EĞİTİMDE ÖLÇÜLEN ÖZELLİKLER

 Ölçme, değişkenlerin özelliklerini belirleme ile ilgili bir kavramdır.

 Bir ölçme işlemine başlamadan önce ölçülecek özelliğin ölçülebilir olup olmadığına bakılmalıdır.

 Campbell ölçülebilirlik kavramı için eşitlik ve toplanabilirlik şartlarının yerine getirilmesi gerektiğini belirtmiştir.

 Eşitlik kavramı, başarı gibi iki niteliğe ait büyüklüğün birbirine eşitliğinin sağlanmasıdır.

  Başarı gibi iki niteliğe ait büyüklüğün toplanabilirliğidir.

 Bir dersin ünitelerindeki özelliklerin bazıları zihinsel beceriler, bazılarının duygusal özellikler ve bazılarının da bedensel beceriler içerir.

 Derste öğrenciye kazandırılması arzu edilen istendik özelliklere hedef denir.

 Hedeflerin gözlenebilir halde tanımlanmasıdır.

 Öğretim programlarında, hedef olarak gösterilen dersin ünitelerine göre öğrencide oluşması istenilen ve eğitim yoluyla kazandırılması düşünülen özellikler belirlenmektedir.

  Eğitimin her kademesinde öğrencilere, daha çok ders ortamlarında bilgi ve becerilerin göstergesi olan davranışlar kazandırılmaya ya da var olan yanlış davranışlar düzeltilmeye çalışılır.

 Öğrenci davranışları, bilişsel alan, duyuşsal alan ve psiko-motor alan olmak üzere üç grupta toplanır.

 Öğrenci davranışlarının bilgiler ve bilgilerden doğan zihinsel süreçlerle ilgili alanına denir.

  Öğrenci davranışlarının kişinin geliştirdiği duygu ve değerlerle ilgili olduğu alandır.

 Öğrenci davranışlarının zihin ve kas koordinasyonu sonucu oluşan alanına denir.

 Bilişsel alan davranışları bilgilerden doğan zihinsel süreçlerle ilgilidir.

  Derslerden kazandırılan kitabi bilgiler, bu bilgilerin yapılandırılması ve yorumlandırılması bilişsel alan özelliklerini taşır.

 Bloom bilişsel alandaki sıralamayı bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme olarak sıralamıştır.

Bilgi basamağındaki davranışlar sorunca söylemeyi, görünce tanımayı gerektiren en alt düzeydeki davranışları kapsar.

 Bilgi basamağının tüm alt basamaklarında kısa cevaplı testler, çoktan seçmeli testler, yazılı yoklamalar, doğru-yanlış testleri ve eşleştirmeli testler istenilen öğrenmelerin olup olmadığını belirlemede yeterli görülmektedir.

 İlkokulda ezberlettirilen çarpım tablosu bilgi basamağında bir davranış kazanıldığının bir göstergesidir.

 Kavramlar, yöntemler, ilkeler gibi farklı durumlar olabilir.

 Bilgi basamağındaki kazanımların genel özelliği öğrencinin kazandığı bilgiyi değişiklik yapmadan olduğu gibi sunabilmesidir.

 Kavrama basamağındaki kazanımlar bilgi basamağındakilerin üzerine inşa edildiğinden bilgi basamağı, kavrama basamağının ön şartıdır.

 Kavrama basamağındaki kazanımların genel özelliği öğrencinin kazandığı bilgiyi değişiklik yaparak sunabilmesidir.

 Öğrencinin iki farklı iletişim formunu kullanması, yorum yapabilmesi ve tahminde bulunabilmesi değişiklik yaptığını gösterir.

 Kavrama basamağı, çevirme, yorumlama ve öteleme olarak üç alt sınıfa ayrılır.

  Çevirme, bir iletişim formundan başka bir iletişim formuna aktarma demektir.

 Öğrencinin çevirme yapabilmesi için öncelikle her iki iletişim formunda yer alan terimlerin anlamlarını bilmesi gerekir. Bu ise bilgi basamağındaki özelliklere sahip olmayı gerektirir.

 Yorumlama, bir edebi metindeki gizli olan anlamı açık hale getirme, ana fikrini bulma, onu özetleyebilmedir.

 Öğrencinin bir edebi metni özetlemesi, büyük olan metni azaltarak kendi ifadesi ile yazması demektir. Başka birisi tarafından yapılan bir özetin verilmesi öğrencini kavradığını değil ezberlediğini gösterir.

 Öteleme eldeki bilinenlere bakarak ilerisi için kestirimde bulunabilme demektir.

 Yapılan kestirimin mümkün olduğunca nesnel olması, kişisel kanılardan uzak olması gerekir.

 Öğrencinin derste öğrendiği bir bilgiyi kitaptakinden ve derste geçen ifadesi dışında farklı şekilde doğru olarak vermesi bilgiyi kavradığını gösterir.

  Sorular çevirmeye, yorumlamaya ve ötelemeye uygun yazıldığında kavrama özelliği taşıyabilir.

 Bilgi basamağında alınan ve kavramada özümsenen bilginin yeni bir durumda kullanılması uygulama basamağının genel özelliğidir.

Bilgi basamağında alınan ve kavramada özümsenen bilginin yeni bir durumda kullanılması gerektiğinde, bilişsel davranışın düzeyi uygulama olur.

 Öğrenci problemi çözerken alanla ilgili ilkeleri, genellemeleri, yöntem ve teknikleri işe koşmalıdır. Bu açıdan bakıldığında öğrencinin hem bilgi hem de kavrama basamaklarında kazanmış olduğu özellikleri birlikte kullanması gerekmektedir. Bu nedenle de uygulama basamağı üst taksonomik düzey arasından görülmektedir.

 Uygulama basamağındaki özelliklerin ölçülmesinde bilgi ve kavrama basamaklarında önerilen ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin tamamının kullanılması uygun değildir. Uygulama problem çözmeyi gerektirdiğinden yazılı yoklamalar ile çözülmesi daha uygundur.

 Analiz, bir bütünü oluşturan parçaları ayırma, bu parçalar arasında var olan ilişkileri ortaya çıkarma özelliklerini taşır.

  Analiz basamağının yazılı yoklamalar, ödev ve projelerle ölçülmesi uygundur.

 Analiz basamağındaki özellikler üç alt basamaktan oluşur. · Öğelere dönük analiz. · İlişkilere dönük analiz. · Örgütleme ilkelerine dönük analiz.

  Analiz bütünü parçalarına ayırma olarak yapıldığında öğelere dönük analizdir.

 Bütünü parçalara ayırdıktan sonra parçalar arasındaki ilişkileri belirleme ilişkilere dönük analizdir.

 Bir bütün içindeki öğeler ve öğeler arasındaki ilişkilerin dayandığı temel ilkelerin, genellemelerin ve kuramların saptanması örgütleme ilkelerine dönük analizdir.

 Analiz soruları öğrencilerin üst düzey davranışlarını belirlemede kullanılan sorulardır.

 Öğrencilerin sentez düzeyindeki bir beceriyi gösterebilmesi, ancak eşi bulunmayan bir bilgi üretmesiyle, bir ürün yaratmasıyla veya ürüne ulaşılacak yeni bir yol bulunmasıyla mümkündür.

 Sentez özelliklerinin ölçülmesinde ödevler ve projeler kullanılır.

 Sentez basamağı üç alt basamaktan oluşur. · Özdeşsiz bir iletişim muhtevası oluşturabilme. · Bir plan veya işlemler takımı önerisi oluşturabilme. · Soyut ilişkiler takımı geliştirebilme.

 Öğrenci belirtilen türde bir iletişim materyali hazırladığında sentez düzeyinde bir davranış göstermiş olur.

  Bir plan veya işlemler takımı oluşturabilme özelliğinde bir ürün elde etme değil, ürün elde etmeye yönelik plan geliştirme vardır.

 Bu basamakta öğrencilerden teorik bilgi üretmesi istenir. Teorik bir bilgi birçok deneysel çalışma ve inceleme sonucu ortaya çıkabilecek üst düzeyde bir bilgidir.

 Bilişsel alan özellikleri içerisinde en üst düzeyde değerlendirme basamağı yer alır.

 Değerlendirme, iç ve dış ölçütlere göre ürünün veya ürün elde etme sürecinin değerlendirilmesini kapsar.

 Proje değerlendirme ölçekleri ile değerlendirme basamağındaki özellikler ölçülebilir.

 Değerlendirme basamağı iç ölçütlerle değerlendirme ve dış ölçütlerle değerlendirme olmak üzere iki alt basamaktan oluşur.

 Bir üründe bulunması gereken özelliklerin bulunup bulunmadığı, bulunuyorsa yeterliliği hakkındaki karar iç ölçütlerle değerlendirmeyi gerektirir.

 Proje yapılırken projenin maliyetinin, yapılma süresinin, yapılabilirliğinin uygunluğu önem taşır. Değerlendirmede bu ölçütlerinde dikkate alınması gerekir. Bu şekilde yapılan değerlendirme dış ölçütlere göre bir değerlendirmedir.

 Duyuşsal alandaki davranışlar, daha çok insanın geliştirdiği duygu ve değerlerle ilgili özellikleri kapsar.

  Öğrencilere bilişsel alan davranışlarının kazandırılmasında duyuşsal alan davranışları önemli bir rol oynar.

 Duyuşsal aladaki özellikler aşağıdaki beş alt basamaktan oluşur. · Alma, · Tepkide bulunma, · Değer verme, · Bütünleştirme, örgütleme · Bir değerler bütünü ile niteleme.

 Duyuşsal alanın ilk basamağı olan alma, öğrencilerin bir uyarıcıyı fark etmesi özelliği taşır.

 Alma basamağı kendi içinde aşağıdaki üç alt basamaktan oluşur. · Farkında olma. · Almaya açık olma. · Kontrollü ve seçici dikkat gösterme.

 Öğrencinin farkına vardığı uyarıcılara yönelik kendi davranışını göstermesi tepkide bulunduğunu gösterir.

 Tepkide bulunma basamağı kendi içinde aşağıdaki üç alt basamaktan oluşur. · Uysal davranma. · Tepki göstermede istekli davranma. · Tepki göstermekten doyum sağlama.

 Değer verme, öğrencinin farkına varıp tepkide bulunduğu özellikleri benimsemesi ve bu özelliklere karşı olumlu tutum geliştirmesi gibi özellikleri içermektedir.

 Değer verme basamağı kendi içinde aşağıdaki üç alt basamaktan oluşur. · Bir değeri kabullenme. · Taraf olma. · Bir değere adanma.

  Bütünleştirme ve örgütleme basamağındaki davranışların genel özelliği, öğrencilerin farklı değerleri araştırarak bir araya getirme ve kendi değerlerini oluşturmadır.

  Bütünleştirme ve örgütleme basamağı kendi içinde aşağıdaki iki alt basamaktan oluşur. · Değerleri kavramsallaştırma. · Bir değerle sistemi oluşturma.

 Bir değerler bütünü ile niteleme aşamasında, bireyin araştırarak özümsediği ve kendine uygun hale getirdiği değerler ile yaşamaya başladığını gösterir.

 Bir değerler bütünü ile niteleme basamağını kendi içinde aşağıdaki iki alt basamaktan oluşur. · Genellenmiş örüntü. · Nitelenme.

 Duyuşsal alan özellikleri bilişsel alan özellikleri gibi ders ortamında doğrudan hedeflere dayalı olarak kazandırılan özellikler değildir. Bu nedenle bilişsel özellikler gibi doğru cevabı olan bilgileri içermezler.

 Duyuşsal özelliklerin ölçülmesine yönelik ölçme araç ve yöntemleri daha çok bireysel beyana dayalı sübjektif yöntemlerdir. Hangi psikolojik özellik ölçülmek isteniyorsa, o özellik ile ilgili kurumsal bir yapının tanımlanması, bu yağıya ait özelliklerin belirlenmesi ve bu özellikleri ortaya çıkartacak durumların hazırlanması gerekir.

 Psiko-motor alanındaki davranışlar, kas ve zihin koordinasyonu sonucu oluşan özellikleri kapsar.

 Psiko-motor davranışları kendi içinde aşağıdaki beş alt basamaktan oluşur. · Uyarılma. · Kılavuz denetiminde yapma. · Beceri haline getirme. · Duruma uydurma. · Yaratma.

 Uyarılma, bireyin duyu organları yoluyla çevresindeki uyarıcıların farkına varmasıdır.

 Uyarılma basamağı, algılama ve bedensel kuruluş olmak üzere iki alt basamaktan oluşur.

 Yapılması istenilen işin, bir kişinin gözetiminde beraberce yapılmasıdır. Burada bir işi kendi kendine yapmaya alıştırma işlemi bulunmaktadır. İş yapılırken yapılan yanlışlıklar anında düzeltilir.

  Kılavuz denetiminde yapma basamağının alt basamakları kılavuzla birlikte yapma ve kendi kendine yapmadır.

 Kişinin istenilen beceriyi kimseden yardım almadan kendi kendine yapması, ustalaşmasıdır.

 Beceri haline getirme basamağını kendi içinde aşağıdaki üç alt basamaktan oluşur. · İstenilen nitelikte yapma. · İstenilen yetenekte ve sürede yapma. · İstenilen nitelikte, sürede ve yeterlilikte yapma.

  Kas ve zihin koordinasyonu ile ortaya çıkartılan ürünlerin klasik sınav türleri ile ortaya konulması zordur, bazen de mümkün değildir. Psiko-motor özelliklerinin ölçülmesinde gözlem formlarından ve dereceleme ölçeklerinden yararlanılması, yapılan işlemin objektifliğini arttırır.

 Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış olmak üzere iki türlü gözlem formu vardır.

 Bir işin yapılış süreci ölçülmek isteniyorsa yapılandırılmış gözlem formunun kullanılması uygundur.

 Yapılandırılmamış gözlem formları, işin yapılış aşamasının sistematik olmadığı, işin hangi aşamasında neyin yapılacağının açıkça belli olmadığı durumda kullanılan bir formdur.