OKULÖNCESİNDE MATERYAL GELİŞTİRME

Okul öncesi dönemde materyal geliştirme süreci sırası ile konu-amaç-yöntem-öğretim-değerlendirme aşamalarından oluşmalıdır.

Çocukların grup etkinlikleri gerçekleştirmesini sağlayan öğretim materyalleri, çocukların duygularını ifade edebilmelerini sağlayan öğretim materyalleri, çocukların iletişim kurmalarını sağlayan öğretim materyalleri, çocukların görsel olarak kendilerini ifade edip hayal güçlerini canlandırabilecek öğretim materyalleri farklı gelişim alanlarına yönelik sınıflandırmalar arasında yer alır bunların haricinde çocukların bilişsel ve fiziksel gelişimine yönelik materyallerin gelişimi de bu sınıflandırmalar içerisindedir. Fakat çocukların biyolojik gelişimlerine yardımcı olan öğretim materyalleri bu sınıflandırma içerisinde yer almaz.

E seçeneğinin aksine öğretim materyallerinin geliştirilmesi sürecinde çocukların cinsiyet farklılıkları da dikkate alınmalıdır.

Sosyal duygusal gelişim dönemi çocukların toplum tarafından kabul gören bir takım değerler ve davranışlar bütününü öğrendiği ve bunun sonucunda sosyalleşmeye başladığı bir dönemdir.

Öğrencinin sınıf kurallarına uyması, sosyal duygusal gelişim dönemine ait bir özelliktir.

Materyal geliştirilirken çocukların ihtiyaçları, ilgileri ve istekleri göz önünde bulundurulmalıdır ölçütü çocukların ihtiyaçları göz önüne alınarak belirlenmiştir.

Öğretim materyallerinin çocukların yaratıcılıklarını ortaya çıkarmalarını sağlar ve hayal güçlerini geliştirmesi sosyal duygusal gelişime katkı sağlamaktadır.

Öğretim materyallerinin soyut kavramların algılanabilmesine, çocukların okulöncesine ilişkin kavram olay ve etkinlikleri somutlaştırmalarına yardımcı olması bilişsel gelişime sağladığı katkılardan birisidir.

Öğrencilerin öğretim materyalleri yardımı ile kendilerini ifade ederken seslerini doğru kullanabilmeyi, sözel olarak kendilerini ifade edebilmeyi öğrenmeleri dil gelişimine sağladığı katkılardandır.

Öğretim materyalleri çocukların gelişim özeliklerine uygun seçildiğinde küçük kas gelişimlerine olumlu yönde etki etmesi fiziksel gelişime sağladığı katkılardan birisidir.

Okulöncesi dönem öğretim materyallerinin geliştirilmesi sürecinde öncelikle odaklanılacak olan konu belirlenir. Daha sonra amaç ve yöntem belirlenir. Sonrasında materyal öğretim sürecine dahil edilir ve sonrasında sürekli olarak değerlendirilir ve gerekli değişiklikler yapılır.

Okulöncesinde öğretim materyallerinin farklı gelişim alanlarına hitap etmesi için materyallere ilişkin şu şekilde bir sınıflandırma yapılabilir: (1) çocukların iletişim kurmalarını sağlayan öğretim materyalleri, (2) çocukların bilişsel etkinlikler (saymak, hesaplamak, sınıflandırmak, eşleştirmek vb.) gerçekleştirmelerini sağlayan öğretim materyalleri (3) çocukların görsel olarak kendilerini ifade edip hayal güçlerini canlandırabilecek öğretim materyalleri, (4) çocukların grup etkinlikleri gerçekleştirmesini sağlayan öğretim materyalleri, (5) çocukların fiziksel gelişimlerine yardımcı olan öğretim materyalleri ve (6) çocukların duygularını ifade edebilmelerini sağlayan öğretim materyalleri.

Materyallerin konu değil öğrenci merkezli olması gerekir. Farklı gelişim özelliğinde olan öğrenciler için çok tür ve nitelikte materyal kullanılmalıdır. Öğretim materyallerinin geliştirilmesi sürecinde çocukların cinsiyet farklılıkları da dikkate alınmalıdır. Öğretim materyalleri çocukların öğretim etkinliklerine katılmalarını desteklemeli, bağımsız hareket etmesine ve karar vermesine olanak tanımalı, çocuklara çok yönlü olarak hitap etmelidir. Diğer taraftan okulöncesinde öğretim materyalleri çocukların kendilerini tanımalarına, kişiliklerini geliştirmelerine, çevreleri ile iletişim kurmalarına, bağımsız hareket etmelerine, öğrenmeye olan ilgilerinin artmasına, farklı deneyimler kazanmalarına yardımcı olmalıdır.

El-göz koordinasyonuna sahip olma Fiziksel Gelişim alanının, materyalleri sınıflandırabilme Bilişsel Gelişim alanının, sesleri tanıma, ayırt etme ve sorulara cevap verme ise Dil Gelişim alanının özellikleridir. Dolayısı ile B, C, D ve E seçenekleri yanlıştır. Diğer taraftan yeni durumlara uyum sağlama becerisi gösterme Sosyal/Duygusal Gelişim alanının bir özelliğidir.

Haklarını savunabilme ve sınıfın kurallarına uyma sosyal/duygusal gelişim alanının özellikleri, araç gereçleri yazmak ve çizmek için kullanabilme fiziksel gelişim alanının bir özelliği, kelime ve harfleri tanıyabilme ise dil gelişimi alanının bir özelliğidir. Dolayısı ile A, B, C ve E seçenekleri yanlıştır.

A seçeneği her çocuğun birbirinden farklı olması özelliğine dayanır. C seçeneği öğretim sürecinde çocukların ihtiyaçlarının önemli olduğu ilkesine dayanır. D seçeneği öğretim sürecinde çocukların gelişim özellikleri bir bütün olarak göz önünde bulundurulmalıdır ilkesine dayanır. E seçeneği ise öğretim sürecine etkin katılım ve ilgi önemlidir unsuruna dayanır. Her çocuk kendi gelişim özellikleri kapsamında farklı zamanlarda ve farklı öğretim hızında öğrenir özelliğine göre hazırlanan materyalin çocukların hazır bulunuşlukları göz önünde bulundurularak hazırlanması gerekir.

B seçeneği fiziksel gelişime, C ve D seçenekleri bilişsel gelişime, E seçeneği ise dil gelişimine katkılarından söz etmektedir. A seçeneğinde bahsi geçen çocukların yaratıcılıklarını ortaya çıkarma ve hayal güçlerini geliştirme okulöncesi materyallerin sosyal duyuşsal gelişime olan katkılarından biridir.

A seçeneği çocukların sosyal ve duyuşsal gelişimleri açısından, B seçeneği fiziksel gelişimleri açısından, D ve E seçeneği ise dil gelişimleri açısından etkilidir. Çocuklar materyalleri özgür bir biçimde kullanırken karar alma ve tercih yapma olanağına sahip olmaları ise bilişsel gelişimleri açısından nasıl fayda gösterdiğine bir örnektir.

Bilişsel gelişim sürecinde çocuklar bilgiyi, araç-gereçleri ve materyalleri kullanmayı ve elde etmeyi amaçlarlar. Çocuklar çevrelerini dikkatli bir biçimde gözlemlerken, sorular sorarlar, tahminlerde bulunurlar, olağan çözümleri denerler ve öğrenmeyi gerçekleri ortaya çıkarmak için kullanırlar. Bilgiyi nasıl kullanacaklarını bilmek çocukların öğrenmelerini de olumlu yönde etkiler. Bilgiyi karşılaştırırken, sınıflandırırken, sayarken, ölçerken ya da tanımlarken mantıksal düşünme de gerçekleştirmektedirler. Mantıksal düşünme çocukların kendi dünyalarını kavramsal olarak düzenleyebilmelerine, tanımlayabilmelerine ve çevrelerindeki olay ya da kavramların işleyişini kavramalarına yardımcı olur. Dolayısı ile bu şekilde tasarlanmış bir materyal özellikle çocuğun bilişsel gelişimi açısından katkıda bulunur.

Çocuklar çevreleri ile sözlü ya da sözsüz iletişim kurabilme yetileriyle doğarlar. Okulöncesi döneme yaklaşırken dil gelişimi iletişim kurmanın bir gerekliliği olarak önem kazanmaya başlar. Dil gelişimi çocukların arkadaşları ya da yetişkinler ile iletişim kurup geliştirmeleri için temel gerekliliktir. Bu gereksinimlerini gidermek amacı ile geliştirilen bir materyal de özellikle çocuğun dil gelişimine katkıda bulunur.