OKULÖNCESİNDE DRAMA

Çocuk yazını (edebiyatı), çocuğun gelişmesinde önemli bir eksiği tamamlar. Bu nedenle de özellikle son yıllarda bu alanda pek çok örnek oluşturulmuş, çok sayıda kitap yayınlanmıştır. Bu yüzden “D” seçeneği yanlıştır.

Bazı okulöncesi kurumlarında, birkaç çocuğun bir oyuna ait rolleri gergin bir biçimde oynamaya çalıştıklarını görmek rahatsız edicidir. Sözler ezberlenir ve doğal olmayan bir tavırla söylenir. Çocuklar giydikleri kostümler içinde kendilerini olup bitene yabancı hissederler ve öyle de görünürler. Heyecanlı olabilirler. Çoğu hata yapmaktan ve oyunu bozmaktan korkar. Böylece çocukların yaratıcılıklarının sergilenmesi gereken oyun, bir gösteriş halini alır. Bu nedenle “I” numaralı madde yanlış olduğundan cevap “E” seçeneğidir.

Bu etkinlikler çocukların yaşam ve öğrenme deneyimlerini genişletir. Yaratıcılıklarını geliştirir. Sosyal ve duygusal gelişimlerini destekler. Ancak Çocuklar arasındaki rekabeti arttırmaz. Böyle bir amacı da yoktur. Bu nedenle cevap “C” seçeneğidir.

Bu etkinliklerde çocukların ihtiyacı olan şey, özgürlük ve ilgi çekici bir ortamdır. Çocukların ezber yapmaları beklenmez. Bu nedenle “B” seçeneği yanlıştır.

Etkinliğe katılan çocukların gönüllü olmaları esastır. Katılamayan çocuklar zorlanmamalı, katılım konusunda desteklenmelidir. Bu sebeple “II” numaralı madde yanlış olduğundan cevap “C” seçeneğidir.

Sözsüz canlandırma (Pandomim), dramaya başlamak için uygun bir tekniktir. Bir öykünün sözlü canlandırılmasından önce, çocuklar öyküdeki karakterlerin hareketlerini sözsüz oyun yoluyla canlandırıp drama etkinliklerine hazırlık yapılabilirler. Cevap “A” seçeneğidir.

Doğaçlama, öykünün çizgisini aşarak, dışına çıkılması ile ilgili bir tekniktir. Çocukları öyküden uzaklaştırıp yeni bir durumun yaratılmasına izin verir. Öykü, masal ya da şiiri bilen çocuklar bunlarla ilgili olaylar›, karakterleri öyküde anlatıldığının dışındaki durumlarda canlandırır ve kendilerinden bir şeyler katarlar. Cevap “B” seçeneğidir.

Kuklalar, sınıf karşısında duygularını rahat ifade edemeyen pek çok çocuk, bir kukla sahnesinin arkasında kukla oynatırken kendinden geçebilir. Çocuklar kuklalar yoluyla seslerini uygun bir biçimde kullanmayı ve ses tonlarını ayarlamayı öğrenirler. Bu nedenle cevap “D” seçeneğidir.

“Hikayenin kahramanı karaktere ne demişti?” çocukların hafızalarını yoklayan bir sorudur. İmgesel düşünme becerilerini ve yaratıcılıklarını desteklemez. Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.

Öğretmen öyküyü anlatırken, belirli bölümlerini çocukların eylemlerle canlandırması, dramaya yeni başlayan çocuklar için çok uygundur. Bir yetişkinin metni okuması çocukların yalnızca eylemlerine yoğunlaşmalarına yardımcı olur. Bu nedenle cevap “E” seçeneğidir.

Çocukların kendilerini ifade aracı olarak kullandıkları yolların başında oyun gelir. Oynamayı davranış kazandırma boyutuyla birleştirmek, onları olumluya yönlendirmek gerekir. Bu aşamada canlandırma yoluyla “...mış gibi, ...miş gibi yaparak” eğlenirken öğrenirler. Bir yandan yeni yazın örnekleri ile karşılaşmaları bir yandan da bu örnekleri canlandırarak içselleştirmeleri; yaparak yaşayarak öğrenmeleri sağlanmış olacaktır.

Drama, hayatı içgüdüleri ile değerlendiren küçük çocukların hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştirmede önemli bir araçtır. Çocukların ezberlemek için yazılı sözlere ya da kendi dünyalarını ifade etmek için, kalıplaşmış davranış modellerine gereksinimleri yoktur. Gereksinimleri olan şey, özgürlük ve ilgi çekici bir ortamdır. 

Çocuk yazınında, çocuğu yaratıcı kılacak, onun düşünsel, duygusal ve duyuşsal gelişimine katkı sağlayan ve okulöncesi dönemde uygulanan yöntemlerden biri de eğitimde dramadır. Drama, aynı zamanda bir disiplin ve sanat biçimidir. Okulöncesi dönemde çocuk, keşiflerini ve öğrenmelerini çoğu zaman duyuları yoluyla yapar. O, hemen her konuda duyarlıdır ve taklit ederek uygulamaya sokar. Onlar, ağzınızla söylediklerinize değil, gözlerinizle söylemediklerinize yanıt verirler. Bu yönüyle dramanın en önemli işlevlerinden biri duyarlığın gelişimine olan katkısıdır. Drama, bu katkıyı sanatsal biçimde verir. Dramada her birey etkindir. Etkili uygulanan her bir sanat dalı eğitime büyük katkıda bulunur.

Okulöncesinde çocuk yazını ile ilgili uygulanacak drama etkinlikleri genellikle basit bir öyküden, masaldan ya da şiirden yola çıkılarak geliştirilir. Basit bir doğaçlama başlangıcı, ortası ve sonu olan bir biçime dönüşür. Konuşmalar bir öykü, masal ya da şiirden de alınmış olsa, karşılıklı konuşmalar (diyaloglar) her zaman oyuncular tarafından yaratılır. Öykü ya da masalların tümü ya da bir bölümü canlandırılabilir. Çocuklar öyküyü kendi istedikleri gibi canlandırırlar. Öğretmenler, gerçekleşen etkinliğin süreci ile ilgilenmelidirler. Öykü canlandırılmasının bir izleyiciye sunulması önemli değildir. Ancak, çocuklar öyküyü başka bir sınıfın çocukları karşısında oynayabilir. Daha ciddi bir sunum drama etkinliğinden çıkarak bir tiyatro gösterisine dönüşecektir. Oysa çocukların, metin oluşturma düzeyinde                  de yaratıcılıklarını kullanmaları temel alınmalıdır.

Çocuklar drama yoluyla karakterlerle kendilerini özdeşleştirirken, kitaplar ve anlatılanlar (öykü, masal, şiir  vb.) onlara daha gerçek görünmeye başlar. Çocuklar başka insanlarla bu özdeşimi kurmaya dramatik oyunlar yoluyla başlarlar.

Çocuk yazınının drama yoluyla sunulması ile, çocuğa kazandıracakları;

Çocuk yazınını dramaya uyarlarken amaçlanan hedeflere ulaşmak için dikkat edilmesi gerekenler;

Şiiir ya da tekerlemeler çocuklara okunduktan sonra,  içeriği ile ilgili  çeşitli sorular sorularak, daha  ayrıntılı bir çalışma yapılabilir: “Tekerleme ya  da  şiir nasıl  bir ortamda  geçiyor olabilir?”,  “Karakterler  neye  benziyor?”,  “İlk sözlerden önce neler olmuş olabilir?”.  “Bittikten sonra  neler  olacaktır?”  gibi sorularla çocukların imgesel düşünme  ve  yaratıcılıkları desteklenir. Çocuklar bu  soruları yanıtladıktan sonra canlandırma, rol oynama ve doğaçlama  çalışmaları uygulanır. Çocuğa okunan masal,  masalımsı öykü  (fabl),  şiir gibi yazın  türleri  çocuğun dünyasında bir yer bulacaktır.  Çocuk,  bir masal  kahramanın ardından gidecek; bir masalımsı öyküdeki kahramanlardan bir olacaktır.

Drama etkinliği bittikten  sonra,  sınıftakiler bir araya  gelerek bir değerlendirme  yaparlar. Değerlendirme aşaması  drama için  çok  önemli  bir aşamadır. Böylece öykü,  masal  ya  da şiirin yeniden canlandırılması daha  zengin sonuçları yaratacaktır. “Canlandırma sırasında ne iyi gitti?, Birkaç  arkadaşınızın aynı  anda  konuşması  nasıl  çözümlenebilir?, Değiştirilmesi gereken bir yer var mı?” soruları yanıtlanır. Yapılan tartışmalardan sonra,  gerekli değişiklikler yapılır ve öykü yeniden canlandırılır.

Öğretmen öyküyü anlatırken, belirli bölümlerini çocukların eylemlerle canlandırması;

Öğretmen öyküyü anlattıktan sonra  rol dağılımı  yapılır. Öyküyü yeniden anlatmaya  başlar ve öykünün karakterleri, öğretmenin  anlattığı  biçimde uygun eylemleri  yaparak canlandırma yapar. Çocuklar öyküyü dinlerken karakterleri yalnızca eylemleriyle canlandırırlar ve konuşmak  zorunda kalmazlar. Bu tekniğe alıştıktan sonra  bir sonraki aşama uygulanabilir. Bu teknik  dramaya yeni  başlayan  çocuklar için  çok  uygundur. Bir yetişkinin  metni  okuması çocukların yalnızca eylemlerine yoğunlaşmalarına yardımcı olur.

Öğretmen öyküyü çocuklara okuduktan sonra,  canlandırma için gerekli tüm hazırlıklar yapılır, çocukların öyküyü canlandırmaları istenir.  Çocuklar tüm konuşmaları öyküye uygun olarak, kendi tümceleri ile  sunarlar. Öğretmen öyküyü çocukların sözle  anlatmaları için onları yönlendirir ve onlara  yardımcı olur.  Çocukların öykünün çizgisinden çıkmadıklarından emin  olur.  Ancak  çocukların öyküdeki tümceleri aynı  biçimde söyleme  zorunlulukları yoktur. Çocuklar öyküye yeni  sözcükler, tümceler ekleyebilirler.  Bu etkinlik için kullanılacak öykülerin içeriğinde  sözcük  ya da tümce  yinelemeleri olması,  çocukların öyküyü daha kolay yorumlamalarına yardımcı olacaktır. Bu çalışma  için  çocuk  sayısının 5-6 olması yeterlidir. Ancak  öyküdeki karakter sayısının fazla olması  durumunda ise (Örneğin, öyküde 5-6 tane tavşan ya da 10-12 tane çiçek  varsa)  tüm sınıfı  bu etkinliğe  katmak olasıdır.