ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 2

Bir ölçme aracının ölçmek istediği değişkeni ölçüp ölçmediği, ölçüyorsa onu başka değişkenlerden arınık olarak ölçebilmesi, geçerlik olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Girdi, hedeflere ulaşılması için gerekli olan her şey olarak ifade edilebilir. Eğitim siteminin sonsuz sayıda girdisi bulunabilir. Bu girdilerden bazıları olmazsa olmaz bir özellik taşırken bazıları da daha az öneme sahiptir. Eğitim sisteminin önemli girdileri arasında öğrenci, öğretmen, dersler, ders kitapları ve eğitim programları, ders materyalleri, okul binası gibi çok sayıda unsur yer almaktadır.

Dolaylı ölçme: Ölçülmek istenilen özellik doğrudan değil de aracı başka değişkenler yardımıyla ölçülmeye çalışıldığı ölçmelerdir. Yukarıda verilen örneklerde öğrenci başarısının ölçülmesi dolaylı ölçme olarak adlandırılmaktadır. Bu ölçme işleminde öğrencinin başarısının somut bir göstergesi yoktur. İnsan zihninin öğrenmeyle ilgili bir değişimin gözlenememesi bu özelliğin ölçümünü dolaylı ölçmeye götürmektedir. Sınav sorularına öğrenci bildiği ölçüde cevap verdiğinde, öğrencinin öğrenmeyle ilgili süreçte ne kadarını öğrendiği hakkında dolaylı olarak ipuçları verecektir. Bu ipuçları da öğrenci başarısının dolaylı olarak ölçülmesini sağlayacaktır. Benzer şekilde termometredeki cıvanın bir birim artması ile sıcaklıktaki değişimin bir derece olduğu dolaylı olarak ölçülmektedir.

Türetilmiş ölçme: En az iki ölçme sonucu arasında yapılan bir matematiksel işlem ile elde edilen üçüncü ölçme sonucuna türetilmiş ölçme adı verilmektedir. Bir maddenin kütlesi ve hacmi verildiğinde öz kütlesinin hesaplanması, ara sınav sonuçları ile final sınavı sonuçlarından hesaplanan geçme notları ve zeka yaşı ile takvim yaşından hesaplanan zeka puanları birer türetilmiş ölçme örneğidir.

Bazı değişkenlerin alabileceği değerler sayılamayacak çoklukta olabilir. Değişkenlerin aldığı iki değer arasında her zaman üçüncü bir değer varsa, bu tür değişkenlere sürekli değişkenler adı verilir. Başarı değişkeni sürekli bir değişkendir. Çünkü ne kadar birey varsa birbirinden farklı özelliklere sahip o kadar birey vardır. Ya da bu bireylerin herhangi ikisinin başarı düzeyinin aynı olduğunu söylemek mümkün değildir. Ancak başarı değişkenini ölçmede kullandığımız aracın özelliğinin sınırlı olması nedeniyle aynı başarı puanına sahip iki birey bulunabilir. Aldıkları puanlar aynı olmasına rağmen bu iki kişinin başarısının aynı olduğu söylenemez. Bu nedenle başarı gibi diğer psikolojik özellikler süreklidir.

Ölçme sonuçlarındaki birimlerin bazıları fiziksel olarak fark edilebilir. Eğer birimler fiziksel olarak fark edilebiliyor ise doğal birimler olarak adlandırılır. Bazen de, belirli bir büyüklük birim olarak kabul edilir. Ölçmede pratiklik sağladığı için belirli bir büyüklüğün birim kabul edilmesi de yapay birimler olarak adlandırılmıştır. Sınıftaki öğrencilerin sayısını gösteren ölçme sonucunun birimi olan bir öğrenci, doğal birimken; hava sıcaklığını gösteren 24 derecenin birimi olan 1 derece yapay birimdir.

Kullanışlılık: Birimin ölçülecek değişkenin büyüklüğüne uygun olması, kullanışlılık özelliğidir. Örneğin, iki şehir arasındaki uzaklığı ölçmede kilometre (km), metre (m)’den daha kullanışlıdır. Benzer şekilde 20 davranışı ölçen bir sınavda, 1-20 veya 1-100 ölçeğindeki birimler, 1-5 ölçeğindeki birimden daha kullanışlıdır.

Yazılı yoklama, sözlü sınav ve kısa cevaplı testlerde öğrenciler test formunda cevaba ilişkin herhangi bir ipucuna sahip değillerdir. Çoktan seçmeli testlerde böyle bir ipucu bulunmakla birlikte, örneğin 5 cevap seçeneği bulunan bir test için şans başarısı %20 olacaktır. Doğru-yanlış testlerinde ise bu oran %50'ye çıkmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Cevaplayıcının bir rakam, bir kelime ya da en çok bir cümle ile cevaplandırdığı sorulardan oluşan sınavlara kısa cevaplı testler adı verilmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Eşit Aralıklı Ölçek: Bu ölçek türünde ölçme sonuçlarının birbirine oranı, değişkenin gerçek değerlerinin birbirine oranına eşit değildir. Çünkü ölçme sonuçlarındaki 0 (sıfır) görelidir. Eğitimde kullanılan ölçme sonuçları bu tür ölçek niteliğindedir. Örneğin, 80 puan alan bir öğrencinin, 40 puan alan bir öğrenciden tam iki kat daha iyi bildiği anlamına gelmez. Ya da, 50 puan alan iki öğrencinin ikisi birden dersle ilgili aynı şeyi ya da her şeyi biliyor anlamına gelmez. Bu tür ölçeklerden elde edilen ölçme sonuçlarına oransal işlemler yapılamaz.

Ölçmenin amaçları:

Çoktan seçmeli testlerde, cevabın seçeneklerden hangisi olduğu belli olduğundan, puanlamadan kaynaklanan bir hata içermez ve bu özelliği ile objektiftir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Değerlendirme, ölçme sonuçlarını bir ölçütle karşılaştırıp, ölçülecek nitelik hakkında karar verme süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle, değerlendirme işlemi için öncelikle ölçme yapmak gerekir. Ölçme değerlendirmenin birinci öğesidir. Ölçme sonuçlarının değerlendirilebilmesi için bir ölçüt gerekir. Ölçüt ise değerlendirmenin ikinci öğesidir. Ölçüt, değerlendirmeye dayanak sağlayan ölçme sonuçları olarak tanımlanabilir. Ölçme sonuçları ölçütle karşılaştırıldıktan sonra karar verilir. Karar ise değerlendirmenin son öğesidir. Eğitimde değerlendirme farklı amaçlar doğrultusunda yapılır. Bunlar aşağıda verilmiştir.

Bazen de homojen grupların oluşturulmasında öğrencilerin ön bilgilerinin yoklanması gerekebilir. Örneğin, üniversitelerin yabancı dil hazırlık sınıflarının oluşturulmasında hazır bulunuşluk testlerinin uygulanmasıyla benzer yeterlilikleri olan öğrencilerin bir sınıfta toplanması sağlanabilir. Bu yöntem ile “başlangıç”, “orta” ve “ileri” düzey sınıfları oluşturularak, her düzey için ayrı öğretim programları hazırlanabilir. Öğrencilere ilişkin elde edilen birtakım özelliklere bakılarak, öğrencilere rehberlik amacıyla değerlendirmeler yapılabilir. Üniversiteye girmek için öğrencilerin akademik yeterlilikleri ve mesleki ilgileri gibi özelliklerine bakılarak bölüm tercihlerinde rehberlik yapılabilir.

Sözlü sınavlarda, öğrencinin güzel konuşma, kelimeleri düzgün ifade edebilme, hitap edebilme becerileri ölçülebilmektedir. Bu kapsamda, seçeneklerde verilen dersler arasında sözlü sınava en uygun olanı yabancı dil dersi olan İngilizce'dir. Çünkü öğrencinin öğrendiği bilgileri ne kadar iyi kullanabildiğini gösterebilecek tek yol sözlü sınav yapmak olacaktır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanlış sayısının doğru sayısına etki etmediği testlerde, öğrencilerin cevaplarını bilmedikleri sorular için tahmini cevaplar vermeleri durumu söz konusu olmaktadır. Bu da şans başarısını artıran etmenlerdendir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Açık kitap sınavlarında sorular, gerekli bilginin kitaptan bulunup, bu bilgiyi yorumlamayı ve analiz yapmayı gerektirecek şekilde düzenlenmelidir. Bu da öğrencilerin analiz, değerlendirme gibi üst düzey bilişsel becerilerini ortaya koymalarına olanak tanımaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Çoktan seçmeli testler madde kökü, seçenek, anahtarlanmış cevap (doğru cevap), çeldirici ve madde formu ögelerinden oluşmaktadır. Boşluk, kısa cevaplı testlerin bir ögesidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Soruda özellikleri verilen test, çoktan seçmeli testtir. Avantajlı pek çok yanı bulunmasına rağmen, ileri düzey davranışların ölçümünün zor olması dezavantaj kabul edilebilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Bir testteki seçenek sayısı cevaplayıcıların düzeyine göre ayarlanmalıdır. İlkokullarda birinci ve ikinci ve üçüncü sınıflarda iki ve üç seçenekli maddeler kullanılması, daha sonraki sınıflarda dört seçeneğe çıkartılması ve orta öğretim ve daha üstünde beş seçenekli madde kullanılması daha uygundur. Bu kapsamda, üçüncü sınıftaki bir öğrenci için beş seçenekli soru oluşturulması uygun görünmemektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.