OKULÖNCESİNDE DRAMA

Çocuk yazını, çocuğun ileriki yaşlardaki okuma alışkanlığını oluşturan yapıtlardan oluşur. Çocuğun kendisine okunanı ya da kendisinin okuduğunu anlama, yorumlama, tamamlama, uyarlama gibi etkinliklerde bulunması gerekir. Bu etkinlikler sırasında çocuktan, edindiği deneyim ve bilgilerini yaşamın diğer alanlarına aktarması, göndermede bulunması beklenir. Bu da çocuk yazınının, önemli bir işlevini yerine getirdiğinin göstergesidir. Çocuk yazınında drama, çocuğu yaratıcı kılar. Onun düşünsel, duygusal ve duyuşsal gelişimine katkı sağlayan ve okul öncesi dönemde uygulanan yöntemlerden biridir.

Çocuk yazınının drama yoluyla sunulması şu amaçlara ulaşmayı sağlar: Çocukların yaşam ve öğrenme deneyimlerini genişletir, Dil gelişimlerini destekler, Yaratıcılıklarını geliştirir, Sosyal ve duygusal gelişimlerini destekler, Yazın türleri ile yaşam arasındaki bağların kurulmasını destekler Çocukların bu süreçten haz duymalarına, yeni bilgiler öğrenmelerine ve yaşamdan zevk almalarına yardımcı olur.

Çocuk yazını ile ilgili yapılacak drama çalışmalarında göz önüne alınması gereken bazı ilkeler vardır. Bu ilkeler şöyle özetlenebilir: 1. Etkinliklere katılan çocuklar, yeni ve değişik şeyler keşfetmeye hazırlıklı olmalı ya da hazırlanmalıdır. 2. Drama çalışmaları süresince çocukların kendilerini rahat ve güvenli hissetmeleri sağlanmalıdır. 3. Etkinliğe katılan çocukların gönüllü olmaları esastır. Katılamayan çocuklar zorlanmamalı, katılım konusunda desteklenmelidir. 4. Drama etkinlikleri, ilköğretim çocuklarının gelişim düzeyine uygun hazırlanmalı, etkinlik hazırlanırken kolaydan zora doğru düzenlenmelidir. 5. Drama etkinliği hazırlanırken, çocukların küme içindeki diğer çocuklarla tartışarak, düşünce alışverişi yaptırılmasına özen gösterilmelidir. 6. Çocukların düşündükleri ve hissettikleri önemlidir. Bunu dile getirmeleri için yer, zaman ve söz hakkı verilmelidir.

Yazın Türlerini Canlandırma Aşamaları ; Öğretmen kullanılacak metni seçtikten sonra, çocuklara okur ya da anlatır. Örneğin bir öykü ya da masal canlandırılmaya karar verildiğinde, bir kez daha dinlenir ve karakterlere, olayların sırasına dikkat edilir. Yazın türünün nasıl canlandırılacağına ve oyuncuların kimler olacağına karar verilir. Öykünün canlandırılacağı ortama karar verilir. Daha sonra, her bir çocuğa öyküdeki olaylar, konular anımsatılır. Çocukları bir öyküyü canlandırmaya hazırlamak için, öncelikle çocukların öyküdeki karakterleri tanımlaması (Bu karakterler kim, ne yaptılar, kendilerini nasıl hissettiler) sağlanır. Öykünün nasıl canlandırılacağına karar verebilmeleri için oyunculara bir süre verilir. Drama etkinliği bittikten sonra, sınıftakiler bir araya gelerek bir değerlendirme yaparlar.

Öğretmen öyküyü anlatırken, belirli bölümlerini çocukların eylemlerle canlandırması Öğretmen öyküyü anlattıktan sonra rol dağılımı yapılır. Öyküyü yeniden anlatmaya başlar ve öykünün karakterleri, öğretmenin anlattığı biçimde uygun eylemleri yaparak canlandırma yapar. Çocuklar öyküyü dinlerken karakterleri yalnızca eylemleriyle canlandırırlar ve konuşmak zorunda kalmazlar. Bu tekniğe alıştıktan sonra bir sonraki aşama uygulanabilir. Bu teknik dramaya yeni başlayan çocuklar için çok uygundur. Bir yetişkinin metni okuması çocukların yalnızca eylemlerine yoğunlaşmalarına yardımcı olur.

Öğretmen öyküyü anlatırken, belirli bölümlerini çocukların sözlerle canlandırması ;Öğretmen öykünün bir bölümünü anlatır ve çocuklardan öykünün karakterlerinin sözlerini söylemelerini ister. Öğretmen öyküye bir giriş yapar, aralarda ve sonda konuşur. Çocuklar ise karakterlerin sözlerini kendi sözleriyle sunarlar. Çocukların rolleri ezberlemesi istenmez, ancak karaktere ve duruma uygun sözler söylemelerinin uygun olacağı söylenir.

Çocukların tüm öyküyü sözlerle canlandırması ;Bu aşamada da gerekli tüm hazırlıklar yapıldıktan sonra, çocukların öyküyü canlandırmaları istenir. Çocuklar tüm konuşmaları öyküye uygun olarak, kendi tümceleri ile sunarlar. Öğretmen öyküyü çocukların sözle anlatmaları için onları yönlendirir ve onlara yardımcı olur. Çocukların öykünün çizgisinden çıkmadıklarından emin olur. Ancak çocukların öyküdeki tümceleri aynı biçimde söyleme zorunlulukları yoktur. Çocuklar öyküye yeni sözcükler, tümceler ekleyebilirler.

Çocuklar kendilerine okunan ya da anlatılan öykü, masal ya da şiirle ilgili drama etkinliği yaparken, öyküyü hatırlayacak, karakterleri daha iyi anlayacak, olayların nasıl geliştiğini yaşayacak, bütün bunların yanı sıra kendi duygu ve düşüncelerini de ifade etmiş olacaklardır. Çeşitli yazın türlerinin işlenilebileceği değişik drama teknikleri vardır. Bunların başında “Dramatizasyon Tekniği” gelir. Bunun dışında Kuklalar, Sözsüz Canlandırma (Pandomim), Rol Oynama ve Doğaçlama, teknikleri de çocuk yazın türlerinin drama yoluyla işlenmesinde yardımcı olabilecek tekniklerdir.

Doğaçlama: Doğaçlama, öykünün çizgisini aşarak, dışına çıkılması ile ilgili bir tekniktir. Çocukları öyküden uzaklaştırıp yeni bir durumun yaratılmasına izin verir. Öykü, masal ya da şiiri bilen çocuklar bunlarla ilgili olayları, karakterleri öyküde anlatıldığının dışındaki durumlarda canlandırır ve kendilerinden bir şeyler katarlar.

Rol Oynama: Dramanın bir tekniği olan rol oynama etkinliği genellikle öykülerin belirli bölümleri için ya da kısa öyküler için kullanılır. Canlandırılan bölümler, karakterlerin karşılaştıkları zorluk ve sorunların ele alındığı bölümlerdir. Çocuklar bu sorunlarla ilgili bölümleri canlandırarak sorunu daha iyi anlamaya ve üzerinde konuşmaya, neyin doğru, neyin yanlış olduğunu anlamaya çalışırlar.

Birbiriyle yakından ilişkili olan çocuk yazını ile drama etkinlikleri, çocukların yaşına, önceki drama deneyimlerine, ilgi, istek ve gereksinimlerine göre değişkenlik göstererek uygulanacaktır.

Etkinliğe katılan çocukların gönüllü olmaları esastır. Katılamayan çocuklar zorlanmamalı, katılım konusunda desteklenmelidir

Konuşmalar bir öykü, masal ya da şiirden de alınmış olsa, karşılıklı konuşmalar her zaman oyuncular tarafından yaratılır. Öykü ya da masalların tümü ya da bir bölümü canlandırılabilir. Çocuklar öyküyü kendi istedikleri gibi canlandırırlar.

Seçilen eserler çocuklara okunduktan sonra çocukların şiir ve tekerlemelerin içeriğindeki hareketleri, parmak oyunları ya da sözsüz oyun (pantomim) tekniğiyle yapmaları beklenir. Eğitimci ya da çocuklardan biri, şiir ya da tekerlemeyi söylerken diğer çocuklar da gerekli hareketleri yaparlar.

Rol Oynama: Dramanın bir tekniği olan rol oynama etkinliği genellikle öykülerin belirli bölümleri için ya da kısa öyküler için kullanılır. Canlandırılan bölümler, karakterlerin karşılaştıkları zorluk ve sorunların ele
alındığı bölümlerdir

Kuklalar, Sözsüz Canlandırma (Pandomim), Rol Oynama ve Doğaçlama, teknikleri de çocuk yazın türlerinin drama yoluyla işlenmesinde yardımcı olabilecek tekniklerdir.

Bu nedenle çocuk yazını ile ilgili yapılacak drama çalışmalarında göz önüne alınması gereken bazı ilkeler vardır. Bu ilkeler şöyle özetlenebilir:
1. Etkinliklere katılan çocuklar, yeni ve değişik şeyler keşfetmeye hazırlıklı olmalı ya da hazırlanmalıdır.
2. Drama çalışmaları süresince çocukların kendilerini rahat ve güvenli hissetmeleri sağlanmalıdır.

Drama, hayatı içgüdüleri ile değerlendiren küçük çocukların hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştirmede güçlü bir araçtır. Çocukların ezberlemek için yazılı sözlere ya da kendi dünyalarını ifade etmek için, kalıplaşmış davranış modellerine gereksinimleri yoktur. İstekleri olan şey, özgürlük ve ilgi çekici bir ortamdır.

Sorun çözme, yeni düşünceler geliştirme, özdeşimde bulunma, özgür düşünme gibi davranışta bulunması, çocuğun yaratıcı etkinliklere katılmasıyla doğrudan ilgilidir. Bu etkinliklerin başında çocuk yazınu içinde yer alan yazın türleri gelir.

Çocukların sınıfta sunulan şiirleri ezberlemeleri zorunlu değildir. Çok sevilen ve yinelenen şiirler sık
sık okunacağı için çocuklar bu şiirleri kendiliğinden ezberleyeceklerdir.