OKULÖNCESİNDE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI - Deneme Sınavı - 2

Materyal seçiminde uygulanacak ölçütler konusunda yıllar boyunca yapılan tartışmalar, üzerinde tam olarak anlaşılmış bir ölçütler listesinin oluşmasını sağlayamamıştır. Üzerinde anlaşma sağlanan tek nokta, farklı durumlarda farklı ölçütlerin uygulanmasının gerektiğidir.

Görsel ögeler;

onların dikkatlerini canlı tutar,

duygusal tepkiler vermelerini sağlar,

öğrenen bireylerin dikkatini çekerek onları güdüler,

kavramları somutlaştırır,

anlaşılması zor olan kavramları basitleştirir (örneğin suyun dolaşımı),

şekiller yoluyla bilginin düzenlenmesini ve alınması kolaylaştırır,

bir kavramla ilgili ögeler arasındaki ilişkileri örgüt şemaları ve akış şemaları yoluyla kolayca verebilir,

bazı öğrencilerin görsel ögelerle kaçırmaları olası birtakım noktaları anlama şansı verebilir.

GÖRSEL TASARIMDA AMAÇLAR

Görsel tasarım gerçekleştirilirken mesajın kaynağı (öğretmen) ile alıcı (öğrenen birey) arasındaki iletişimi geliştirme açısından temel olarak 4 ana amaç göz önüne alınır:

Okunaklılığın sağlanması,

Verilmek istenen mesajı yorumlamaya harcanan emeğin miktarının en aza indirgenmesi,

İzleyenlerin etkin katılımının sağlanması,

Verilmek istenen mesajın en can alıcı kısmına odaklanılmasının sağlanması.

Materyallerin genel biçimsel görünümlerini hizalama, biçim, denge, biçem ve renk gibi faktörler etkilemektedir. "Yakınlık" ise tasarımda düzenlemelerle ilgilidir.

Bir dersin başlangıç aşamasında yapılması gereken etkinlikler giriş etkinlikleri kapsamındadır. Ayşe Hanım'ın makas tutmayı bilmeyen öğrencilerinin olduğunu fark ederek kesme işlemi gerektiren bir etkinliğe geçmeden bu öğrencilere yönelik ön çalışma gerçekleştirmesi giriş etkinliklerine örnektir. Bu durumda Ayşe Hanım öğrencilerini sahip olmaları gereken ön koşul davranışlar bakımından değerlendirmiştir ve ona göre bir plan izlemiştir. Doğru cevap A’dır.

Yazıların ve resimlerin kenarlarından bir çizgi çekildiğinde aynı hizada görünüyorlarsa izleyici bu unsurları ve aralarındaki ilişkileri daha çabuk kavrar.

Materyallerde kullanılacak renklerin kendi aralarındaki uyumları taşıdıkları anlam ve uyandırdıkları duygu açısından mesajın başarılı bir şekilde iletilmesinde büyük rol oynarlar.

Renklerin insan gözünde odaklanmasına dayalı psikolojik nedenlerle mavi, yeşil ve eflatun gibi renkler soğuk renkler, kırmızı ve turuncu gibi renkler ise sıcak renkler olarak adlandırılır.

Okul öncesi çocuklarına yönelik olarak çok renkli hazırlanan bir materyal, yetişkinler grubu için aşağılayıcı olabilir.

Zordan basite sıralama öğrenciye yardımcı stratejiler arasında yer almamaktadır. Tam aksine etkinlikler kolaydan (bilinen ve somuttan) zora (bilinmeyen ve soyuta)  sıralanmalıdır. Bu, daha az korku, daha çok kendine güven, daha çok motivasyon ve daha iyi öğrenme sağlar. Doğru Cevap D’dir.

Geri dönüt anında verilmelidir. Doğru cevapları, her bir alıştırma maddesinden hemen sonra vermek gereklidir. Doğru cevap B’dir.

Arka Alan (Zemin) ve Ön Alan Renk Zıtlıkları: Bir materyaldeki önemli unsurlar, özellikle sözcükler kolayca görülebilmelidir. Bunu sağlamanın en kolay yollarından birisi zemin ile ön alanda zıt renkleri kullanmaktır. Zıt renkleri kullanma ile ilgili kural şu şekilde işlemektedir:

Koyu renkli ögeler en iyi şekilde açık renkli zemin üzerinde görülebilir.

Açık renkli ögeler en iyi koyu renkli bir zemin üzerinde görülebilir.

Doğal olarak, koyu renkli bir ögenin koyu renkli bir zemin üzerinde kolayca okunamayacağı da açıktır.

Yukarıdaki sorulara cevap arayan etkinlik türü değerlendirme etkinlikleridir. Doğru cevap D’dir.

Boşluk

Okulöncesi çocuklar boşluk (yer) kavramını çok çeşitli şekillerde öğrenirler. Görsel ve plastik sanatlar, bloklarla çalışma ve yapılaşma etkinlikleri onlara gerekli verileri sağlamaktadır.

Şekil

Çocuklar şekil kavramını da çok çeşitli şekillerde öğrenirler. Çocuklar benzer ve farklı şekildeki nesneleri eşleştirdikleri veya karşılaştırdıkları zaman ayrım yapabilme becerilerini geliştirirler.

Büyüklük (Hacim)

Çocuklar kendileri hakkında daha fazla bilgi edinmek için standart olmayan ölçekler kullanarak ölçümler yaparlar. Boyları, kiloları, ayaklarının uzunluğu vb. konularda ip, küpler (bloklar), pastel kalem veya bir bebek onların standart olmayan ölçekleri olabilir.

Materyal tasarımında göz önünde bulundurulması gereken durumlar: Öğretim hedefi, hedef kitle, maliyet, uzmanlık, malzeme, bina/tesisat/donanım ve zamandır.

Tartışma; paneller, açık forum ve beyin fırrtınası gibi çeşitli şekiller alabilen, bir konu üzerinde öğrencileri/grubu düşünmeye yönelten ve öğrencilerin karşılıklı olarak görüşlerini oraya koyduğu öğretim yöntemidir. Doğru cevap C’dir.

Sınıftaki bütün öğrencilere tek tek soru sorulması gerekiyorsa, sorular oturma sırası, numara sırası gibi belli bir sıraya göre değil, tesadüfi yolla sorulmalıdır. Doğru cevap D’dir.

Örnek olay yöntemi, belirli bir öğretim konusu ile ilgili gerçek hayatta karşılaşılan  problemlerin sınıf ortamında neden, nasıl ve sonuç ilişkisine göre incelenerek çözümlenmesi yoluyla öğrencilerin o konu ile ilgili bilgi, beceri ve tutum kazanmasını sağlamak ve benzer olaylar karşısında daha hızlı ve etkin çözüm yolları bulmalarına yardımcı olmak için kullanılır. Bu yöntem daha çok kavrama ve üstündeki bilişsel davranışların kazandırılmasında kullanılır. Doğru cevap E'dir.

Belma Öğretmenin yaptığı hata öğrencilerinin hazır bulunuşluğunu göz ardı etmesidir. Etkinliklerden önce öğrencilerin neyi bilip bilmedikleri değerlendirilmeli ve öğrencilerin seviyesine uygun etkinliklerin seçilmesine dikkat edilmelidir. Bunun yanında boncukları renk ve şekillerine göre gruplamak için çocuğun şekil ve renk bilgisine sahip olması gerekir. Belma öğretmen bunu dikkate almayarak ön koşul davranışlarının var olup olmadığını belirlemeden etkinliğe başlamıştır. Doğru cevap B’dir.

Gösterip yaptırma yöntemi, bir işi oluşturan işlemlerin uygulanmasını, araç-gereçlerin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur. Okul öncesinde gerçekleştirilen birçok etkinlik bu yönteme dayanır. Öğrencinin yemek yeme, öz bakım becerilerinde bu yöntem etkili olarak kullanılır.

İlgi, öğrenmeyi motive etmede önemli bir unsurdur. İlgi, öğrenciler öğrendiklerinin gerekliliğini kavradıkları zaman daha da güçlenecektir. Eda Öğretmen sınıfa şemsiye ve yağmurlukla girerek çocukların ilgisini çekmiş ve motivasyonlarını arttırmıştır. Doğru cevap A’dır.

Okulöncesi eğitimde en yaygın olarak kullanılan eğitim kuramı, oluşumcu kuram (constructivism) ve onun ilkeleridir. Oluşumcu kuram, öğrenmeyi sosyal ve zihinsel bir süreç olarak görür. Çevresiyle etkileşen çocuk, edindiği yaşantıları zihninde yapılandırarak öğrenir. Bu nedenle görsel-işitsel araçlarla bütünleştirilmiş bir çevre, çocuğa çok daha zengin yaşantılar sunabilir.

Kültürleme, çocuğun var  şemalarına yeni bir bilgi ve/veya yaşantı eklenmesi sürecidir. Yeni yaşantılarla var olan şemaların sınırları genişletilebilir; fakat şemaların temel yapıları değiştirilemez. Böylece var olan şemalar içerisinde yeni kavramlar oluşur. Şemalar yaşantılarla değişir gelişir; ancak çocuklar sınırlı ve az sayıda şemaya sahiptirler. Doğal olarak bir olayın oluşmasını beklemektense, görsel-işitsel araçlar kullanılarak daha önceden oluşmuş ve sınıfın dışında bulunan yaşantılar, çocuğun ayağına getirilerek, onun var olan şemalarını geliştirmesi sağlanabilir. Çocuğun var olan şemalarının değiştirilmesi ve geliştirilmesi önemli bir süreçtir. Çocuk, ancak yeni bir kavram ve/veya yaşantıya bağlı olarak daha önceden oluşturduğu şemalarını geliştirir. Eğer daha önce oluşturduğu şemalarla yeni öğrendikleri arasında bir çatışma olursa, çocuk zihninde yeni şemalar oluşturur. Her iki süreçte de çocuk, üst düzey düşünsel becerilerini geliştirir.