OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI - Deneme Sınavı - 7

Berle, “gücün doğal yasaları” olarak tanımladığı ve toplumlarda var olan devlet-vatandaş ilişkileri de dahil bir çok alanda uygulanabilir; 1) “Güç, insanlardan oluşan bir organizasyonda sürekli olarak bir boşluğu doldurur, 2) Güç Kişiseldir, 3) Güç, her zaman bir felsefe ve fikir sistemine dayanır, 4) Güç, her zaman bir sorumluluk alanı ile karşı karşıyadır ve bu alan içinde hareket eder, 5) Güç, organizasyonlar aracılığıyla yürütülür ve organizasyonlara dayanır.” olarak beş yasa ortaya koymuştur.

Organize olmayan suçluların genel davranış özellikleri şunlardır:

1. Organize suçlulardan farklı olarak yalnız yaşarlar, yakın arkadaş çevresi yoktur, çekingen ve sessizdir,

2. Maddi olarak yetersizdir, kötü bir imajı vardır ve kıyafetleri eskidir,

3. Tepkilerini hemen göstermezler, kızgınlık ve korkularını içine atarlar,

4. Cinsel yönden yetersizdirler ve hiç ilişkiye girmemiş olabilirler,

5. Cinsel ihtiyaçlarını pornografi, iç çamaşır hırsızlığı, mastürbasyon gibi tek başına yapılan aktiviteler ile tamamlama eğilimi içerisinde olurlar,

6. İstenmeyen gebelik sonucu dünyaya gelmiş olabilirler,

7. Babasının sürekli işi olmayabilir ve küçüklüğünde aşırı disiplin içerisinde büyümüş olabilir,

8. Medyayı takip etmezler, kurnaz değillerdir,

9. Suçu planlı işlemez, çılgınlık ruh hâli ile aniden saldırır, mağdura şiddet uygulayarak anında etkisiz hâle getirmeye çalışır,

10. Genellikle saldırdığı kişi ile ilişkiye girme, cesede eziyet etme, ısırma davranışlarında bulunurlar,

11. Olay yerine yakın mesafede yaşarlar ve cesedi gizlemeye çalışmazlar,

12. Bu tarz kişiler suç işledikten sonra genellikle aşırı alkol alma ya da ilaç kullanma gibi önemli davranış değişiklikleri gösterirler,

13. Organize olmayan suçlular, organize suçluların aksine olay yerinden değerli eşya değil anı olması için herhangi bir eşya ya da elbise parçası alma eğilimi gösterirler.

“Güç, organizasyonlar aracılığıyla yürütülür ve organizasyonlara dayanır” ifadesi ile güç kullanma ve hatta tüm yetkilerin doğuştan gelen bir özellik olmadığı, bağlı
bulunulan kurumun genel ve özel kolluk personeline güç kullanma yetkisini verdiği ve bu gücü de kanunların izin verdiği kadarıyla kullanılabilecekleri anlatılmaktadır.

Söz konusu kanunda kamu güvenliğini tamamlayıcı güvenlik hizmetleri olarak tarif edilen özel güvenlik hizmetini ifa eden personelin yetkileri madde 7’de: “a. Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini detektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
b. Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini detektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
c. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) CMK, madde 90’a göre yakalama.
d. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Görev alanında, haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama.
e. Yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme.
f. Hava Meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini detektörle arama, eşyaları
X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
g. Genel kolluk kuvvetlerine derhal bildirmek şartıyla, aramalar sırasında suç teşkil eden veya delil olabilecek ya da suç teşkil etmemekle birlikte tehlike doğurabilecek eşyayı emanete alma.
h. Terk edilmiş ve bulunmuş eşyayı emanete alma.
ı. Kişinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacıyla yakalama.
j. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Olay yerini ve delilleri koruma, bu CMK madde 168’e göre yakalama.
k. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) TMK madde 981’e, Türkiye Borçlar Kanunu [TBK] madde 52’ye, TCK madde 24 ve 25’e göre zor kullanma.” olarak düzenlenmiştir.

Özel güvenlik görevlilerinin işlerini yapmalarındaki en önemli süreçlerden biri de birbirleri ve/veya diğer güvenlik birimleri arasındaki iletişim oluşturur. Birden fazla özel güvenlik görevlisinin görev yaptığı yerlerde olası tehlikelerin bildirilmesi ve/veya destek istenmesi için iletişim konusu büyük önem taşımaktadır. Bu bakımdan özel kanal kullanan telsiz sistemleri, bas-konuş özellikli telefonlar gibi iletişim ihtiyacını hızlı ve kesintisiz sağlayacak teknik ekipmanın varlığı nitelikli bir özel güvenlik hizmeti için olmazsa olmaz unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu amaçla kullanılan ekipmanlara ilişkin olarak aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekmektedir:

1. Ekipmanlar sürekli açık tutulmalı ve kolaylıkla ulaşılabilir olmalıdır.

2. Söz konusu cihazlar taşınabilir olduğundan bataryalarında yeterli doluluk olduğu sürekli kontrol edilmeli, azalma durumunda ya yeniden şarz edilmeli ya da batarya dolusu ile değiştirilmelidir.

3. Bu ekipmanlar tercihen kulaklık ile kullanılmalıdır, zira söz konusu ekipmanları kullanırken ellerin serbest kalması faydalı olacaktır.

4. Devriye görevi olan özel güvenlik hizmetlerinde önceden belirlenmiş aralıklarla merkez ve/veya diğer istasyonlar sürekli bilgilendirilmelidir. Bu özel güvenlik görevlisinin durumu ve haber veremediği tehlikelerin tespiti açısında önemlidir.

5. Söz konusu ekipmanlarla yapılan görüşmelerin belirli bir süre saklanması da sonradan tespit edilecek istenmeyen durumların analizinde önem taşıyabilir.

6. Telsiz veya telefonla yapılan görüşmelerde anlaşılır ve kısa konuşmalar da oldukça önemlidir. Zira olası yanlış anlamalar gereksiz sıkıntıların doğmasına neden olabilir.

7. Bu araçlar gereksiz yere kullanılmamalıdır. Özellikle acil ihtiyaç duyulan anlarda bu iletişim kanallarının gereksiz yere meşgul edilmesinden dolayı olası tehlikeler hakkında zamanında bilgi sahibi olmak imkansız hâle gelebilir.

Ateşli Silahlar
Maddi güç kullanmanın yeterli olmadığı hâllerde bir sonraki aşama ateşli silah kullanımıdır. “silah kullanma” kavramı ürkütücü ve korkutucu olduğu düşünülse bile kamu düzeni ve kişilerin hak ve özgürlüklerinin korunması açısından önem arz etmektedir.

Hasar görmüş veya yetersiz kalmış kamu altyapıları zamanında onarılmadığı veya gerekli iyileştirmelerin yapılmadığı durumlarda önemli tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Örneğin bozulmuş yollar veya başkaca bir çalışmadan dolayı kazıldıktan sonra açık bırakılmış çukurlar kazalara sebep olabilir. Benzer şekilde yeterli aydınlatma altyapısının olmadığı sokak ve alanlar suça teşvik eder bir hal alabilir. Bu tarz durumlarda ortaya çıkabilecek sorunlar yüzünden gerekli tedbirleri almamak ve ilgili otoritelere bilgi vermemek hukuki sorunlar doğurabilir. Bu tarz durumlar ve potansiyel sonuçlarına yönelik aşağıdaki örnekler verilebilir:

1. Kış mevsiminde yolların tuzlanmaması ve gerekli uyarıcı levhaların yerleştirilmemiş olması yaralanmalı ve/veya ölümcül kazalara neden olabilir.

2. Bakımı ve temizliği yapılmamış rögarlar, aşırı yağışlarda çevrede su baskınlarına ve ona bağlı olarak boğulma-yaralanma gibi hayati zararlar meydana getirebilir.

3. Kontrolsüz ve bilinçsiz yapılan kazı faaliyetleri; su boruları, gaz sistemleri ve elektrik tesisatlarının zarar görmesine neden olabilir.

4. Açıkta bulunan elektrik kabloların (fırtına, bakımsızlık veya sabotaj yüzünden) kopması veya gerekli önlem alınmadığı için yıkılan elektrik direkleri de önemli ölçüde tehlike oluşturur.

5. Tehlikeli madde sızıntısı veya radyoaktif maddelerle temas ihtimali de önemli tehlikeleri beraberinde getirmektedir.

6. Yangın merdivenleri ve acil çıkış kapılarının kullanılamaz durumda olması da büyük tehlike oluşturmaktadır.

ZOR KULLANMA SÜRECİ VE İLKELERİ
Orantılılık ilkesi çerçevesinde zor kullanmada aşağıdaki ilkelere uygun olarak, hareket edilmelidir:
• Müdahale edilen somut olay/durum zor kullanma sürecini belirler /tayin eder.
• Durumun sürekli analiz edilmesi gerekir.
• Zor kullanma süreci herhangi bir anda son bulabilir.
• Süreç içerisinde herhangi bir anda taktiksel geri çekilip daha az zorlayıcı bir yöntem kullanabilir.
• Kademeli ve orantılı zor kullanmada taktiksel iletişim ilk ve en az zorlayıcı olan yöntemdir.
• Zor kullanma sürecinde genel ve özel kolluk personeli en az zarar verecek yöntemi seçer.

Ceza muhakemesinin amacının maddi gerçeği bulmak olduğu kabul edilir. Ceza muhakemesini, diğer hukuk muhakemelerinden ayıran şey, bu amaçtır. Ancak, ceza muhakemesinin tek amacının gerçeği bulmak olduğu söylenemez. Ceza muhakemesinin masumu korumak, ceza yaptırımının realize olmasını sağlayarak toplumu korumak, adaletin sağlanmasına katkıda bulunmak, hukuksal barışı sağlamak gibi birçok amacı bulunmaktadır.

Bütün notlar el yazısıyla alınır. Not alma, inceleme yapılırken veya incelemeden hemen sonra yapılır. Alınan notlar, her görev ve inceleme için aşağıdaki özellikleri içermelidir:

a. Tarih,

b. Göreve başlama zamanı,

c. Önemli telsiz mesajları veya tebliğleri,

d. Görev sırasında bağlantı kurulan şahısların isimleri,

e. Gerektiğinde kroki çizimi,

f. Hava durumu,

g. Aydınlık ve ışıklandırma durumu,

h. Görevin bitiş saati.

Notta değişiklik yapılması lazım geliyorsa üzeri tek çizgi ile çizilip (karalamaksızın) doğrusu yazılmalı, imza atılıp çizildiği belirtilmelidir.

Kriminalistik uzmanı Alphonse Bertillon (1853-1914) Antropometri denilen basit ancak kullanışlı bir ölçüm sistemi kurmuştur. Bertillon’un Antropometri ölçüm sistemi, kişilerin fiziksel olgunluğa ulaştıktan sonra fiziksel ölçülerinin sabit kalacağı gerçeği üzerine kuruludur. Özellikle antropoloji biliminin gelişmesi ile bu biliminin adli amaçlı olarak da kullanılabileceği düşünülmüştür.

Solunum egzersizleri ve uygun zamanlarda bedensel aktiviteler ve spor yapılması, dengeli ve zamanlı beslenmeye özen gösterilmesi, mizah duygusunun ve gülmenin unutulmaması tükenmişlik sendromu ile mücadelede faydalıdır. İş saatlerinde hiçbir şey yapmamak, gereksiz şeylerle uğraşmak, ayrıntılarda boğulmak ve işin esas konusuna geçememek gibi durumlar ise iş saati sona erdiğinde çalışan bireyde kaygıyı ve gerilimi artırır, strese girmesine sebep olur.

Müdahale edilen olayla ilgili olarak alınan notlardan sonraki aşama, bu olayı raporlama ya da tutanak hazırlama sürecidir.

Herhangi bir konu, olay veya sorunla ilgili olarak yapılan araştırma ve incelemenin sonuçlarını belirtmek, varılan sonuçlarla ilgili değerlendirmeyi bildirmek amacıyla yazılan (Ayyıldız ve Tutar, 2012:237), yapılan bir görevin veya inceleme ve araştırma sonucunda bir sistem içinde (Azak, 1997:66) ve üst makamlara sunmak üzere hazırlanan yazılara (Koç ve Öztoprak, 2003:81) rapor denir. Raporlar, incelenen ve araştırılan herhangi bir konuda çeşitli bilgileri, belli şekil şartlarına göre içeren ve bir değerlendirme ile ilgililere sunan yazılardır. Kısaca rapor, belli bir iş veya görev hakkında, ayrıntılı bilgi içeren yazılardır (Ayyıldız ve Tutar, 2012:237; Koç, 2006:131).

Mesleki raporlarda birtakım şeklî kurallara uyulması yeknesaklığı sağlayacaktır (Azak, 1997:69, Bal, 2012:83):

1. Raporlar A4 veya A5 tabir edilen belli boyuttaki çizgisiz kâğıtlara yazılır. Bilgisayarda yazılabileceği gibi el yazısı ile de yazılabilir. El yazısı ile yazıldığında mürekkepli kalem kullanır, kurşun kalem kullanılmaz.

2. Raporlar kâğıdın bir yüzüne yazılmalıdır.

3. Raporun yazıldığı makam kâğıdın üst orta kısmına büyük harflerle, kısaltma yapmadan yazılmalıdır. Bu hitap bölümünün alt orta kısmına gelecek şekilde parantez içerisinde büyük harflerle rapor yazılmalıdır.

4. Satırlar düz ve düzgün olacaktır. Satır aralıkları da normal olmalı, satırlar ne bitişik ne de çok aralıklı olmalıdır.

5. Raporlarda silinti, kazıntı ve sonradan ilave yapılmamalıdır.

6. Kelimeler okunaklı ve doğru yazılmalıdır. El yazılarında yazı çirkin, silik, karalanmış yazılmaz. Rapor matbaa harfleriyle okunaklı yazılır.

7. Raporun yazılıp verildiği tarih gün ve hatta saati mutlaka belirtilir.

8 Raporlarda yazılan rakamlar parantez içerisinde harfle de yazılmalıdır.

9. Bazı önemli ve zamanın ayrıntılarıyla belirtilen olaylarda raporun yazıldığı saatin yanında dakikası da yazılması önemlidir.

10. Raporların birden fazla sayfadan oluşması durumunda, sayfanın sağ alt kısmında sayfa numarası belirtilmelidir.

11. Raporların birden fazla sayfadan oluşması durumunda, raporu imzalayan görevliler, diğer sayfaları da imzalamalı veya paraflamalıdırlar. 12. Raporun sonuna metin bölümünün sağ altına imza bloğu açılır. Raporu yazan kişi adını, soyadını, rütbe unvanını ve görev unvanını yazıp imzalayacaktır.

13. Rapor, birden fazla görev alan personel tarafından da düzenlenebilir. Böyle durumlarda müşterek rapor olduğu belirtilir. Raporun imza bölümünde görev alan her görevlinin adı soyadı, rütbe, görev unvanı ve imzaları ayrı ayrı bulunur.

14. Raporun sonunda yetkili ve üst makamlara arz edilmelidir.

Tutanak, kolluk kuvvetinin görevini yürütürken icra ettiği görevini en iyi şekilde yansıttığı resmî yazılardır. Bal’ın da (2012:144) belirttiği gibi kolluk için tutanak bir ispat aracıdır. Sözlükte Meclis, kurul, mahkeme vb. yerlerde söylenen sözlerin olduğu gibi yazıya geçirilmesi, belgelenmesi gereken bir durumu tespit edenler tarafından imzalanan belge, zabıt varakası, birçok kimsenin imzaladığı rapor, mazbata şeklinde tanımlanmaktadır (TDK, 2016).

Soruşturmada birinci derecede geçerli delil niteliğinde olan yazılı belgelerdir (Azak, 1997:145).

Giriş Bölümü Tutanakların düzenlenmesini gerektiren konu, olay veya şahıslarla ilgili bilgilerin verildiği bölümdür. Meydana gelen olayın;

• Ne olduğu, yeri, tarihi ve saati,

• Olayın kimden, nerede, nasıl öğrenildiği,

• Olay yerine ne ile kiminle ve ne zaman gidildiği,

• Olay yerine ilk gelindiğinde karşılaşılan durumun tespit edilip yazıldığı bölümdür

Stresle mücadele etmenin en etkili bazı yöntemleri şunlardır;

Kendinizde stres yaratan kaynakları tanıyın ve strese sebep olan davranışlarınızı değiştirin, kişilerarası iyi ilişkiler kurun, bedeninizi kontrol edin, dengeli beslenin, bugünün işini yarına bırakmayın, “her işi yaparım” ya da “hiçbir şey yapamam” demeyin, zihinsel özelliklerinizi doğru değerlendirin, yitirdiklerinizin nedenini arayın, zamanın tutsağı olmayın, zamanın en iyi ilaç olduğunu bilin, gerektiğinde usulüne göre “hayır” demeyi bilin, önce özeleştiri yapın ve herkes tarafından sevilmeyi beklemeyin, yapabileceklerinizle yetinmeyi bilin, kendinizi vazgeçilmez görmeyin, alkolik gibi işkolik olmayın, işinizi gerçek olanaklarınızla uyumlu kılın, dinlenmeyi bilin, düzenli uyuyun, spora zaman ayırın, fiziksel egzersiz yapın, solunumunuzu denetleyin ve doğru solunum yapma egzersizi yapın, savunma mekanizmalarından yararlanın, öfkenizi yenin, duygularınızı açığa vurun, stresle mücadele etmek için yakınlarınızla ve arkadaşlarınızla konuşun. Bağımsızlığınıza değer verin, böylece kendinize olan güveninizi güçlendirin.Yaşamınızdaki en önemli hedefleri belirleyerek bir yaşam planı hazırlayın. Başarısız olduğunuz konularda gerçekçi ama iyimser açıklamalar bulmaya özen gösterin. Eleştirildiğiniz zaman daralmak veya bunalmak yerine gevşemeye ve rahatlamaya çalışın, bunun için eleştirinin şahsınıza değil yapılan işe ya da eyleme yönelik olduğunu düşünün. Endişelerinizden zihninizde kısa sürede kurtulmaya çalışın, bilin ki zihninizi siz yönlendiriyorsunuz. Streslendiğinizde müzik dinlemeye çalışın, stresinizi daha büyümeden yenmeye çalışın.