OKULÖNCESİNDE DEĞERLER EĞİTİMİ

Çocuğun kendini tanıması, kabul etmesi, duygularını uygun yollarla gösterebilmesi, başkalarının duygularını anlayabilmesi ve kendini kontrol edebilmesi gibi sosyal ve duygusal beceriler değerlerin kazanılmasında oldukça etkilidir.

Çocuğun özerkliğini kazanması ve girişimci olması sosyalleşme bakımından önemli adımlardır. Kısaca çocuk sosyalleşme için yeterli düzeye gelmiştir. Ancak, bir takım kuralları ve sosyal normları içselleştirmesi için sosyal desteğe gereksinimi vardır. Çocuğun sosyal yaşamda ilişkileri başlatma ve sürdürme konusunda kuralları öğrenmesinde ailesi, akranları ve diğer yetişkinlerin önemli rolü vardır. Örneğin; çocuk anaokulunda ilgi köşelerinde birlikte oyun oynayan bir gruba aniden girip, onların bazı oyuncaklarını almaya çalışırsa oyundan dışlanabilir. Bu yüzden, başlayan bir etkinliğe uygun biçimde katılmayı ve katılım sırasında kabul edilebilir davranışları göstermeyi öğrenmesi gerekir.

Özsaygı, bireyin fiziksel, duygusal yeterliliklerini ve kişisel potansiyelini nasıl algıladığına ilişkin bir değerlendirmedir.

Cezalandırma ya da baskı, sorumluluk duygusunun gelişimini desteklemez. Çünkü ceza ya da baskı karşısında çocuk davranışı sorgulamadan yalnızca boyun eğerek kabul ettiği için, özdenetim becerisini kullanamaz.

Başkalarıyla işbirliği yapma ve çalışma yeteneği, çocukların sosyalleşmesi için en gerekli becerilerden biridir. Grup içinde kabul edilme yollarını ve başkalarıyla dostluk kurmayı öğrenen çocuk, diğer kişilerin davranışlarını etkileme becerisini kazanabilecektir. İşbirliği, başkalarının duygu, düşünce, istek, davranış ve diğer ruhsal durumlarını dikkate alarak beraber yapılan çalışmaları içerir.

Çocuklarda işbirliği davranışını geliştirmek için, evde ve okulda işbirliği yapma fırsatları sağlanmalıdır. Bunun için, birbirlerinin farkında olma ve işbirliğine yönelik oyunlar oynatılmalıdır. Yarışmalı oyunlara çok sık yer verilmemelidir.

Çocuğa gösterilecek sevginin değeri, niceliğinden çok niteliğine bağlıdır. Sevgi yeterince olmalı ve gereksinim duyulduğunda ortaya konulmalıdır. Ayrıca, bağımsızlık çabalarını etkilemeyecek biçimde olmalıdır.

Dürüstlük, eşit davranma, gerçeği belirtme, kendine ve başkalarına saygı ve haklılık ilkesine bağlılık gibi birçok olguyu içeren ve güven olgusunu içinde barındıran bir değerdir.

Çocukların değerleri yaşantılar yoluyla anlayıp kabul edebilmesi için, öncelikle yeterli bilişsel olgunluğa erişmesi gerekir. Bilişsel alanda anlam verme, mantık kurma, sorgulama ve problem çözme gibi becerilerin kazanılması çok önemlidir.

Ebeveynler çocuğun bütün isteklerini gerçekleştirmemelidirler. Çocuğun küçük yaşlarda her türlü isteğinin yapılması, ileride karşılaşacağı sorunları çözmede çocuğu bir birey olarak etkisiz kılacaktır.

Değerlerin kazanılmasında anne, baba ve aile çevresi, içinde yaşanılan kültür ve toplumsal sınıfın etkisi büyüktür.

Değerler eğitimi, çocuğun bilişsel ve sosyal-duygusal gelişim alanlarıyla yakından ilgilidir.

Değerler eğitiminin baş amacı toplumsal değişim içinde sorumluluklarını yerine getiren ve olumlu kişilik özelliklerine sahip olan iyi vatandaşlar yetiştirmektir. Ayrıca, sevgi, işbirliği, dürüstlük, adalet, eşitlik, cesaret, barış, merhamet, bilimsel tutum, insanların kardeşliği, emeğin onuru gibi temel değerler konusunda çocukları desteklemektir.

Kişiliğin önemli bir parçasını oluşturan ahlak gelişimi çocuğun çok erken yşlarda çevresindekilerle ilk ilişkileri sonucunda başlar ve üç yaştanitibaren dilin kullanımı ile pekişir.

Çocukların kendilerine güvenmeleri, yeterli hissetmeleri, sınırlılıklarını kabul etmeleri ve sorumluluk üstlenmeleri sağlıklı özsaygı geliştirmede önemli adımlardır.

Öz denetim: Kişinin arzularını, öfkesini, zamanını kendi kendine yönetebilmesi ve harekete geçirebilmesidir.

Sorumluluk, diğer değerlerin de gelişimine yardım eden temel bir değerdir.

Sosyal problem çözme ve sorumlu davranış gibi bilişsel ve sosyal yeterliliklerin kazanılması, haz erteleme davranışının gelişiminde etkilidir.

Çocukta sabır özelliğini geliştirmek için ebeveynler, çocuğun gereksinimlerine ve bireysel farkılıklarına duyarlı olmalıdır.

Okulöncesi dönemde çocuklara kazandırılacak çeşitli değerler özsaygı, özdenetim, sorumluluk, işbirliği, sevgi, saygı, dürüstlük ve sabır gibi değerlerdir.