OKULÖNCESİNDE DRAMA

Genellikle çocuklar kendi  dünyaları ile dış dünya arasındaki  bağı sanatsal çalışmalar (resim,  üç boyutlu çalışmalar, müzik, drama  v.b.)  aracılığı ile  kurmaktadırlar. Özellikle okulöncesi çocuğu için  sanat  eğitimi çok  daha öncelikli bir yere sahiptir. Okulöncesinde özellikle çocukların yaptıkları resimler, kendi  duygu ve düşüncelerinin bir ürünü  olduğu için  çok önemlidir ve değer taşır. Sanatsal etkinlikler yolu  ile çocuk  kendini ifade  etme olanağına  ulaşır. Çocuğun yaptığı sanatsal çalışmalarda kendi  davranışlarının ve kendi  yeteneklerinin izleri görülür. Çocuk,  çevreden edindiği  izlenimlerini, deneyimlerini, davranışlarını, duygu ve düşüncelerini sanatsal etkinlikler yolu  ile sergileyebilir, aktarabilir. Ancak  bu konuda çocuğa ortam hazırlanmalı, ona özel  bir şeyler yapabilmesi için olanaklar verilmelidir. Sanatsal etkinlikler içerisinde bulunan çocuk  her davranışı  ile kendi  varoluşunu ortaya  koyar. Çocuğun yaratıcı düşüncesinin geliştirilmesine yardımcı olan herkesin  kendi  yaratıcı düşüncesini geliştirmesi, beslemesi gereklidir. Bu nedenle tüm sanatlar hakkında bilgi  sahibi  olmalı, günümüz sanatındaki yeni  yaklaşımları da izlemelidir.

Eylem Sanatlar: Eylemler  bütünlüğü  halinde insanın, insanı  ve doğayı anlattığı sanatlar. Tiyatro,  opera, sinema  vb. tüm sanatları kapsamaktadır.

Yüzey  Sanatları: Düz bir yüzey üzerinde gerçekleştirilen tüm sanatlar. 

Hacim Sanatları: Bir hacmi olan (eni-boyu-yüksekliği) tüm sanatlar.

Uzam (mekân) Sanatları: Yaşam alanı olarak gerçekleştirilen tüm sanatlar.

Dil Sanatları: Bütün edebi  eserler kapsamaktadır.

Ses Sanatları: Müzik ve bütün türleri.

Okulöncesi kurumlarda çalışan eğitimcilerin; çocuklarla sanatsal çalışmalar  yapabilmeleri için duyu, duyum, duygu, algı gibi önemli  kavramların ne olduğu, ne işe yaradığı konusunda bilgi  sahibi  olmaları gerekmektedir. 

Resim  çalışması  için  öncesinde bir konu  saptanıp, konuşulup  canlandırmadıysa yani  o konu  çocuğun yaşantısında bir biçimde yer almadıysa çocuklar resim çalışmasına başlamadan önce  şu soru ve sorunları dile  getirirler.

Bunun  için saptanan konu  önceden konuşulmalı, canlandırılmalı, hangi  teknikle (suluboya, pastel  boya  vb.)  resim  yapılacağı çocuğun anlayacağı bir dille  açıklanmalı, daha  sonra resim  yapmaya geçilmelidir. Eğitimci ya  da yetişkin  çocuğun sanatsal çalışmalar yapmasını desteklemeli, ona cesaret  vermelidir.

Çocuklara sanatsal bir bakış açısı  kazandırmak, yaratıcılığı ve estetik duyarlılığı geliştirmek amacıyla, yetiştiriciler çocuklara, sanat eleştirisi konusunda bazı sorular sorarak, onları yönlendirebilir. Bu amaçla bazı sorular çocuklara yöneltilir.

Sonuç  olarak okulöncesinde sanat  eğitimi çalışmaları yapılırken  çocukların duygularını geliştirici  ortamların önemsenmesi gereklidir. Duyumsama, sanatsal çalışmalar  yapma, sanat  hakkında bilgi  sahibi  olma,  sanatçıları tanıma  ve sanatçıların  yöntemlerini öğrenme estetik  yaşantılar  için ön plana  çıkmaktadır.                                                      Çocuklara bu konuda zaman  tanımak gerekir. Çevreleri estetik  nesnelerle donatılmalıdır. Bulundukları ortamlar karmaşık, düzensiz, aşırı sesli  değil, temiz,  aydınlık ve renkli olmalıdır. Duyuları harekete geçirici, bakma, dinleme, dokunma, koklama ve tatma konusunda onları  kışkırtmalıdır. Çiçekler, bitkiler, hayvanlar, yumuşak  yastıklar, sallanan sandalyeler, heykeller ortama  öğretici ve estetik  özellikler  katarlar.

Amaç okulöncesi çocuğunun  yaşantılarını, imge dünyasını olanaklar ölçüsünde zenginleştirmektir. Sanat  eğitimi; duyu, duyum, duygu, algı  eğitiminde  vazgeçilmemesi gereken hem zevkli  hem eğlendirici  hem de öğretici, belki  de en önemlisi çocuğun yaratıcılığını geliştirici  olması  gereken bir alandır.

Görsel  sanatlar, doğrudan  görsel  duyular üzerinde etki yapacak biçimde imgesel yansılar, gerçekliğe ilişkin bilgiler ve görüşler  getirmeye çalışarak,  insanların estetik  duyumlarını harekete geçirmeyi, yaşantı ve yargılama gücünü uyandırmayı amaçlar. Görsel  kavramlara dayalı olan  görsel  sanatlar, gerçekliğin görsel  olarak kavranan ve nesnel yansılarını veren, algılanan, kişide düşünceyi zenginleştirerek estetik  bir yaşantıya götüren  tüm sanatsal etkinlik alanlarını kapsar. Bu nedenle görsel  sanatlar, gerçeklikteki yalnızca görme duyularına açık  görünüşleri ortaya  koyar. Görsel sanat  ürünleri, edebiyat ve sahne sanatlarından farklı  olarak durağandırlar; kendi dinginlikleri içinde  var olurlar. Resimde renk ve renk  değerleri,  nesnelerin somut çeşitliliğini verir.  Buna  karşılık  heykel sanatı ürünleri, kural  olarak, insanın kendisi gibi,  üç boyutlu uzam  içinde  yer  alırlar; alımlanmaları daha değişik yöntemlere bağlıdır ve bu arada  daha  başka görsel sanat türlerine geçme olanağı da vardır (kabartma  gibi).  Görsel sanatları, bağımsız dallar  olan resim,  grafik,  heykel gibi sanatlarla birlikte  fotoğraf, sinema  ve mimarlık sanatlarını da içerecek biçimde geniş bir alanda ele almak  isteyen anlayışlar yaygındır. Görsel sanatlar insanların görsel  duyularına etkide bulunur; gerçekte de insanın dış dünyayla kurulan ilintisinde en çok  bu duyuların yeri  vardır.

Görsel sanatlarda, çeşitli maddelerin bilimsel olanaklarıyla birbirleri arasındaki düzen ilişkilerini  araştırma  eylemi olarak tanımlanan “biçimleme”  (tasarlama) kavramının da yeri  önemlidir. Görsel sanatlarda, yapıtın oluşumundaki amaç,  tasarım, seçeneklerin çözümlenmesi ve seçimi  aşamalarıyla diyalektik ilişkileri bulunan ve “biçimlendirme  eylemi” olarak tanımlanan “tasarlama”  sözcüğü,  aynı  zamanda biçimlendirmenin  düşünsel  ve eylemsel sürecini de içeren  ve anlatan bir sözcük  olarak kullanılmaktadır .

Okulöncesi çocuğunun  algı gücü çocuğun gelişimine  bağlı olarak farklı alanlarda etkilidir.

Görsel ayırma: Farklılıkları ve benzerlikleri ayırt  etme  becerisidir. Görsel ayırt  etme nesnelerin biçim,  hacim,  boyut  ve renk  özelliklerine göre  yapılmaktadır. 3-4 yaşlarındaki çocuklar birtakım farklı  cisim  ve renkteki biçimleri birleştirerek daha  farklı  biçimler oluşturabilirler.                                                                                                               

Okulöncesi eğitimde görsel algıyı geliştirecek başka çalışmalarda yapılmalıdır. Bunlar:         

 Sınıfandırma ve Eşleştirme: Biçimler  ve nesneler arasındaki ortak özellikler  vurgulanır.       

Biçim-Zemin Ayrımı: Herhangi bir nesnenin ya da şeklin üzerinde bulunduğu zeminden farklı  olduğunun  algılanması  durumudur.                                                                                 

Uzam ilişkisi: Boşluktaki  nesnelerin birbirlerine göre  konumlarını içermektedir.                   

Görsel Belleğin Geliştirilmesi: Görüş alanında bulunan görsel  bilgilerin belleğe yerleştirilmesi ve daha  sonra  bunların bellekten çıkarılması becerisini ifade  eder  ve 3 yaşları  dolayında uygulanır.

Sanatı üretmek için yöntemlere, tekniklere ve kurallara gereksinim vardır ama sanat için yalnızca yöntem ya da kural diyemeyiz. Bu doğrultuda doğru cevap C seçeneğidir.

Hacim sanatları bir hacmi olan (eni-boyu-yüksekli¤i) tüm sanatlardır. Heykel, kabartmalar, asamblajlar vb. bu grupta yer alır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Okul öncesinde sanat eğitimi çalışmaları  yapılırken temel amaç çocukların yaratıcılığını ve estetik duyarlılığını  geliştirmektir. Bu doğrultuda doğru cevap B seçeneğidir.

Görsel sanatlarda, çeşitli maddelerin bilimsel olanaklarıyla birbirleri arasındaki düzen ilişkilerini araştırma eylemi olarak tanımlanan “biçimleme” (tasarlama) kavramının da yeri önemlidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Algının geliştirilmesi olanaklıdır. Çünkü algının doğruluğu daha önce yaşanmış deneyimlere bağlıdır. Algı sayesinde bir nesnenin gerçek özelliklerini kavrayabiliriz. Bu açıklama doğrultusunda doğru cevap B seçeneğidir.

Uzam ilişkisi boşluktaki nesnelerin birbirlerine göre konumlarını içermektedir. Nesnelerin birbirlerine olan uzaklıklarının, açılarının, birbirinin üstünde, içinde, yanında olma gibi ilişkilerinin fark edilmesidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsanın tüm duyusal algılamaları içinde göz organına düşen ağırlık %85'tir.  Bu yüzden görsel sanatlar, doğrudan görsel duyular üzerinde etki yapacak biçimde imgesel yansılar, gerçekliğe ilişkin bilgiler ve görüşler getirmeye çalışarak, insanların estetik duyumlarını harekete geçirmeyi, yaşantı ve yargılama gücünü uyandırmayı amaçlar. Doğru cevap E seçeneğidir.

Görsel sanat ürünleri, edebiyat ve sahne sanatlarından farklı olarak durağandırlar; kendi dinginlikleri içinde var olurlar. Resimde renk ve renk değerleri, nesnelerin somut çeşitliliğini verir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sınıflama ve eşleştirme biçim ve renge göre yapılırsa daha çok algısal; işleve göre yapılırsa daha çok kavramsal olmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sanat eğitimi derslerinin en önemli amacı çocuğun yaratıcılığını geliştirmek olduğuna göre, eğitimci sanat eğitimi derslerini daha etkin ve eğlenceli hale getirmek; çocuğun imgelem gücünü harekete geçirecek çalışmalara yer vermek durumundadır. Bunun en uygun yolu oyun oynamaktır. Doğru cevap C seçeneğidir.