OKULÖNCESİNDE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI

Oku löncesi eğitimi için Web tabanlı öğretim materyalleri hazırlamak istediğinizde, kullanabileceğiniz servis Web; kullanabileceğiniz araçlar ise resimler, animasyonlu resimler, clipartlar, sesler, video görüntüleri ve sınırlı miktarda metinlerdir. GIF ise ingilizce, Grafik Değiştirme Biçimi anlamına gelen Graphics Interchange Format'ın kısaltmasıdır. Bir sayısal resim saklama biçimi olan GIF, kayıpsız sıkıştırma kullanılır ve 8-bit renge (256 renge) kadar destek verir.

Elektronik resimler, insan gözüyle görülemeyecek kadar küçük, “piksel” adı verilen binlerce renkli noktanın birleşiminden oluşmaktadır.

Bilgisayar sisteminde bilgiler, 0 ve 1’lerden oluşan ikili sayı sistemine göre işlenir ve depolan›r. Her 0 ve 1, bellek birimi olarak bir bit’e karşılık gelir. 8 bit’ten oluşan birime bir byte adı verilir. 1024 byte, 1KB (Kilobyte); 1024 KB, 1MB (Megabyte); 1024 MB ise 1 GB (Gigabyte)’ tır.

Kodek sistemi, dosyayı sıkıştırma sürecinde sesin ya da görüntünün kalitesinde bozulmalara neden olursa, bu sistem “kayıplı” sistem olarak adlandırılır.

En çok kullanılan resim sıkıştırma teknikleri JPG, GIF ve PNG; ses sıkıştırma teknikleri MPEG (.mp2 ve.mp3) ve RealAudio (.ra, .ram, .rpm); video sıkıştırma teknikleri ise MPEG (.mpg), AVI (.avi), QuickTime (.mov), RealVideo (.ram) ve Windows Media Format (.wmf)’dir.  A, B ve D seçenekleri resim sıkıştırma tekniklerinden, C seçeneği ses sıkıştırma tekniği şken E seçeneği video sıkıştırma tekniklerindendir.

B, C, D ve E seçeneklerinde verilen bilgiler doğrudur. A seçeneğinde 128 değil 256 renk olması gerekmektedir. GIF dosyaları, en fazla 256 renk sunabilirler.

İçerisinde az renk kullanılan resimler GIF formatında kaydedilmelidir.

Enstrümantal ses dosyalarıdır. Birçok tarayıcı tarafından desteklendikleri için, ek yazılım (plug-in) indirilmesine ve kurulmasına gerek yoktur. Kaliteli ses kartı kullanıldığında, alınabilecek ses kalitesi çok iyi olabilmektedir. Bu formatta; çok uzun ses dosyaları, çok küçük boyutta olabilmektedir.

Uygun ses formatını seçerken göz önüne alınması gereken ana noktalar şunlardır:
• Dosya boyutu: Sayfanızı ziyaret edenler, sunduğunuz ses dosyasını indirmek için ne kadar zamana gereksinim duyacaklardır?
• Ses kalitesi: İndirme hızını artırmak için sıkıştırma yaptığınız sesin kalitesi, ziyaretçilerinizi ne ölçüde memnun edecektir?
• Tarayıcı desteği: Ziyaretçilerinizin kullandığı Web gezgini, sunduğunuz ses dosyasını çalıştırma konusunda özel bir yazılıma ihtiyaç duyacak mıdır?
• Masraf: Seçeceğiniz ses formatını Web de yayınlayabilmek için özel bir donanım ya da pahalı bir yazılım gerekmekte midir? Web sayfanızda yayınlamak için sitenize ev sahipliği yapan şirket bu işlem için ekstra ücret isteyecek midir?

E seçeneği video dosyasının boyutunu düşürmek için yapılması gereken bir işlemdir.

AVI (.avi): MS-Windows işletim sisteminin tanıdığı, internette popüler olarak kullanılan, standart bir video formatıdır.

MPEG (.mpg): 70’den fazla uluslararası organizasyonun oluşturduğu ‘Hareketli Resimler Uzman Grubu (Motion Pictures Expert Group) tarafından geliştirilmiş olan MPEG formatı, video dosyalarını oldukça yüksek oranda ve kayıpsız olarak sıkıştırabilen en popüler video formatıdır.

REALVIDEO (.ram): Bu format, standart video dosyasını internet üzerinden indirirken izlemeye olanak tanıyan, gerçek zamanlı bir streaming video formatıdır.

WINDOWS MEDIA FORMAT (.wmf): WMF, Microsoft’un Web için geliştirdiği streaming video dosya format›d›r. MPEG-4 kodlama sistemini kullanır. Yüksek kalitede ses ve video olanağı sunar.

MOV (.mov): QuickTime formatı olarak da bilinen bu format, Apple firması tarafından Macintosh bilgisayarlarda kullanılmak üzere oluşturulmuş bir sıkıştırma formatıdır.

Bir resim, ses ya da video dosyasını oluştururken hangi sıkıştırma sistemini kullanacağınız ve hangi kalite oranını seçeceğiniz; kullanmak istediğiniz uygulamaya göre değişiklik gösterecektir. En çok tercih edilen resim sıkıştırma teknikleri BMP, JPG, GIF ve PNG’dir. Seçeneklerde verilen MPG ise ses ve video sıkıştırma tekniklerinden biridir. Dolayısıyla MPG resim sıkıştırma teknikleri arasında yer almaz.

GIF dosyaları en fazla 256 renk sunabilir. GIF dosyaları kayıpsızdır dolayısıyla en yüksek oranda sıkıştırma sağlayamaz. JPG formatı kayıplı bir sıkıştırma sistemidir. GIF ve JPG dosyalar sarmal dosya şeklinde kaydedilebilirler. Böylece resimler internetten yüklenirken düşük kaliteden yüksek kaliteye doğru açılıyormuş gibi gözükürler. Seçenekler arasında verilen GIF dosyaları animasyonlu hale dönüştürülebilir ifadesi doğru bir ifadedir.

GIF ve JPEG’den başka diğer bir önemli resim formatı PNG’dir. PNG formatının özelliklerinden bahsedecek olursa; PNG dosyaları düşük boyutlu, çok yönlü ve GIF ile JPG’nin en iyi özelliklerini birleştiren dosya türleridir. GIF ve JPG formatlarının üstün niteliklerinden olan geçirgen zemin ve milyonlarca renk olanağını aynı anda sunabilmektedirler. Seçeneklerde verilen diğer dosya formatları ise ses sıkıştırma formatları olup, resim sıkıştırma formatları arasında yer almamaktadırlar.

Kaydedilmek istenilen bir ses dosyasının boyutu (Dosya Boyutu = Kanal Sayısı x Frekans x Süre x Bit ) için formülden hareketle stereo olduğu için 2 kanal x 44000 Hz * 180 saniye x 2 (16 bit) = 31,680,000 byte yani yaklaşık 31 MB olacaktır.

Enstrümantal ses dosyaları (.mid) uzantılıdır. Birçok tarayıcı tarafından desteklenen ve ses kaliteleri iyi düzeyde olan ses dosyaları (.wav) uzantılıdır. CD kalitesinde ses alınabilen ve çok iyi ses kalitesine sahip olan ses dosyaları (.mp3) uzantılıdır. Çok yüksek düzeyde sıkıştırma yapılabilen RealAudio formatlı ses dosyaları ise (.ra) uzantılıdır. Seçeneklerde verilen (.cab) ise dosya sıkıştırma tekniklerinden olup ses dosyaları ile ilgili değildir.

QuickTime formatı olarak bilinen ve Macintosh bilgisayarlarda kullanılmak üzere oluşturulan ve PC platformlarınca da tanındığı için oldukça geniş bir kullanım alanı bulunan sıkıştırma formatı MOV (.mov)’dur.

100 x 100 pikselden küçük resimlerin GIF formatında düzenlenmesinin tavsiye edilmesinin nedeni resimlerin daha hızlı yüklenmesini sağlamaktır. GIF dosyaları sarmal bir şekilde kaydedilebilmektedir. GIF dosyaları en fazla 256 renk sunabilmektedir. Resimlerin eşit genişlik ya da yükseklikte hazırlanmış olmaları ile GIF formatının tercih edilmesi arasında herhangi bir bağlantı bulunmamaktadır. GIF formatında resim kalitesi sıkıştırma süreci sonunda değişmemektedir.

Büyük boyutlu ses ve görüntü dosyalarını internet üzerinden yüklemek ya da bilgisayarınızda depolamak istediğinizde yapılması önerilen şey dosya boyutunu mümkün olduğunca düşürmektir. Bu amaçla ses ve görüntü dosyaları kodek (codec) adıyla anılan sıkıştırma/açma (compressor/decompressor) işlemine tabi tutulur.

GIF ve JPG formatı ile kaydedilmiş resimlerde sıkıştırma nedeniyle kalite kayıplarının olacağını ve ileride orijinal veriye tekrar gereksinim duyabileceğinizi düşünerek, web ortamında kullanmadan önce resimlerinizin orijinal halini bilgisayarınızda kayıpsız formatlar olan TIF (.tif) ya da PSD (.psd) formatında saklamalısınız.

Clipartlar, WMF, GIF ya da JPG formatında kaydedilmiş, internet ortamında hızlı transfer edilebilen küçük boyutlu resim dosyalarıdır.