OKULÖNCESİNDE DRAMA - Deneme Sınavı - 4

Eğitimde drama çalışmalarında bireyler dramatik yaşantıyı kabul etmelidirler. Eğitimde dramada kurallardan ilki eğitimde drama etkinliklerine etkin katılım ilkesidir. Doğru cevap D'dir.

Eğitimde drama çalışmaları konuya yöneldiğinde ya da katılımcıları uzun süre
hareketsiz tuttuğunda sıkıcılık kaçınılmaz olur. Gerilim ya da çatışmalar ya da sahne geçişleri yoksa bireyler sıkılmaya başlarlar. Aynı biçimde okul öncesi dönemde de çocuklar bu eylemsizlikten sıkılabilirler. Bundan kaçınmanın temel yolu, ilgi çekici etkinlikler bulmak ve ilgiyi sürekli uyanık tutmaktır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bütün olarak eğitim sistemini daha yaratıcı hale getirebilmek için neler yapılması gerektiği sorusu uzmanlarca sorulmaya başlanmıştır. Oysa, yaratıcı ve kültürel eğitim, eğitim programlarında yeni yer alan konular değillerdir. Bunlar eğitimin genel işlevleridir. Bu konuları etkili ve yeterli geliştirebilmek için, okulda uygulanan programlar ve yöntemlere, değerlendirme biçimlerine okulda çalışan personelin özellikle öğretmenlerin geliştirilmesi yönelme başlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Eğer çocuklar bir şey yaratamıyorlarsa, öğretmenlerin kendilerine okudukları öykü ya da masalları tekrar canlandırma ya da öykü tamamlama yoluyla yeni bir odaklanma kazanılabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Eğitimde dramada içeriğe karar verirken, çocuğun başlığı algılaması konusunda düşünmeniz oldukça önemlidir. Oyuncaklar çoğunlukla başlık olarak seçilmelidir, çünkü çocuklar kendi oyuncaklarını belli insani karakterlere büründürüp onlar üzerinden kendilerini daha kolay ifade edebilmektedirler. Bu doğrultuda doğru cevap C seçeneğidir.

Eğitimde drama faaliyetlerinde giysi ve diğer araç gereçlerde kolaylık, sadelik ve bulunabilirlik en önemli ilke olmalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yaratıcı drama çalışmalarının aksine lider, dramatizasyonda çok daha aktif, yönlendirici ve belirleyicidir. Söz gelimi öğretmen metni okur ya da anlatır, rolleri dağıtır, bu kez çocukların okudukları öyküyü canlandırmaları beklenir. Bu tür canlandırmalarda tiyatroya benzer bir çalışma süreci izlenir. Öğretmen ya da lider bu süreçte etkindir, sık sık araya girerek akışa yardım edebilir, söylenmek istenilenleri hatırlatabilir. Dramatizasyonda metinlerin canlandırılması sırasında tümcelerin aynen söylenmesi gibi bir zorunluluk yoktur. Öğretmen isterse öyküyü okurken kesip, çocuklarla birlikte canlandırmaya yeniden devam edebilir. Öğretmen dramatizasyon etkinliklerinde daha çok süreci kenardan yönetir, role girmez. Dramatizasyon da tıpkı yaratıcı drama gibi bir eylemin içindedir, bu süreçte de bir oyunlaştırma, yaşanır hale getirme söz konusudur.

Dramatik oyun; oynayanların söz gelimi çocukların keşfettikleri ve çevrelerindeki tüm karakterleri ve hareketleri taklit ettikleri özgür bir ortamda oynanan oyundur. Bu tür oyunlar bir grubu gerektirir. Bireysel değildir, anlıktır, süresi kestirilemez temel olarak öykünmeye dayanır.Bir anda başlar ve bitişi belli olmayan, rollerin var olduğu senaryo ve metnin olmadığı doğaçlama ve rol oynama tekniklerinin kullanıldığı, gelişimini gündelik yaşantılardan alan bir süreçtir. Dramatik oyun, çocuklar arasında oluşan iletişim ve etkileşim içerisinde imgeleme ve dayalı oyun türlerini oluşturur. Çocukların oynadığı evcilik oyunları dramatik oyunların tipik örneğidir.

Drama çalışmalarının yapılacağı alan; eğitimcinin amacına uygun olarak eğitim araç ve gereçlerinin kolayca elde edilebileceği, ısı, ışık ve zemin uygunluğu göz önünde bulundurularak çalışmaya elverişli hale getirilmesi gereken yerlerdir. Temel drama etkinlikleri için en uygun ortam sınıf olmasına rağmen, müzeler, parklar, açık alanlar gibi pek çok farklı ortamda drama etkinlikleri düzenlenebilir. Göz önünde bulundurulması gereken bir diğer nokta da etkinliğin yapılacağı ortamın koşullarının çocukların hareketlilik düzeylerini, psikolojik durumlarını, güvenliklerini ve yaratıcılıklarını etkileyebilecek olmasıdır.

Drama çalışmalarında kullanılacak araç gereçler ya sınıfta çocuklarla beraber yapılmalı ya da onların düşünceleri sorularak oluşturulmalıdır. Eğitimci, kullanılacak araç-gereçleri çocuğun ulaşabileceği yerlerde bulundurmalı, çocuğa sunmalı, araç gereçlerle çocukların istedikleri etkinlikte bulunmalarına olanak tanımalı, onları bu konuda yönlendirmelidir. Drama etkinliğinde hangi araç gereçlerin kullanılacağını seçmek son derece önemlidir. Etkinlik için her tür araç gereç kullanılabilir, kullanılması mecburi bir araç gereç yoktur.

Drama etkinliklerinde eğitimci ortamın fiziksel koşullarını çocuklara uygun hale getirmek, kullanılacak araç gereçleri seçmek ve onları hazır bulundurmak, özelikle büyük ve açık havada yapılacak etkinliklerde gürültü ve izleyici gibi etkenlerin etkinliği nasıl etkileyeceğini düşünmek ve etkinliği yapacak öğrenci grubunun sayısını tüm bu etkenlere göre seçmek zorundadır.

Drama ortamlarında bulunması gereken özellikler şunlardır: Çocukların güvenli biçimde hareket edebilecekleri yapıda olmalıdır, oda ısısı ve ışığı yeterli olmalıdır, çocukların yaratıcılığını ortaya çıkarmaya ve geliştirmeye yönelik uyarıcıları ve araç-gereçleri içinde bulundurmalıdır, ses yalıtımı olmalıdır ve okul içinde yapılacaksa zeminin parke yada halı olmasına, diğer ortamlar için ise zeminin tehlike içerebilecek öğelerden arındırılmasına dikkat edilmelidir.

Sınıf dışındaki ortamlarda drama yapılabilmesi için eğitimcilerin çalışılacak ortamlarda gerekli izinleri almaları ve görevlileri bilgilendirmeleri ve kesinlikle çocuklardan önce ilgili yeri görmeleri ve incelemeleri gereklidir.

Değişik ortamlarda drama etkinlikleri bazı öncelikleri içermektedir. Bunlardan ilki drama çalışması yapacak kümedir. Bu öncelikte hangi yaş kümesi olursa olsun katılımcıların genellikle gönüllü katılımı aranır. Daha önce hiç drama çalışması yapmamış bir okulöncesi çocuk kümesi için değişik ortamlarda drama uygulamaları yapmak zordur. İkinci öncelik drama programı ve programda çalışılacak içeriktir. Ders ortamının dışında drama etkinlikleri için toplumsal, politik, yaşamsal, doğal olan hemen her şey işlenmeye hazır bir içeriktir. İçerik ortama, katılımcıya ve programın amacına göre biçimlendirilir.

Verilen örneğe göre elverişsiz zemin sebebiyle çocukların elleri ve dizleri yaralanmıştır. Eğitimcinin etkinlik öncesi ortamı düzenlemediği ve amaca uygun olarak çocuklar için elverişli bir hale getirmediği görülmektedir.

Okulöncesi eğitiminde drama etkinlikleri genellikle dört yaşlarla 10 - 15 dakika, beş yaşlarla 20 - 25 dakika, altı yaşlarla da 30 - 40 dakika drama çalışmasının yapılması verimli bir çalışmayı oluşturabilir. Okulöncesi dönemde, dört yaşta, basit ısınma ve rol oyunları ve basit doğaçlamalar canlandırılabilirken, beş-altı yaştaki çocuklarla zaman zaman yetişkinlerin doğaçlamalarına yakın oyunlar ortaya çıkabilmektedir.

Okulöncesinde yapılan drama etkinliklerinde karşılaşılan sorunları çözmek için öğretmen yukarıdaki tüm yöntemleri deneyebilir, ayrıca  öğrencilerin canlandırılacak öykünün yapısı ve kurallarından uzaklaşmamalarını sağlamalıdır.

Canlandırılacak olay, konu ya da durumda, belirli rollerin tercih edilmesi, bu rolü kimin üstleneceği konusunda çatışmaya yol açabilir. Özellikle başrol konusunda çocuklar, hatta çalışma bir gösteri şeklinde sunulacaksa ebeveynleri bile bu konuda ısrarcı olmaktadırlar.

Dramatik Türkçe sözlükte sahne oyununa özgü olan, içinde gerilim, çatışma, çeşitli olaylar ve karşıtlıklar bulunan, insanla ve insan ilişkileriyle gelişen yapıt ya da olay, değişmeceli olarak da duyguları kamçılayan, coşku verici, gerilim yaratıcı olarak tanımlanmaktadır.

Öğretmen, çalışmanın amacını çok net olarak belirlemelidir. Bu amaç detaylandırılmış olmalı ve etkinlik yolu ile çocuğa kazandırılmalıdır. Öğretmen çocukların drama sürecinde içten ve istekli katılımlarını sağlamak için öncelikle yumuşak ve sevecen bir ses tonuyla konuşmalı ve yaklaşımı da bu biçimde olmalıdır. Duygularını ifade ederek çocuklara model olmalı, bunu yaparken onlardan biri gibi davranmalıdır.