OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI - Deneme Sınavı - 13

Araçlarda bulunan ve bulunması gereken elektronik sistemler şunlardır:
1. Araç bilgisayarı
2. Araç bilgisayar yazıcısı
3. Araç izleme ve konum belirleme sistemi
4. Araç içi ekranları
5. Plaka tanıma sistemi
6. Lazer (radar) sistemi
7. Mobil mesajlaşma sistemi
8. Kent güvenlik sistemi

Araç Bilgisayarı: Bu bilgisayarlar devriye yönlendirme, görevlendirme, sevk ve idare için çalışmaktadır. Araç içine yerleştirilen bilgisayar sistemleriyle ulusal ve yerel sorgulamalar, aranan şahıs bilgileri kısacası GBT’ lere bakılabilmektedir.

İhbar, anayasal bir haktır. Suçun duyurulması anlamına gelen ihbar, şikâyetten farklıdır. Şikâyet bir ceza muhakemesi şartı iken ihbar, suçun duyulmasına yarar. Suçun kovuşturma makamlarına duyurulması özel kişiler, memurlar ve resmî merciler tarafından gerçekleştirilebilir. İhbarlar halka daha önceden duyurulmuş iletişim kanalları ile veya müracaatlarla olur.

Güvenlik hizmetlerinin ve polis-toplum ilişkilerinin geliştirilmesi yönüyle aşağıdaki
amaçlar öngörülmektedir:
• Toplumun öncelikli güvenlik beklentileri ve önerilerinin tespitine yönelik güvenlik
memnuniyet ölçümleri yapılarak, müşteri odaklı hizmet anlayışı geliştirmek,
• Toplum temsilcileri ile periyodik güvenlik sorunlarını paylaşım toplantıları düzenlenerek,
toplumun güvenli yaşama katılmasına katkı sağlamak,
• Toplumda suçtan mağdur olmuş şahıslara psikolojik ve moral destek sağlamak,
• Eğitim çağı çocuklarımızın ve gençlerin suçlara ve kötü alışkanlıklara karşı korunmasına
yönelik etkin çalışmalar yürütmek,
• Suçların oluşumuna etki eden olumsuz faktörlerin belirlenmesi ve giderilmesine
yönelik ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlanarak çalışmalar yürütmek,
• Halkın suçlara karşı kendini koruma arzusu ve güvenli yaşamın sağlanmasına yönelik
toplumsal bilinçlendirme etkinlikleri yapmak,
• Toplumun sosyal ve kültürel etkinliklerine katılarak polis- halk ilişkisini geliştirmek,
• Toplumda oluşan güvenlik kaygısı ve suç korkusunu azaltarak kentlerdeki yaşam
kalitesinin yükselmesine katkıda bulunmak, toplumda güvenlik bilincini ve duyarlılığını
artırmak,
• Önleyici güvenlik hizmetleri kapsamında programlar ve kampanyalar düzenlemek,
• Güvenlikte toplumsal sorumluluk bilincinin geliştirilmesi kapsamında panel, konferans,
seminer, sempozyum ve benzeri etkinlikler düzenlemek,
• Güvenlik konusundaki toplumsal gereksinimlere ve taleplere cevap verebilmek
için hizmetlere uygun nitelikte uygulama projeleri ve modelleri geliştirmek,
• Güvenlik hizmetlerinin yürütülmesinde geliştirilen anlayışın bütün personele
yaygınlaştırılmasını sağlamaktır.

Özel güvenlik görevlilerinin 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanundan kaynaklanarak kullandıkları yetkiler şunlardır:

Kolluk, kişileri ve araçları;
a. Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek,
b. Suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek,
c. Hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek,
ç. Kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla durdurabilir.

Arama emrinde aşağıdaki hususlara açıkça yer verilir:
a. Aramanın sebebi,
b. Aramanın konusu ve kapsamı,
c. Aramanın yapılacağı yer, tarih ve emrin geçerli olacağı süre,
ç. Aramanın yapılacağı kişinin açık kimliği ile aracın plaka, marka ve modeli.

Arama sırasında özel güvenlik görevlisinin öncelikle kendi güvenliğini sağlaması gerekir. Aramada öncelik kişilere, sonra eşyaya verilmelidir. Arama işlemi sonuçlandırılmadan
tutanak veya belge tanzimine geçilmemelidir. Aramada öncelik kişilere, sonra eşyaya verilmelidir. Arama işlemi sonuçlandırılmadan tutanak veya belge tanzimine geçilmemelidir. Arama vücudun her bölgesini kapsamalı ve el vücuttan uzaklaştırılmadan sıvazlayarak veya hafif baskı uygulayarak yapılmalıdır.

Arama sonucunda, arama işlemi uygulanan kişinin belge ve kâğıtlarına ulaşılmışsa kolluk, bu belge ve kâğıtları inceleme yetkisine sahip değildir. Hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin belge ve kâğıtlarını inceleme yetkisi yalnızca, Cumhuriyet savcısı ve hâkime aittir. Bu belge ve kâğıtların zilyedi veya temsilcisi, bu belgeyi bir zarfa koyup mühürleyebilir veya imzalayabilir.

Araç arama için izlenmesi gereken prosedürler şöyle sıralanabilir:

Araçların aranmasında dikkat edilecek hususlar şöyle sıralanabilir:
1. Eli çabuk ve ne yaptığını bilen personel seçilmelidir.
2. Araca hasar vermemeye çalışılmalıdır.
3. Sistematik bir şekilde aranmalıdır.
4. Normal olmayan her şeyden şüphe edilmelidir.
5. Araçtan çıkamayacak kadar hasta veya sarhoş olduğunu söyleyen kimselerden özellikle şüphelenmelidir. Araç ve araç sürücüsünün evrakları incelenmelidir.
6. Arama yolcuların ve araç içindekilerin huzurunda yapılmalıdır.

Şüpheli bir aracın aranmasında özel güvenlik görevlileri, işbirliği içerisinde çalışır ve kendi güvenliğini gözetir. Yasal çerçeve içinde hareket eder ve etik davranır. Araç araması yapan özel güvenlik görevlisi;
1. Şahısları araçtan sırayla çıkartarak kontrol eder ve aracı tamamen boşaltır.
2. Gerektiğinde şüpheliyi kelepçeler ve üst aramalarını yapar.
3. Şahısları uygun bir şekilde (elleri başları üzerinde ya da kelepçeli olarak) yolun en sağına, gözetimde bırakır.
4. Araç sahibi araç üzerinde yapılan arama işlemini kenardan takip edebilir. Arama işlemi, araç sahibinin gözü önünde yapılır.

Aşağıdaki hâllerde yapılacak aramalarda ayrıca bir arama emri ya da kararı gerekmez:
a. Devletçe kamu hizmetine özgülenmiş bina ve her türlü tesislere giriş ve çıkışın belirli kurallara tâbi tutulduğu hâllerde, söz konusu tesislere girenlerin üstlerinin veya üzerlerindeki eşyanın veya araçlarının aranmasında,
b. 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun ek 1’inci maddesi kapsamında bulunan, sivil hava meydanlarında, limanlarda ve sınır kapılarında, binaların, uçakların, gemilerin ve her türlü deniz ve kara taşıtlarının, giren çıkan yolcuların X-ray cihazından geçirilerek, gerektiğinde üstünün ve eşyasının aranması ile buralarda görevli kamu kuruluşları ve özel kuruluşlar personelinin, üstlerinin, araçlarının ve eşyalarının aranmasında,
c. 2935 sayılı Olağanüstü Hâl Kanununun 11’inci maddesi kapsamında, kişilerin üstünün, eşyalarının Olağanüstü Hâl Valisinin emriyle aranmasında,
d. Kanunların, muhafaza altına alınmalarına olanak verdiği kişilerin, üst veya eşyalarının aranmasında,
e. 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun çerçevesinde görevli kolluğun, aynı Kanunun 79’uncu maddesindeki silâh taşıma yasağı kapsamında, silâh taşıdığından şüphelenilen kişilerin üstlerinin ve eşyalarının aranmasında.

Kişinin üstü ve eşyası ile aracının aranmasında 28 ve 29’uncu maddelerde belirtilen usuller uygulanır. Arama sırasında elde edilen ve adlî soruşturma ve kovuşturmalarda kullanılabilecek bilgi, bulgu ve şüpheliler hakkında bu yönetmelikteki ilgili hükümler uygulanır. Kolluk amirinin kararı yirmi dört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Yapılan araç aramalarına ilişkin olarak kişiye, arama gerekçesini de içeren bir belge verilir. Bu maddede yazılı işlemler gece de yapılabilir.

Olay yerinin ilk hâlinin tespiti için aşağıdaki yöntemler kullanılmaktadır (Olay Yeri İnceleme Kursiyer El Kitabı, 2011).
a. Teknik Görüntüleme (fotoğraf çekme ve kamera kayıtları)
b. Kroki
c. Rapor

İlk Ekibin Olay Yeri Güvenliğini sağlaması için güvenlik şeridi ya da bandı, şeridi bağlayacak bariyer kiti, makas, eldiven, delil poşeti, galoş, bone, ilk yardım çantası, el feneri veya projektör, el aletleri kiti, kalem, kağıt, tebeşir, çizim kalemi, reflektör ve ikaz işaretleri gibi araç ve gereçleri yanında bulundurması gerekmektedir.

Olay yerinde tanık veya mağdurla görüşülmeli, olay ve failler hakkında bilgi alınmalıdır. Olayın meydana alan ve sınırları dikkatlice belirlenmelidir. Olay yerine girilmesi gerekiyor ise güvenli yol oluşturulmalı ancak güvenli yol oluşturulurken delillere zarar vermemelidir. Yaralı veya ölü var ise ambulans
çağrılmalıdır. Yine mağdur yakınlarının olayın şoku ile rahatsızlık geçirebilecekleri
ihtimali de unutulmamalıdır. Yine olayın özelliğine ve türüne göre itfaiyeye haber verilmelidir. Mağdur ve yaralılara yardım etme ve mevcut tehlikeleri engelleme, kişilerin hayatı ve mevcut tehlikelerin önlenmesi delillerden daha önceliklidir. Ancak yine de bu işlemler yapılırken delillere mümkün olduğunca zarar verilmemelidir.

Açık Alanlarda Olay Yeri Koruma: Özellikle açık alanlarda meydana gelen olaylarda, olay yerine çift şerit çekmek gerekmektedir. Birinci şerit, olayın olduğu merkezin çevresi belirlendikten sonra çekilmelidir. İkinci şerit, birinci şerite paralel ve arasında ortalama 5 metre mesafe bırakılarak çekilmelidir.

Delil Çeşitleri şöyle sıralanmaktadır:

I. Biyolojik Deliller

II. Kimyasal Deliller

III. Fiziksel Deliller

IV. İz Delilleri

Biyolojik Delillerin Toplanma Yöntemleri şunlardır:
I. Kesme Yöntemi

II. Kazıma Yöntemi:

III. Emdirme Yöntemi

IV. Doğrudan Alma Yöntemi