağımsız, kesikli ve sürekli değişkenlerdir. Doğru cevap C.

Değişkenin aldığı değerlere göre nicel ve nitel değişkenler bulunmaktadır. Bir değişken, sayılarla ifade ediliyor ve sayılar anlamını koruyorsa nicel, değişkenlerin aldığı değer sıfatlarla ifade ediliyorsa niteldir. Doğru cevap C.

Ölçmede pratiklik sağladığı için belirli bir büyüklüğün birim kabul edilmesi de yapay birimler olarak adlandırılmıştır. Sınıftaki öğrencilerin sayısını gösteren ölçme sonucunun birimi olan bir öğrenci yapay birimdir. Doğru cevap A.

Ölçme sonuçlarının özelliklerine ve kullanılan ölçme aracının özelliğine göre değişik ölçek türleri bulunmaktadır. Bunlar: Eşit oranlı ölçek, eşit aralıklı ölçek, sıralama ölçekleri ve sınıflama ölçekleridir. Doğru cevap E.

Ölçme olmadan değerlendirme yapılamaz. Dolayısıyla seyircilerin takım oyunlarına karşı tutumlarını belirlemesinde değerlendirme yapılabilmesi için önceden belirlenmiş bir oyun seçilmeli ve o oyuna yönelik tutum ölçeğinin oluşturulmalıdır. Doğru cevap D.