OKULÖNCESİNDE ÇOCUK EDEBİYATI

• Anlatım, tek özne ve yüklemden oluşan kısa ve yalın tümcelerle yapılmalıdır. • Kitaplarda beş duyuya seslenen; başka bir deyişle çocuğun görme, işitme, dokunma, tatma ve koku algılarını harekete geçirebilecek bir anlatım yeğlenmelidir. • Çocuğun benzetmelerle düşünme özelliği göz önünde bulundurularak anlatımda yeri geldikçe benzetmelerden de yararlanılmalıdır. Söz gelimi halk dilinde kullanılan biçimiyle sümüklü böceğe “izi yaldız”, salyangoza “gözü boynuz” denmesi; çocukları hayvanların adlarıyla özellikleri arasında anlamsal bir bağ kurmaya yöneltir. • Kitaplarda sıfatların, deyimlerin, ikilemelerin, pekiştirmelerin dile kattığı güzellik (abartıya kaçmayan kullanımlarla) çocuklara yansıtılmalıdır. • Kitaplarda eskimiş, yıpranmış ve yabancı sözcüklerden arındırılmış, anlaşılır ve rahat bir anlatım dili benimsenmelidir. • Dil yanlışı yapılmamalı, yazım ve noktalama işaretleri yerli yerinde kullanılmalıdır. • Kitaplarda gerek olayların akışında gerekse kahramanların özelliklerinin tanıtılmasında, mümkün olduğunca somut anlamlı sözcükler kullanılmalıdır. Çünkü çocukların oluşturdukları yargılar da somut düşünce ürünüdür. • Anlatımda argo söyleyişlere, çocukların kullanımında güçlük çektiği bağlaçlara (aksi halde, mademki, gerçi vb.) yer verilmemelidir.

• Çocuk kitaplarında öğüt veren yaptırımcı anlayış yerine çocukları eğlendirirken düşündüren, düşündürürken de eğlendirmeyi başaran bir yaklaşım esas alınmalıdır. • Anlatımda mantık yanlışlığına düşülmemelidir. Okulöncesi dönemdeki çocuklarda vicdan gelişimiyle birlikte ahlaki değerler de biçimlenmeye başlar. Bu nedenle doğruyu yanlış, iyiyi kötü gibi göstermek; çocuğun sağlıklı bir değerler sistemi oluşturmasında sorunlar yaratabilir. • Kitaplarda cinsel roller çağdaş yaşamın gereklerine uygun olarak örneklendirilmeli, kadına ve erkeğe verilen değer ve yüklenen anlam arasında farklılık olmamalıdır. Kitaplar, çocukların kendi cinsiyetleri içinde kişiliklerini bulmalarına ve geliştirmelerine yardımcı olmalıdır. Bunun için de kitaplarda özellikle geleneksel anlayışın oluşturduğu cinsel kimliklere ilişkin (erkekler ağlamaz, kızlar uslu olur vb.) yargılara yer verilmemelidir. • Kitaplarda denetimci ve otoriter tavırlar onaylanmamalı, demokratik kültürün birey ve toplum yaşamındaki önemi sezdirilmelidir. • Kitaplar, çocuğun iç denetimini geliştirmesine katkı sağlamalıdır. • Kitaplarda fiziksel ve onur kırıcı cezalar onaylanmamalı, çocuklar yapılan ya da düşülen yanlışın nedenleri üzerinde düşünmeye yöneltilmelidir. • Kitaplarda bireysel ilişkilerde ortaya çıkan her sorunun öncelikle konuşularak, iletişim kurularak çözümlenebileceği sezdirilmelidir. • Kitaplar; çocukların algısal-kavramsal gelişimini desteklemeli, onlarda benlik kavramının ve güven duygusunun oluşumuna katkı sağlamalıdır. • Kitaplar, okulöncesi dönemdeki çocukların bilişsel boyutlu öğrenmelerini desteklemek amacıyla nesneleri hem sözcüklerle adlandırmalı hem de resimleriyle görselleştirmelidir. Çünkü çocuklar, ilk kez adını duyduğu ya da gördüğü bir nesneyi, zihinlerinde o nesnenin görsel imgesi olmadığı için kısa sürede unuturlar. Bilişsel öğrenmelerine alt yapı oluşturmak amacıyla kitaplarda, çocukların çevrelerinde de gördüğü ve kolayca anlamlandırabileceği nesnelerin kavramsallaştırılmasına özen gösterilmelidir. • Kitaplar her türlü önyargıdan, siyasi ve dinî telkinlerden bütünüyle arındırılmış olmalıdır. Çocukları boş inançlara ve yazgıcılığa sürüklememelidir. • Kitaplar çocuklarda sorgulama, deneme ve araştırma isteği uyandırmalı; onları yaratıcı ve girişimci bir kişilik yapısı edinmeye özendirmelidir. • Kitaplar, çocuklarda görsel ve dilsel duyarlık geliştirme amacına yönelik olarak çocuğun doğasına ve gelişim evrelerine uygun bir yaklaşımla yaparak yaşayarak öğretme ve öğrenme anlayışını yansıtmalıdır.