OKULÖNCESİNDE DRAMA

Eğitim etkinliği, olumlu sonuçların dışında istenmeyen olumsuz sonuçlara yol açmamalıdır. Olumlu sonuçların yanısıra olumsuz sonuçlar ortaya çıkıyorsa, etkinlik yeterince eğitici sayılamaz.

Herhangi bir etkinlik yalnızca çocuğun bir yönünü eğitmeyi amaçlamamalı, çocuğu bir insan olarak bütün halinde görmeyi ve eğitmeyi amaçlamalıdır. Yaratıcılık, bağımsız karar alabilme ve davranabilme, sorun çözebilme, demokratik tutum ve davranışlar sergileme, dayanışma, farklılıkları kabul etme, sorumluluk gibi.

Drama etkinliği sonrası yapılan tartışma ya da değerlendirme sayesinde çocukların geçirdikleri yaşantılardan sonuçlar çıkarmaları sağlanmaya çalışılır. Değerlendirme kesinlikle çocuğun veriminin değerlendirilmesi değil , çalışmanın çocuklarda beklendik davranış kazanımları sağlayıp sağlayamadığı ve bu kazanımların düzeyi ile ilgilidir.

Çocuklar drama oynadıktan sonra, oynanan oyun ve oyunda geçen rollere ilişkin yaşananlar ile ilgili küme tartışması, geciktirilmeden yapılmalıdır. Böylece yaşananlar henüz belleklerde çok yeni izler bırakmışken, onlar hakkında düşünmek ve daha zengin tartışmalar geliştirmek çocuklar için daha kolay olur. Drama etkinliğinin sonunda yapılan küme tartışması zıt görüşlerin yarıştırılması değil, oyun sırasında geçirilen yaşantıların, hissedilen duyguların tanımlanarak, anlamlandırılarak ifade edildiği bir tartışmadır.

Drama etkinliği sonrası yapılan tartışmaları birbirini izleyen altı düzeyden oluşur. zihinde canlandırma düzeyi, tanımsal düzey, duygusal düzey, bilişsel düzey, yaşantısal düzey, etkinliği geliştirme düzeyi. Tanımsal düzeyde çocukların canlandırılan olay, durum ya da rolleri adlandırmaları, tanımlamaları istenir. Böylece bir yandan çocukların etkinliği hatırlamaları, bir süreç olarak incelemeleri sağlanır, diğer yandan öğretmen, çocukların yaşadıklarını nasıl algıladıkları ve anlamlandırdıkları hakkında bilgi sahibi olur.

Öğretmenin soru sorma tarzının öğrenciyi tehdit edici olmaması gerekir. Özellikle küçük çocuklar hatta önemli sayıda gençler ve yetişkinler için dahi topluluk önünde soru yanıtlamak kaygı vericidir. Buna bir de öğretmenin adeta meydan okur gibi soru sorması eklenirse, en azından bazı çocuklar söz alıp yanıt vermektense edilgen (pasif) kalarak, güvenlikte olmayı tercih edebilirler. Bu ise çocukların etkin (aktif) katılımını ön plana alan drama yönteminin özüne aykırıdır.

Genel sorunun, özel sorulardan önce sorulması gerekir. Bu tip sorular çocuğu, daha sonra gelecek özel sorulara hazırlar. Çocuğun dikkatini belirli bir yönde toplar. Genel ve özel sorular zihinde canlandırma düzeyi dışındaki tüm tartışma düzeylerinde sorulmaya uygundur.

Drama etkinliğinden sonra; tartışma düzeyleri, ilgili ve uygun sorularla ele alındıktan sonra, sıra oynanan oyunu tamamlayıcı diğer eğitim tekniklerinin kullanılmasına gelir. Yani oynanan oyundan çıkarsanan çeşitli bilgiler, izlenimler, bilinen diğer eğitim teknikleri ile ifade edilmeye, incelenmeye çalışılır. Dramayı tamamlayıcı eğitim teknikleri sayesinde drama desteklenir ve tamamlanır. Etkinliğin teması başka eğitim teknikleri ile tekrarlanarak kalıcı etkiler bırakır.

Drama sonrası eğitim etkinlikleri arasında, değişik malzemelerle uygulanabilen kesyap (kolaj) çalışmalarının da ifade etme zenginliği ve uygulama kolaylığı bakımından önemli bir yeri vardır. Uygulamada, renkli kâğıtlar, elişi kâğıdı gibi bilindik malzemelerin yanı sıra, kumaş parçaları, plastik poşet parçaları, gazete ve dergilerden elde edilmiş kâğıt parçaları, sicim ve yün iplik parçaları gibi artık malzemelerden de yararlanılabilir.

Drama etkinliği sonrası yapılacak bazı destekleyici ve tamamlayıcı eğitim teknikleri ile çocukların yaptıkları etkinlik ile ilgili tekrar düşünmeleri, etkinliği farklı yönleriyle derinlemesine incelemeleri sağlanır. Bu eğitim teknikleri resim çizme-boyama, kesyap (kolaj), plastik hamur, şarkı söyleme ve küme ile kalem-kağıt alıştırmalarıdır.

Drama etkinliği sonunda yapılan tartışmanın birbirini izleyen altı düzeyden oluşması durumunda tartışmaya katılan çocukların dil gelişimi, sosyal davranış kazanımları, duygu ve düşüncelerini paylaşma istekleri, bilinç düzeylerinin gelişimi sağlanmış olur ve öğretmen çocukların gereksinimleri hakkında bilgi sahibi olabilir. Tartışma düzeyleri sırasıyla zihinde canlandırma düzeyi, tanımsal düzey, duygusal düzey, bilişsel düzey, yaşantısal düzey, etkinliği geliştirme düzeyidir.

Drama etkinliği sonrasında yapılan tartışma sırasında çocuklar kendi gerçek
yaşantılarını paylaşırlarken, iç dünyaları hakkında öğretmene bilgi sunarlar.

Drama etkinliği sırasında geçirilen yaşantılara ilişkin sorular, çocukları yaşadı kları, gözlemledikleri üzerinde düşünmeye yönlendirir. Böylece çocuklar, yaşadıklarını, yaptıklarını, gördüklerini yeniden gözden geçirme, anlamlandırma alışkanlığı kazanabilirler. Bu, çocukların soyut zihinsel yeteneklerinin gelişmesi ve öğrenilenlerin sözcükler halinde kodlanması yoluyla kalıcılığının sağlanması bakımından da önemlidir.

Zihinde canlandırma, çocukların drama etkinliği sırasında olanları ve yaşadıklarını gözlerinin önüne getirmelerini sağlamaktır. Çocuklara bu sırada 3-4 dakika bir süre verilmesi yeterlidir.

Etkinliği geliştirme düzeyinde amaç  çocukların yaratıcı güçlerini açığa çıkarmaktır. Ayrıca çocuklara, olaylara farklı bakış açıları olabileceği farklı müdahalelerle olayların daha farklı sonuçlanabileceği de gösterilmiş olur.

Tartışma sırasında çocukların  oturma düzeni, daire biçimidir. Öğretmenin de dairenin bir parçasını teşkil edecek biçimde çocukların arasında oturduğu bu oturma düzeninde, katılan herkes birbiri ile yüz yüze, göz gözedir ve karşılıklı iletişim için en uygun pozisyon sağlanmış olur.

Drama etkinliğindeki olay, kavram, konu, ilke ve değerlerle doğrudan ya da yakından ilgili olmayan soru tipi ikincil soru tipidir. Birincil sorulardan sonra sorulmalıdır.

Tartışma sırasında her öğrenciye söz verebilmek için drama etkinliğine katılan çocuk sayısını sınırlı tutmakta yarar vardır. Bu sayının mümkün olduğunca 15’i geçmemesi gerekir.

Bir drama etkinliğinin ardından, tartışma da yapıldıktan sonra, bireysel değil hep birlikte şarkıyı hep birlikte söylemek uygundur.

Uygulamada, renkli kâğıtlar, elişi kâğıdı gibi bilindik malzemelerin yanı sıra, kumaş parçaları, plastik poşet parçaları, gazete ve dergilerden elde edilmiş kâğıt parçaları, sicim ve yün iplik parçaları gibi artık malzemelerden de yararlanılabilir.