OKULÖNCESİNDE MATERYAL GELİŞTİRME - Deneme Sınavı - 8

Maslow’un gereksinim piramidine göre öncelikli olarak karşılanması gereken gereksinimler açlık, susuzluk ve yorgunluk gibi fizyolojik gereksinimlerdir. Fizyolojik gereksinimleri sırası ile güvenlikte olma; ait olma, sevme ve sevilme; takdir ve saygı görme; ve son olarak ta kendini gerçekleştirme izler.

Çocuğun yaşına, gereksinimlerine  ve benzeri değişkenlere ve eğitimin amacına bağlı olarak kullanılan materyallerin birbirinden farklı eğitsel özelliklere ve dolayısıyla da birbirinden farklı kullanım amaçlarına sahip olduğu görülmektedir. Dolayısı ile A, B, C ve E seçenekleri bu değişkenlere bağlı olarak farklılıklar gösterir. Diğer taraftan bakıldığında ise çeşitli yaş grupları için geliştirilecek öğretim materyalleri çeşitli özellikleri bakımından birbirinden farklılaşsa da temelde materyallerin öğretim etkinliklerindeki işlevleri aynıdır.

Elbette ki her eğitsel oyun birden fazla fonksiyona hizmet edebilir ve dolayısıyla da bireysel veya grupla oynanan oyunlar da oynanış şekline göre çocuğa farklı kazanımlar sunabilir. Fakat, oyunların temel amaçları göz önünde bulundurulduğu zaman, bireysel veya grupla oynanan oyunların temel katkılarının çocuğun sosyal etkinliklerini zenginleştirmek olduğu söylenmektedir.

Eğitsel materyaller tabi ki oynanış şekli, çocuğun bireysel özellikleri gibi değişkenlere bağlı olarak birden çok açıdan faydalı olabilir fakat dile dayalı oyunların özellikle çocuğun kendini ifade edebilmesinde, dil gelişiminde, çevreyi algılamasında ve anlamlandırmasında, yaratıcı düşünme becerilerinin gelişmesinde, önceki öğrendikleri ile sonra öğrendikleri arasında ilişki kurmasında, sese dayalı becerilerini geliştirmesinde ve sözsüz iletişimin gelişiminde faydalı olması beklenir. A ve B seçenekleri daha çok fiziksel becerilerin gelişimi için kullanılan materyallerin özellikleridir. C seçeneği zihinsel gelişim materyallerinin özelliklerinden biridir. E seçeneği ise sosyal ve duygusal gelişime olanak tanıyan materyallerin özelliklerinden biridir.

3-4 yaş grubu okulöncesi döneminin en küçük yaştaki örneklerini oluşturur. Bu yaştaki çocukların küçük hayvanlardan oluşan oyun seti ile oynatılmamasının temel sebebi ise boyut unsurunun göz önünde bulundurulmasıdır. Çocuğun bu boyuttaki oyuncakları yutma ihtimali vardır.

Üç yaşındaki bir çocuğun kas gelişim düzeyi futbol topu ile oynamak için yeterli değildir dolayısı ile çocuğu zorlayacak ve amacına istendiği şekilde ulaşamayacaktır. Çocuğun gelişim düzeyini göz önünde bulunduran örnekteki öğretmen bu sebeple daha hafif olan lastik topu tercih etmiştir.

Ergonomi, fiziksel çevrenin insanın fiziksel ve duyuşsal özelliklerine uygun hale getirilmesi sürecinde, insan-makine-çevre etkileşiminin ve uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan bir disiplindir. Dolayısı ile örnekte sözü geçen tasarımcının materyalin ergonomik olması çabasından söz edilmektedir.

Denge kavramı, görsel algılamaya yönelik olabileceği gibi verilmek istenen anlamı destekleyebilmesi bakımından da üzerinde durulması gereken önemli bir ilkedir. Bütünü oluşturan parçaların aralarında kurulan denge ilişkisi, materyalin etki gücünü artırırken; dengelenmemiş materyaller görsel karmaşaya yol açarak etki güçlerini yitirmektedirler.Materyalde bir araya getirilen ögeler arasında simetrik ve asimetrik olmak üzere temelde iki tip dengenin varlığından söz edilmektedir. Buna göre, simetrik denge iyi oranlanmış ve dengelenmiş parçaların oluşturduğu genel bir yapıyı ifade ederken; asimetrik denge birbirlerine oranlanmamış ögelerle oluşturulan dengeyi ifade etmektedir.

Okulöncesi çağındaki çocukların 3-6 yaş arası bireylerden oluştuğu göz önünde bulundurulduğu zaman, basit ve somuttan soyuta, basitten zora geliştirilmiş eğitim materyallerinin daha etkili olduğu söylenebilir. Dolayısı ile A ve B seçenekleri yanlıştır. Konunun kapsamını iyi bir şekilde kavratabilmek için, bol miktarda örnek verilmeli, örnekler ve alıştırmalar mümkün olduğunca birbirinden farklı olmalıdır, genelleme yapılmamalıdır. C seçeneği yanlıştır. Algıda tamamlama özelliği bulunduğu için, bir durumu açıklamak için, bileşenlerin tamamını açıkça vermeye gerek yoktur. Birey durumu zihinsel süreçlerinden geçirerek eksik olanı tamamlama eğilimdedir. D seçeneği yanlıştır. Diğer taraftan şekil ve zemin ilişkili olmalıdır. Açık renkli şekiller koyu renkli zeminlerde, koyu renkli şekiller de açık renkli zeminlerde daha kolay görülür ve anlaşılır.

Öğretim materyallerinin eğitim öğretim etkinliklerinde fayda sağlamaları, çoklu duyu organına yönelik mesaj iletmesiyle yakından ilişkilidir. İnsanlar okuduklarının %10’unu, duyduklarının %20’sini, gördüklerinin %30’unu, görüp duyduklarının %50’sini, söyleyip yazdıklarının %70’ini ve yapıp söyledikleri bir şeyin %90’ını hatırlamaktadırlar. Dolayısıyla çoklu duyu organına yönelik tasarımların kullanılacağı eğitsel etkinliklerin başarıya ulaşması daha kolaydır. Okulöncesi çocuklara yönelik geliştirilecek materyallerin de bu nokta dikkate alınarak tasarlanması, kullanımından en yüksek oranda fayda elde edilebilmesi bakımından oldukça önemlidir.

Okulöncesi öğretim, çocuğun yaşamında 0-3 yaş arası bebeklik döneminin bitişiyle başlayan ve 3-6 yaşları arasındaki süreyi kapsayan sekiz yıllık temel eğitim öncesindeki ilk formal eğitim niteliğinde bir süreçtir. Tanımı içerisinde çocukları bilişsel yönden geliştirmesi bulunmamaktadır.

Okulöncesi eğitimin tarihi ülkemizde 13. Yüzyıla kadar uzanmaktadır.

Çocuklarının okul öncesi dönemdeki gereksinimleri cinsiyete göre farklılaşmaktadır. Erkek çocukların psiko-motor gelişimlerini destekleyecek, kız çocukların ise doğuştan gelen annelik güdülerini destekleyecek ve hayatlarına ışık tutabilecek oyuncaklara yönlendirilmeleri gerekmektedir. Veli öğretmenin farkında olduğu çocukların gereksinimlerinin farklılaştığıdır.

Okul öncesi eğitim materyallerinin çocukların cinsel kimlik gelişimlerini desteklemekte bir katkıları bulunmamaktadır. Cinsel kimlik gelişimi çocuklarının yetişkin hem cinslerini gözleyerek kazandıkları gelişimleridir.

Eğitsel materyallerin dile dayalı becerilerin gelişimine katkılarında çevrelerini anlamlandırmalarına yardımcı olma ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirme özellikleri bulunmaktadır. Duygu, düşünce ve davranış biçimlerini geliştirme eğitsel materyallerin sosyal ve duygusal gelişime katkılarından biridir.

Öğretim materyallerinin görsel bakımdan çocukların ilgilerini çekerek öğrenmelerine yardımcı olabilmesini sağlamak üzere, tasarım sürecinde çizgi, şekil, boyut, renk gibi çeşitli özellikler işe koşulmaktadır.

Keçeden ağacın çocukları alerji yapması Elif öğretmenin sağlığa uygunluk ilkesini göz ardı ettiğini göstermektedir.

Bütünlük, denge, oran-orantı ve vurgu tasarım ilkelerinde olup, yapı derinliği diye bir tasarım ilkesi bulunmamaktadır.

İnsanlar bir iş yaparken söyleyip yazdıklarının % 70’ini daha sonra hatırlayabilmektedirler.

Örnek olayda verilen Kaan öğretmenin yaptığı bu davranış öğretim materyalinin kullanıma ve erişime açık olmalıdır ilkesiyle uyumludur.