OKULÖNCESİNDE DRAMA

Okulöncesi dönemde çocuklar, zihinsel, sosyal, duyuşsal, dilsel ve devinişsel gelişimlerinin büyük bir kısmını tamamlarlar. Bu nedenle okulöncesi dönemi çocuklarının; yapmaya ve yaşamaya dayalı etkinliklerde yer almaları gerekir.  Bilişsel düzeyde bilgi aktarımının yoğun olmadığı, öğrenmeye ilgi uyandıracak etkinliklerle kendilerini her biçimde ifade etme olanağının sunulduğu, yaratıcılıklarını geliştirilebilecekleri ve öz güvenlerinin desteklendiği eğitim ortamlarının sağlanması gerekir.

Dramatik oyun ise oynayanların söz gelimi çocukların keşfettikleri ve çevrelerindeki tüm karakterleri ve hareketleri taklit ettikleri özgür bir ortamda oynanan oyundur.

Dramatik oyunlar bir tiyatro oyunu oluşturmak gibi bir amaç taşımaz; ancak yaratıcı drama gibi tiyatronun pek çok ögelerini içerir. Dramatik oyun, bir an için var olur. Bir kaç dakika içinde sona erebilir ya da bir süre devam edebilir. Hatta çocuğun ilgisi kuvvetliyse tekrar edebilir. Bu tekrar bir prova niteliğinde değil, yapılan bir şeyin verdiği hazzı yeniden deneme isteğidir. Dramatik oyun, yaratıcı dramaya geçişte önemli bir basamaktır. Bu yönüyle dramatik oyun, yaşamı daha iyi anlamak için onu canlandırmaktır. Bu tür oyunlarda çocuk bir rol üstlenir ve başka biriymiş gibi davranır. Bu tür oyunlar bir grubu gerektirir. Bireysel değildir, anlıktır, süresi kestirilemez temel olarak öykünmeye dayanır. Bu oyunlarda imgelemeye dayalı oyunlar daha yoğundur ve bu oyunlarda daha önceden hazırlanmış öyküler söz konusu değildir.

Yaratıcı drama çalışmalarının aksine lider, dramatizasyonda çok daha aktif, yönlendirici ve belirleyicidir. Söz gelimi öğretmen metni okur ya da anlatır, rolleri dağıtır, bu kez çocukların okudukları öyküyü canlandırmaları beklenir. Bu tür canlandırmalarda tiyatroya benzer bir çalışma süreci izlenir. Öğretmen ya da lider bu süreçte etkindir, sık sık araya girerek akışa yardım edebilir, söylenmek istenilenleri hatırlatabilir. Dramatizasyonda metinlerin canlandırılması sırasında tümcelerin aynen söylenmesi gibi bir zorunluluk yoktur. Eğer öğretmen isterse öyküyü okurken kesip, çocuklarla birlikte canlandırmaya yeniden devam edebilir. Öğretmen dramatizasyon etkinliklerinde daha çok süreci kenardan yönetir, role girmez. Dramatizasyonda tıpkı yaratıcı drama gibi bir eylemin içindedir, bu süreçte de bir oyunlaştırma, yaşanır hale getirme söz konusudur.

Okulöncesi eğitiminde drama etkinlikleri genellikle dört yaşlarla 10 - 15 dakika, beş yaşlarla 20 - 25 dakika, altı yaşlarla da 30 - 40 dakika drama çalışmasının yapılması verimli bir çalışmayı oluşturabilir. Okulöncesi dönemde, dört yaşta, basit ısınma ve rol oyunları ve basit doğaçlamalar canlandırılabilirken, beş-altı yaştaki çocuklarla zaman zaman yetişkinlerin doğaçlamalarına yakın oyunlar ortaya çıkabilmektedir.

Okulöncesinde yapılan drama çalışmalarında karşılaşılabilecek en önemli sorun çocukların çalışmaya isteksizliği ya da katılmak istememesidir.

Drama çalışmalarına katılmak istemeyen çocuklar oyun oynamaya gereksinim duyurmalı, çalışmayı çekici özendirici hale getirmelidir. Yine de katılmak istemeyen çocuklar varsa ısrarcı olmamalı kenarda oturup izlemelerine izin verilmelidir. Bilindiği gibi dramanın temeli gönüllü katılım esasına dayanır. Bir süre sonra katılmak istemeyen çocukların da çalışmanın içinde yer aldığı görülecektir.

Sanatçı gibi davranmaları ve ezberlenmiş rolleri sunmaları beklenmez.

Eğitimde drama çalışmaları yalnızca oyun alanlarında değil, ortamın tümünde gerçekleştirilmelidir.

Çocuğun zihinsel ve fiziksel etkinliklerini doğaçlama ve sürece dayalı yaşantılarla bütünleştirmeyi hedefler.

Eğitimde drama çalışmalarında öğrenciler yalnızca bildiklerini değil, ne bildikleri hakkında düşünce ve duygularını da ifade etmeyi öğrenirler. Çocuk oyunlarında yetişkin dünyası çok az yer alırken, eğitimde drama çalışmalarında yetişkin dünyasına da yer verilmektedir.

Eğitimde drama etkinlikleri tasarlanıp uygulanırken aşağıdaki durumları göz önünde bulundurmak gerekir:

Dramatik oyunlar bir grubu gerektirir. Bireysel değildir, anlıktır, süresi kestirilemez temel olarak öykünmeye dayanır.

Yaratıcı drama çalışmalarının aksine lider, dramatizasyonda çok daha aktif, yönlendirici ve belirleyicidir. Söz gelimi öğretmen metni okur ya da anlatır, rolleri dağıtır, bu kez çocukların okudukları öyküyü canlandırmaları beklenir.

Okulöncesi dönemde, dört yaşta, basit ısınma ve rol oyunları ve basit doğaçlamalar canlandırılabilirken, beş-altı yaştaki çocuklarla zaman zaman yetişkinlerin doğaçlamalarına yakın oyunlar ortaya çıkabilmektedir.

Dramada rol kişinin kendi dışında bir insanı, varlığı, canlıyı, hatta eşyayı canlandırmasıdır. Canlandırmada geçen her şeye bir

kimlik verilmeli başrol ortadan kaldırılmalı, herkese eşit roller dağıtılmalıdır.

Eğitimde drama süreci, çocuğu bir bütün olarak görür ve çocuğun zihinsel ve fiziksel etkinliklerini doğaçlama ve sürece dayalı yaşantılarla bütünleştirmeyi hedefler.

Okulöncesi eğitiminde drama etkinlikleri genellikle dört yaşlarla 10 - 15 dakika, beş yaşlarla 20 - 25 dakika, altı yaşlarla da 30 - 40 dakika drama çalışmasının yapılması verimli bir çalışmayı oluşturabilir.

Drama etkinliklerinde canlandırılacak öykünün yapısı ve kurallarından uzaklaşmamaları sağlanmalıdır.

Dramatik oyun ise oynayanların söz gelimi çocukların keşfettikleri ve çevrelerindeki tüm karakterleri ve hareketleri taklit ettikleri özgür bir ortamda oynanan oyundur.

Roman, öykü, şiir gibi bir yazın yapıtını radyo, TV ya da sahne oyunu biçimine sokmak, oyunlaştırmak anlamına gelen kavram dramatizasyondur.

Okulöncesi çağı çocuklarıyla drama çalışmaları yaparken öğretmenin yaş kümelerine göre gelişim özelliklerini çok iyi bilmesi gerekmektedir. Çocuğun hangi yaşta hangi davranışları gösterdiğini, ilgilerini, hangi tür oyunları sevdiğini ve başarabildiğini, tepkilerini bilmek hem sağlıklı bir drama süreci yaşanması, hem de çalışmanın hedeflerine ulaşılması açısından önemlidir.