OKULÖNCESİNDE DEĞERLER EĞİTİMİ

Ahlak eğitiminin dört tipolojisinden söz edilebilir. Bunlar sınır belirleme, değerlerin belirginleştirilmesi, karakter oluşturma ve ahlaki kavrayış biçimindedir. Karakterin temel bileşenlerinden biri ahlaki bilgi ve sosyal sorgulama becerileridir.Doğru yanıt C şıkkındadır.

Etkili karakter eğitiminin temel ilkeleri: Derslerle bütünleştirme, olumlu okul
ortamı, yönetimsel politika ve uygulamalar, yetkin öğretmen, okul ve aile ortaklığı. Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

Piaget’ye göre on yaşlarına kadar çocuklar oyun ve oyunlar dışında gerçek yaşamda karşı karşıya kaldıkları kurallara sorgulamadan uygun davranabilir. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Geleneksel düzey, kişilerarası uyum eğilimi ile kanun ve düzen eğilimi aşamalarını içermektedir. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Kohlberg’in öğrencisi olan Carol Gilligan, Kohlberg’in haklarla ilgili ahlak kuramının tüm ahlak gelişimini açıklamada yetersiz olduğunu  ileri sürmüştür. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Gerçek yaşamla bağlantı kurma: Gerçek yaşamla bağ kurmayı kolaylaştırmak için sınıfa yazarlar, tarihçiler, matematikçiler ve bilim adamları davet
edilebilir, onların bakış açılarını öğrencilerle paylaşmaları sağlanabilir. Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

Üçüncü ve son düzey olan gelenek sonrası düzeyde yer alan sosyal sözleşme eğilimi aşamasında kanunların kullanımı ve bireysel haklar eleştirel bir biçimde incelenir, kanun ve değerlerin göreli ve topluma özgü olduğu kabul edilir. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Lickona karakter eğitiminde okul ve sınıf içinde kullanılabilecek 12 strateji
önermiştir. Tüm okulu kapsayan stratejilerden ilki sınıfın dışındakileri de koruma ve önemsemedir. Öğrencilere çeşitli etkinlikler yoluyla okul dışında kalan insanların da önemsendiği gösterilebilir. Bu etkinliklere örnek olarak kendi ülkelerinde ya da diğer ülkelerde yardıma muhtaç insanların varlığından öğrencileri haberdar etme, ulusal ve uluslar arası yardım kuruluşlarını tanımalarını sağlama, onlara yardım için projeler hazırlama verilebilir. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Piaget’nin çalışmaları ahlaki gelişimi açıklama konusunda önemli veriler sağlamasının yanı sıra ahlaki gelişimle bilişsel gelişim arasındaki ilişkiye yer vermesi bakımından da önemlidir. Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Benlik algısı, değerler, ahlak, inançlar, sosyal eğilimler ve tutumlarla ilgili bilgi, beceri ve değerleri içeren eğitim duyuşsal eğitimdir. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Duyuşsal Eğitim: Benlik algısı, değerler, ahlak, inançlar, sosyal eğilimler ve tutumlarla ilgili bilgi, beceri ve değerleri içeren eğitim.

Ahlaki değerlerin eğitiminde adalet, iyi ve doğru konusunda anlayış oluşturulması ve benimsenmesi, özverili olmak, alçak gönüllülük ve ahlaki alışkanlık kazanma gibi değer ve uygulamalara yer verilmektedir.

Ahlak eğitiminin dört tipolojisinden söz edilebilir. Bunlar sınır belirleme, değerlerin belirginleştirilmesi, karakter oluşturma ve ahlaki kavrayış biçimindedir.

Karakter eğitiminin bütüncül bir süreç olduğunu savunan Rusnak, etkili bir karakter eğitimi için kimi ilkelerin benimsenmesi gerektiğini öne sürmektedir. Bu ilkeler şu şekilde sıralanabilir:

Piaget, ahlaki gelişimle bilişsel gelişim arasında paralellik kurarak, soyut işlemler dönemine doğru ilerledikçe, çocukların dışa bağlı dönemden özerk döneme doğru geçtiklerini belirlemiştir.

Kohlberg ahlaki gelişimi üç düzey ve altı aşamada açıklamıştır. Bu düzeyler gelenek öncesi düzey, geleneksel düzey ve gelenek sonrası düzey biçiminde sıralanmaktadır. Gelenek öncesi düzeyde yer alan ceza ve itaat eğilimi olarak adlandırılan birinci aşamada çocuklar cezalandırılmaktan kaçmak için otoriteye uyar. ‹kinci aşamayı oluşturan araçsal ilişkiler eğiliminde, çocuklar için öncelikli olan kendi gereksinimlerinin karşılanmasıdır. Geleneksel düzey, kişilerarası uyum eğilimi ile kanun ve düzen eğilimi aşamalarını içermektedir. Kişilerarası uyum eğiliminde çocuk başkaları tarafından onay görme gereksinimi içindedir. Bu nedenle yalnızca kendisi için değil başkalarını mutlu etmek için de davranışlarda bulunur. Kanun ve düzen eğiliminde doğru davranış, otoriteye ve sosyal düzene uygun olarak bireyin görevini yerine getirmesi biçiminde algılanmaktadır. Üçüncü ve son düzey olan gelenek sonrası düzeyde yer alan sosyal sözleşme eğilimi aşamasında kanunların kullanımı ve bireysel haklar eleştirel bir biçimde incelenir, kanun ve değerlerin göreli ve topluma özgü olduğu kabul edilir. Evrensel ahlaki ilkeler eğilimi adı verilen son aşamada bireyin adalet, eşitlik ve insan hakları gibi soyut kavramlara dayalı olarak ahlak ilkelerini kendisi seçip oluşturmasından söz edilmektedir.

Bireyleri sosyal etkileşim sürecinden bağımsız düşünmek yerine sosyal ilişkiler ağı içerisinde ele almış, evrensel bakımdan değişmeyen ahlaki ilke aşamalarını eleştirmiştir.

Noddings, ahlak gelişimi ve eğitiminde toplumsal sorumluluğun altını çizmekte, çocukların ahlaki bakımdan istenen özellikleri geliştirmelerinde ailelere ve eğitimcilere düşen görevleri açıklamaktadır.

Turel'in yaklaşımı, ahlak gelişimi psikolojisinin ve bireylerin sosyal yargılama gelişimlerinin incelenmesine dayanmaktadır. Çalışmalarında, sosyal uyum için paylaşılan inançlar biçiminde tanımlanan kültürün ahlak üzerindeki etkisini vurgulayan yaklaşımları da dikkate almıştır."

Karakter eğitiminin eğitim programlarına yansıtılmasında başvurulabilecek stratejiler şöyle sıralanabilir:
• Bireylerin kişisel özelliklerini vurgulama: Okulöncesinden başlayarak ortaöğretime kadar, okuma gerçek insanların karakter özelliklerinin vurgulanması için sayısız olanaklar sunar. Bu insanlar tarihsel figürler, bilim adamları ya da yazarlar olabilir. Gerçek insanların dışında edebiyattaki kurgu karakterler de incelenebilir. Özellikle biyografiler karakter çalışmaları için zengin kaynaklardır.
• Rol modellerini vurgulama: Tarihsel figürler, çeşitli ülkelerdeki çağdaş liderler, bilim adamları, tıp alanındaki figürler vb. rol modeli olarak tanıtılabilir.
• Tematik değerleri çalışma: Çeşitli edebi kitapların içine yerleştirilen değerlerin araştırılması, politik, sosyal ve sanatsal hareketleri ve çatışmaları etkileyen değerlerin sorgulanması, teknoloji ile değerler arasındaki ilişki gibi öğrencilerin yaşamını etkileyen temaların çalışılması öğrencilerin değerlerin farkında olmasına yardımcı olabilir.
• Gerçek yaşamla bağlantı kurma: Gerçek yaşamla bağ kurmayı kolaylaştırmak için sınıfa yazarlar, tarihçiler, matematikçiler ve bilim adamları davet edilebilir, onların bakış açılarını öğrencilerle paylaşmaları sağlanabilir. Öğrencilerle konuşurken kariyerlerinde hangi değerleri ön plana çıkarttıklarına, karşı karşıya kaldıkları etik ikilemlere, meslekteki itibarlarının iyi bir karaktere sahip olmaya dayandığına yer verilebilir.