OKULÖNCESİNDE DRAMA - Deneme Sınavı - 3

Seçeneklerin tamamı eğitimde drama etkinlikleri tasarlanıp uygulanırken göz önünde bulundurulmalıdır.

Okulöncesi eğitimden en verimli şekilde yararlanılabilmesi ancak eğitim programının çok iyi uygulanmasıyla mümkün olabilir. Okulöncesi öğretmenlerinin diğer tüm kademelerdeki öğretmenlerin yapması gerektiği gibi eğitim programları çerçevesinde bir çalışma günü için amaçlarını, içeriğini, öğrenme öğretme süreçlerini ve değerlendirme biçimini belirlemesi kısaca günlük plan hazırlaması gerekmektedir.

Öğretmen günlük plan hazırlarken sınıfındaki çocukların gelişim düzeylerini, ilgi ve gereksinimlerini göz önünde bulundurmak zorundadır.

Okulöncesinde öğretmenler drama etkinliklerini uygularken zaman zaman hayal kırıklıkları yaşayabilirler. Bu nedenle öğretmen drama etkinliğini planlamadan önce dramanın amacıyla hangi kazanımları elde etmek istediğini, çözülecek sorunun ne olduğu ile dramatik anın belirlenmesini, hangi ortamı kullanacağını belirleyerek ortamın uygunluğunu kontrol etmesini, çocukların rollerini belirlemeyi, öğretmen olarak dramaya aktif katılım sağlayıp sağlamayacağını belirleyecek  ayrıntıları iyi düşünmelidir.

Çocukların yaşları ve gelişim düzeyleri dramaya başlamak için uygun olmalıdır. Çok küçük yaşlardaki çocukların bilişsel ve dil yetenekleri verilen yönergeleri anlama, hayal etme ve canlandırma için yeterli değildir. Bu nedenle 5-6 yaşından küçük çocuklarla yapılan drama çalışmalarında dramanın bütün aşamalarını uygulayabilmek pek de mümkün olmamaktadır.

İlk defa drama etkinliği yapılan çocuklarla başlangıçta dramanın aşamaları ısınma ve hazırlık, canlandırma, değerlendirmenin hepsini gerçekleştirmek mümkün olmayabilir. Süreç içinde aşamalarda ilerlemeler sağlanması daha doğru olacaktır.

Drama çalışmaları sırasında çocuklar rollerini abartabilir ve bu durumlarda karmaşa yaşanabilir. Böyle bir durumun yaşanmaması için öğretmen çalışmanın öncesinde çocukları uyarabilir yada böyle bir durumla karşılaştığı drama çalışması bittikten sonra çocukları uyarabilir. Fakat drama sırasında uyarıda bulunmak doğru bir seçim değildir.

Öğretmen çocuklara olumsuz durumlar ile karşı karşıya kalacakları yaşantılar sunmamalıdır. Çünkü çocuklar drama çalışmalarında rolleri gereği duygudaşlık kurarlar. Bu da onlarda korkuların oluşmasına ve yerleşmesine neden olabilir. Öğretmen bir drama planlarken çocukların her birinin geçmiş yaşantılarını iyi bilmelidir. Özellikle kümede olumsuz yaşantılara sahip çocuklar olduğunda onları olumsuz yaşantıları ile tekrar yüz yüze getirmemelidir.

Eğitim etkinliği, olumlu sonuçların dışında istenmeyen olumsuz sonuçlara yol açmamalıdır. Olumlu sonuçların yanısıra olumsuz sonuçlar ortaya çıkıyorsa, etkinlik yeterince eğitici sayılamaz.

Herhangi bir etkinlik yalnızca çocuğun bir yönünü eğitmeyi amaçlamamalı, çocuğu bir insan olarak bütün halinde görmeyi ve eğitmeyi amaçlamalıdır. Yaratıcılık, bağımsız karar alabilme ve davranabilme, sorun çözebilme, demokratik tutum ve davranışlar sergileme, dayanışma, farklılıkları kabul etme, sorumluluk gibi.

Drama etkinliği sonrası yapılan tartışma ya da değerlendirme sayesinde çocukların geçirdikleri yaşantılardan sonuçlar çıkarmaları sağlanmaya çalışılır. Değerlendirme kesinlikle çocuğun veriminin değerlendirilmesi değil , çalışmanın çocuklarda beklendik davranış kazanımları sağlayıp sağlayamadığı ve bu kazanımların düzeyi ile ilgilidir.

Çocuklar drama oynadıktan sonra, oynanan oyun ve oyunda geçen rollere ilişkin yaşananlar ile ilgili küme tartışması, geciktirilmeden yapılmalıdır. Böylece yaşananlar henüz belleklerde çok yeni izler bırakmışken, onlar hakkında düşünmek ve daha zengin tartışmalar geliştirmek çocuklar için daha kolay olur. Drama etkinliğinin sonunda yapılan küme tartışması zıt görüşlerin yarıştırılması değil, oyun sırasında geçirilen yaşantıların, hissedilen duyguların tanımlanarak, anlamlandırılarak ifade edildiği bir tartışmadır.

Drama etkinliği sonrası yapılan tartışmaları birbirini izleyen altı düzeyden oluşur. zihinde canlandırma düzeyi, tanımsal düzey, duygusal düzey, bilişsel düzey, yaşantısal düzey, etkinliği geliştirme düzeyi. Tanımsal düzeyde çocukların canlandırılan olay, durum ya da rolleri adlandırmaları, tanımlamaları istenir. Böylece bir yandan çocukların etkinliği hatırlamaları, bir süreç olarak incelemeleri sağlanır, diğer yandan öğretmen, çocukların yaşadıklarını nasıl algıladıkları ve anlamlandırdıkları hakkında bilgi sahibi olur.

Öğretmenin soru sorma tarzının öğrenciyi tehdit edici olmaması gerekir. Özellikle küçük çocuklar hatta önemli sayıda gençler ve yetişkinler için dahi topluluk önünde soru yanıtlamak kaygı vericidir. Buna bir de öğretmenin adeta meydan okur gibi soru sorması eklenirse, en azından bazı çocuklar söz alıp yanıt vermektense edilgen (pasif) kalarak, güvenlikte olmayı tercih edebilirler. Bu ise çocukların etkin (aktif) katılımını ön plana alan drama yönteminin özüne aykırıdır.

Genel sorunun, özel sorulardan önce sorulması gerekir. Bu tip sorular çocuğu, daha sonra gelecek özel sorulara hazırlar. Çocuğun dikkatini belirli bir yönde toplar. Genel ve özel sorular zihinde canlandırma düzeyi dışındaki tüm tartışma düzeylerinde sorulmaya uygundur.

Drama etkinliğinden sonra; tartışma düzeyleri, ilgili ve uygun sorularla ele alındıktan sonra, sıra oynanan oyunu tamamlayıcı diğer eğitim tekniklerinin kullanılmasına gelir. Yani oynanan oyundan çıkarsanan çeşitli bilgiler, izlenimler, bilinen diğer eğitim teknikleri ile ifade edilmeye, incelenmeye çalışılır. Dramayı tamamlayıcı eğitim teknikleri sayesinde drama desteklenir ve tamamlanır. Etkinliğin teması başka eğitim teknikleri ile tekrarlanarak kalıcı etkiler bırakır.

Drama sonrası eğitim etkinlikleri arasında, değişik malzemelerle uygulanabilen kesyap (kolaj) çalışmalarının da ifade etme zenginliği ve uygulama kolaylığı bakımından önemli bir yeri vardır. Uygulamada, renkli kâğıtlar, elişi kâğıdı gibi bilindik malzemelerin yanı sıra, kumaş parçaları, plastik poşet parçaları, gazete ve dergilerden elde edilmiş kâğıt parçaları, sicim ve yün iplik parçaları gibi artık malzemelerden de yararlanılabilir.

Drama etkinliği sonrası yapılacak bazı destekleyici ve tamamlayıcı eğitim teknikleri ile çocukların yaptıkları etkinlik ile ilgili tekrar düşünmeleri, etkinliği farklı yönleriyle derinlemesine incelemeleri sağlanır. Bu eğitim teknikleri resim çizme-boyama, kesyap (kolaj), plastik hamur, şarkı söyleme ve küme ile kalem-kağıt alıştırmalarıdır.

Drama etkinliği sonunda yapılan tartışmanın birbirini izleyen altı düzeyden oluşması durumunda tartışmaya katılan çocukların dil gelişimi, sosyal davranış kazanımları, duygu ve düşüncelerini paylaşma istekleri, bilinç düzeylerinin gelişimi sağlanmış olur ve öğretmen çocukların gereksinimleri hakkında bilgi sahibi olabilir. Tartışma düzeyleri sırasıyla zihinde canlandırma düzeyi, tanımsal düzey, duygusal düzey, bilişsel düzey, yaşantısal düzey, etkinliği geliştirme düzeyidir.

Çocuklar için genelde öğrenme ortamları, özelde de drama ortamları okullarla sınırlı değildir. Okulöncesi kurumların çocuklara yaparak yaşayarak öğrenme ortamları sunmayı başarmada çok etkili olduğu, onların düş güçlerini oyun, deney gibi ‘birlikte yapma’ odaklı etkinliklerle zenginleştirdiği söylenemez. Bu nedenle sınıf dışındaki ortamlar okulun sahip olduğu işlevleri, hedef , içerik ve yöntemlerin oluşturulmasıyla ilgili eğitsel etkinlikleri ve drama etkinliklerini gerçekleştirmede etkili olabilir.