OKULÖNCESİNDE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI

Okulöncesi dönemde çocukların öğrenme ortamlarında uyum sağlamaları için işbirlikçi, proje temelli, etkin ve yapılandırmacı öğrenmeler gereklidir. Ancak soru kökünde bu en önemli etkinlik türü denildiği ve bu dönem çocukların özellikleri dikkate alınarak oyunla öğrenme en etkili etkinlik türüdür. Çünkü Çocukların oyunda diğerleri ile iletişime geçme, başkalarının duygu ve düşüncelerini öğrenme, kendi duygu ve düşüncelerini ifade etme iş birliği yapma, hareket etme ve kendi yetenekleri ile sınırlılıklarını öğrenme olanağı bulurlar. Oyunlar aracılığıyla duyusal ve el becerilerini geliştirici etkinliklerde bulunurlar.

I ve IV numaralı konular çocukların daha çok kendi yaşamlarına yönelik kavram edinimleri sağlayabilir, II numaralı konu ise çocukların sınıf içi farkındalık ve etkileşim deneyimleri sağlayabilir ancak III ve V numaralı konu alanların çocukların ailesi ile ilgili çeşitli ve önemli bilgilere ulaşılmasına yardımcı olur.

Okulöncesi dönemde nesneleri düzenlemede kullanılan modelleme, çocukların birçok düşünceyi matematikle ilişkilendirmesine ve matematiği çok değişik şekillerde kullanmasına yardımcı olur.

Bütün şıklar okulöncesi dönemde öğrenme etkinlikleri için kullanılan tekniklerdir. Ancak bu tekniklerden özellikle sosyodrama, oyun tekniklerinden yararlanarak kişilere insan ilişkileri konusunda gerekli bilinç ve beceriyi kazandırmak için uygulanan bir ‘deneysel eğitim’ tekniğidir. Bu teknik genellikle toplumsal konular üzerinde yoğunlaşarak kişinin diğer kişilerle kurduğu ilişki biçimlerine odaklanır. Bu nedenle de insan ilişkileri açısından bir bilinçlenme sağlar.

Şıklardaki tüm teknikleri okulöncesi eğitiminde kullanılmaktadır. Ancak hikaye tahtası tekniği; bir yüzey üzerine, görsel materyaller içeren küçük kartların eklenmesi, çıkarılması, yerlerinin değiştirilmesi ve düzeltilmesi şeklinde gerçekleşen bir görsel planlama tekniğidir.

Yönergelerden II ve III sanat etkinlik türlerinden karnaval maske yapımına aittir. Ancak I ve IV ise kitap hazırlama etkinlik yönergesidir.

Tüm şıklar okulöncesi dönemde öğrenme etkinliklerinde kullanılmaktadır. Özellikle A, B, C, ve E seçeneğindeki etkinlikler sanat etkinlikleri olarak bilinmektedir. Çocukların bilişsel özellikleriyle beraber daha çok psiko-motor becerilerini gelişimine yöneliktir. Fakat Düzenleme biçimleri ise çocukların birçok düşünceyi matematikle ilişkilendirmesine ve matematiği çok değişik şekillerde kullanmasına zemin hazırladığından dolayı bilişsel becerilerinin gelişimine de katkı sağlamaktadır.

Şıkların her birinde farklı malzemeler kullanılmaktadır. Ancak kukla yapımında kağıt tabaklar, doldurulmuş çoraplar, kağıt bardaklar, tahtadan işlemeler, doldurulmuş oyuncaklar ve sert köpükler kullanılmaktadır.

A, B, C, D ve E seçeneğindeki tüm özellikler okulöncesi dönemde çocukların bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor becerilerini gelişimine yönelik fark biçimlerden katkı sağlar. Fakat Pazen tahta etkinliğinde öğretmen çocukların tahtadaki görsellerin yerini değiştirmelerine izin vererek ve cesaretlendirerek onların yaratıcılıklarını destekler. Bu bağlamda çocuklar hayal dünyalarındaki kahramanları ya da olayları tahta üzerinde görselleştirebilir.

Paragrafta öğretmenin daha dengeli bir tutum sergilemesi gerektiği gibi bir çıkarım yapılabilmektedir. Daha dengeli, eşit bir ifade ise Demokratik tutumla eşleşebilir.

Okulöncesi öğrencilerin öğrenme ortamına etkin katılımını sağlayan etkinliklerden biri anket uygulamalarıdır. Bu etkinlik öğrencilerin birbirleri ile etkileşime girmelerine ve iş birliği yapmalarına olanak tanıyan doğal bir süreçtir. Anket uygulamalarında öğretmenler öğrencileri ve ailesi ile ilgili çeşitli ve önemli bilgilere ulaşabilmektedir. Bu etkinlikte çocuklar hem kavram edinimi kazanmakta hem de birbirlerinden aynı konuda farklı ifade yolları öğrenmektedirler. Öğretmenler standart ölçekler kullanabilecekleri gibi kendi oluşturacakları standart olmayan ölçekleri de anket uygulamalarında kullanabilirler.

Aşağıdaki öğretmenlerin anket etkinliklerine kullanılabilecekleri örnek konular verilmiştir:

– Yemekler

– Pastalar

– Çizgi kahramanlar

– Oyuncaklar

– Oyun alanları

– Arkadaşları

– Akrabaları

Sevdikleri

– Yemekler

– Pastalar

– Çizgi kahramanlar

– Oyuncaklar

– Oyun alanları

– Arkadaşları

– Akrabaları

Okulöncesi öğrencilerle gerçekleştirilen etkinlikler sırasında nesneleri düzenlemede kullanılan modelleme biçimleri çocukların karşılaştıkları durumları ya da edindikleri birçok düşünceyi matematikle ilişkilendirmelerine yardımcı olur. Çocukların nesneleri değişik şekillerde düzenlemeleri, matematiği de değişik şekillerde kullanmalarına uygun zemin hazırlar.

Eğer yapılacak sunum, bir dizi (birbiriyle ilgili tepegöz saydamları, bir slayt seti, video görüntüleri vb. gibi) görsel materyali içeriyorsa ‘hikâye tahtası” tekniği iyi bir planlama tekniği olabilir. Film ve video üretiminden alınan bu teknik, hazırlanan taslakları yaratıcı bir şekilde düzenlemeye ve yeniden düzenlemeye uygun ortamlar hazırlamaktadır. Bu amaçla yapılacak etkinlik için küçük kartlar kullanılabileceği gibi, neredeyse her türlü yüzeye yapışabilen kendinden yapışkanlı kâğıtlar da kullanılabilir. Bu kartlara veya kendinden yapışkanlı kâğıtlara, kullanılacak görsellerle ilgili bilgiler yazılabileceği gibi, görsellerle birlikte yapılacak sözel açıklamalar da olabilir. Bu teknikte, çıkarma, ekleme, düzeltme, yer değiştirme vb. gibi şeyler kolaylıkla yapılabilir. Çünkü yapılacak iş kartlarla oynamaktır.

Drama etkinlikleri için kullanılabilecek birtakım sahne donanımları:

Bunların dışında günlük hayatta kullanılan birçok nesne sahnede çocuklar tarafından kullanılabilir.

Pazen ya da çuha gibi bir kumaş ile kaplanan bu tahtalar, özellikle okulöncesi dönemdeki çocukların öğrenme ortamına katılımını kolaylaştıran araçlardan biridir. Bu tahtalar aracılığıyla bir süreç ya da aşamalı bir olay kolaylıkla anlatılabileceği için pazen tahtalar özellikle öğretmenler tarafından hikâye anlatımında sıklıkla kullanılırlar. Hikâye anlatımı sürecinde pazen tahta üzerinde görsellerin yerleri kolayca değiştirilebilir, tahtadan bazı görselleri alınabilir ya da tahtaya yeni görseller eklenebilir.

Kitap Hazırlama Etkinliği (A4 boyutundaki bir kâğıdı kullanarak 8 sayfalık bir kitap hazırlama), Origami Kuzu Yapımı (4-6 yaş), Karnaval Maskesi Yapımı (3-6 yaş), Parmak Boya Yöntemi ile Elma ya da Kiraz Ağacı Yapımı bu etkinlikler arasında yer alır

Öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenleri ile etkileşimlerini ve öğrenme ortamına katılımlarını sağlayan materyallerden biri de “manyetik tahtalar”dır. Manyetik tahtaların kullanımı pazen tahtalar ile benzerlik göstermektedir. Aralarındaki fark manyetik tahtaların üzerine yerleştirilen görsellerin kaymaması ya da düşmemesidir. Bu nedenle okulöncesi dönemi öğrenciler manyetik tahtaları pazen tahtalara göre daha kolay kullanabilmektedirler.

Kendi başına bir materyal olmayan ama diğer materyaller içerisinde sıklıkla kullanılan ya da tahtalar üzerinde gerçekleştirilen çizimler; kişileri, yerleri, nesneleri ve kavramları göstermede kullanılan etkinlikledir. İlişkileri ya da süreçleri açıklama konusunda öğretmene yardımcı olan çizimler bu özellikleri aracılığıyla öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenleriyle etkileşimlerini artırır.