OKULÖNCESİNDE MATERYAL GELİŞTİRME

Öğretim ortamlarındaki iletişim sürecinin önemli bir özelliği öğrenci ile öğretmen arasındaki etkileşim ve ortak yaşantı alanının olanaklı olduğu ölçüde geniş tutulmasıdır. Bir başka ifade ile öğretmenin öğrencisi ile aynı dili konuşabilmesi gerekmektedir. Bu anlamda öğretmen öğrencisine uygun materyaller tasarlamalı, öğrencilerle ortak bir dil oluşturmalıdır. Bir öğretmen öğrencilerinin içinde bulundukları ortam bağlamındaki özelliklerini dikkate alarak, öğrencisinin anladığı uyarıcılar ile materyal tasarlarsa öğrencilerine ulaşma ve iletişimi sürdürme olanağı artar. Dolayısı ile burada öğretmenin değil öğrencinin özellikleri ön plandadır.

Belirtilen konuların hepsine dikkat edilmelidir.

Bu materyaller öğrenmeyi eğlence haline getirmektedirler. Bu yüzden en etkili öğretim araçlarından biri olarak ifade edilebilirler.

Yapılan hareketlerin çocuklar tarafından taklit edilmesi nedeniyle psiko- motor beceriler üzerinde de son derece etkili materyallerdir.

Televizyon kanallarından erişilen materyaller belirli bir saatte yapılan yayın akışı olması nedeniyle öğretmenleri sınırlayıcı bir nitelik taşımaktadır. Öğretmenler videolar kullanarak bu sınırlılığı ortadan kaldırabilirler.

Okunmuş gazeteler, eski kıyafetler, yiyecek-içecek kapları gibi maddeler artık malzeme sınıfına aittirler.

Kuklalara isim vererek kullanmak öğrenci ile daha etkili bir iletişim kurulmasına yardımcı olacaktır.

Okulöncesi dönem çocukları, Piaget’in bilişsel gelişim dönemi sınıflandırılmasında 2-7 yaş grubu ile işlem öncesi dönem grubunda yer almaktadır.

Görsel-işitsel materyallere belirli bir süre sınırlaması getirilmelidir. Gereğinden fazla kullanılan görsel-işitsel materyallerin aşırı bilişsel yüke neden olduğu unutulmamalı, bu tür materyaller kullanılırken çocukların yorulmamasına özen gösterilmelidir.

Materyalin yapıldığı maddelerin standartlara uygun olması, yanıcı, zehirlenme riski taşıyan maddeler ile çocukların sağlığı tehlikeye atmaması üç boyutlu materyaller  ile ilgili bir durumdur.

Öğretim sürecinde materyal tasarım sürecini ve hazır materyal seçimi sürecini etkileyen bazı etmenler bulunmaktadır. Bu etmenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
• Öğretim hedefleri (öğretim programı)
• Öğrenci özellikleri
• Öğretmenin tutum ve becerisi
• Öğretim yöntem ve teknikleri
• Var olan olanaklar
• Öğretim ortamı Seçeneklerde verilen etmenlerden dördü halihazırda var olan özellik ve olanaklar ile ilgili iken öğretim hedefleri geleceğe yönelik amaçları içermektedir.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından oluşturulan yıllık planlarda öğrencilerin hangi gelişim özelliklerine göre hangi kazanımlara sahip olmaları gerektiği aylara göre belirlenmektedir. Yıllık planlar içerisinde yer alan kazanımlar okulöncesi dönem öğrencileri için bilişsel, dil, psikomotor ve sosyal-duygusal olmak üzere dört farklı gelişim türünü kapsamaktadır.

Eğitim sürecinde hazırlanan materyaller öğrencilerin farklı gelişim alanlarına yönelik olarak hazırlanmalıdır. Örneğin öğrencilerin dil gelişimine katkıda bulunmak isteyen bir öğretmen kuklalar aracılığı ile öğrencilerini konuşmaya ve kendilerini ifade etmeye yönlendirebilirken, bilişsel bir kazanıma odaklanan bir öğretmen ise bilgisayar destekli ya da kavram materyalleri destekli bir öğrenme ortamı ile öğrencilerin bu doğrultudaki kazanımlarını destekleyebilir.

Öğretim ortamının fiziksel özellikleri, öğrenci sayısı gibi bazı noktalar da materyal tasarımını etkileyebilmektedir. Örneğin sınıfı çok kalabalık olan, farklı yaş gruplarından öğrencilerle aynı zamanda, aynı ortamda ilgilenmek zorunda kalan öğretmenler bazı materyalleri geliştirmekte zorlanabilirler.

Öğretim ortamlarındaki iletişim sürecinin önemli bir özelliği öğrenci ile öğretmen arasındaki etkileşim ve ortak yaşantı alanının olanaklı olduğu ölçüde geniş tutulmasıdır. Bir öğretmen öğrencilerinin içinde bulundukları ortam bağlamındaki özelliklerini dikkate alarak, öğrencisinin anladığı uyarıcılar ile materyal tasarlarsa öğrencilerine ulaşma ve iletişimi sürdürme olanağı artar.

Okulöncesi materyal uygulamaları daha önceki ünitelerde bahsedildiği gibi üç başlık altında toparlanabilir; İki boyutlu materyaller (görsel materyaller, işitsel materyaller, görsel işitsel materyaller), üç boyutlu materyaller (oyun materyalleri, kavram materyalleri, kukla materyalleri) ve çoklu ortam teknolojileri destekli materyaller (bilgisayar destekli materyaller, internet destekli materyaller).

Öğretmen tarafından gelişim türüne yönelik materyaller belirlenmelidir. Örneğin dil gelişimini ve sosyal-duygusal gelişimi kazandırmak isteyen bir öğretmen öğretim sürecinde kuklalar, Benzer şekilde öğrencilerin psikomotor becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmen de ipli kukla ya da artık malzemeden yapılan oyun materyallerini öğrencileri ile birlikte yapmayı tercih edebilir.

Etkinlik panoları özellikle kavramlar ve kavramlar arası ilişkilerin öğretilmesinde kullanılabilecek materyallerdir. Öğrencilerle birlikte gerçekleştirilen materyal geliştirme uygulamaları kapsamında kolaylıkla kullanılabilen resimli kartlar ve etkinlik panoları bu yönleriyle öğrencilerin hem bilişsel gelişim hem de psikomotor gelişimleri için önemli bir uygulama alanına sahiptir Sınıf içerisinde tüm sınıfı işbirliği ile ortak çalışmalar yaptırmak isteyen bir öğretmenin tercih edebileceği materyallerden biri etkinlik panolarıdır. Yapılacak materyallerde öğrencilere de fırsatlar sunulmalıdır. Yapılacak materyaller öğrencinin yaratıcılık becerilerini geliştirmeyi de hedeflemelidir.

Görsel-işitsel materyallerin en önemli özelliği öğrenmeyi eğlence haline getirmektir. Bu yüzden en etkili öğretim araçlarından biri olarak ifade edilebilirler. Görsel-işitsel materyaller tüm gelişim alanlarına hitap eden ve öğretmenler tarafından kazandırılması zor olduğu düşünülen becerilerin kazandırılmasında kullanılabilen materyallerdir. Görsel-işitsel materyallerin eğitsel özelliği bulunmalı, hedef kitlenin özelliklerine uygun bir seviyede olmalı, bağımlılığı engellemek için süre sınırlaması getirilmelidir. Bu materyallerin seçimi ve özellikle evde izlenecek tv programı gibi konularda ailelerle işbirliği ve rehberlik yapılabilir. Fakat bunların sınıfta kullanımına ilişkin veli izni gerekmemektedir.

Üç boyutlu materyal uygulamaları; öğretim kazanımlarına uygun, basit ve kolay, tehlikesiz maddeden yapılmış ve yeterli sayıda olmalıdır.