ÖĞRETMENLİKTE MESLEKİ GELİŞİM

Donald C. Wesley'e iyi bir öğretmen olabilmek için gereken özellikleri şu şekilde ifade etmektedir: Düzenli çalışıp, yaptığınız bütün işlemlerle ilgili kayıt tutun; olayları, kişilerin özelliklerini not alın, açıklamaya hazırlıklı olun. Böylece özellikle öğrencilerinizle ilgili siz de daha çok bilgiye sahip olabilirsiniz. Özel ilgi alanlarınızı sergilemekten kaçınmayın. İyi bir matematik öğretmeninin aynı zamanda çok iyi şarkı söylediğini ya da futbol oynadığını bilmek, öğrencileriniz için yol göstericidir. Onların ilgi alanlarını da öğrenin ve farklı ilgi alanlarının bizleri ne kadar zenginleştirdiğini yaşamalarına yol açın.

Ocak 1995 tarih ve 22161 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan ve yürürlüğe giren “Millî Eğitim Bakanlığı Hizmet içi Eğitim Yönetmeliği”ne göre mesleki gelişimin hedeflerinden bazıları şu şekilde belirtilmiştir:
• Öğretmenlerin kuruma uyumlarını sağlamak
• Mesleki yeterlilik açısından hizmet öncesi eğitimin eksikliklerini tamamlamak
• Eğitim alanındaki yeniliklerin, gelişmelerin gerektirdiği bilgi, beceri ve davranışları kazandırmak
• Eğitim sisteminin geliştirilmesine destek olmak

Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinden yarar görenler: Değişen ve gelişen öğretmen davranışları sonucunda öğrenci, okul yöneticileri, öğrenci velileri, öğretmenin aile çevresi ve diğer meslektaşlarıdır.

Öğretmenlerin uygulama alanlarını ve meslek bilgilerini geliştirmesi, mesleki gelişim tanımlarına bağlı olarak mesleki gelişimin yararları arasında yer almaz.

Yüksek Öğretim Kurumunun 2809 Sayılı Kanunu'yla üniversitelerin de, öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerine destek vermeleri sağlanmıştır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 1739 sayılı Temel Eğitim Kanunu’yla öğretmenlerin düzenlenen mesleki gelişim etkinliklerine katılımları zorunlu tutulmuştur.

Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki gelişime gereksinim duydukları etkinlikler aşağıda sıralanmıştır:
• Dramatik etkinlikleri planlama ve uygulama
• Fen ve doğa etkinliklerini planlama ve uygulama
• Yeni okul öncesi programını uygulama
• Özel eğitime gereksinim duyan çocuklarla çalışma
• Okul öncesi eğitimde yeni yaklaşımlar ve teknoloji kullanımı

Öğretmenlerin hizmet öncesi süreçte eğitimini aldıkları konu alanına ilişkin bilgilerinin nitelik ve nicelik açısından gelişimini kapsayan mesleki gelişim alanı "Alansal Mesleki Gelişim Alanı"dır.

Öğretmenlerin kendilerini çalıştıkları kurumun bir parçası olarak görmelerini, kurum kültürünü benimsemelerini ve kurumsal işleyişle ilgili olarak bilgilenmelerini sağlamayı amaçlayan mesleki gelişim alanı, "Kurumsal Mesleki Gelişim Alanı"dır.

Çalışma yaşamlarını planlama, zaman yönetimi, stresle başa çıkma, sözlü ve sözsüz iletişim becerileri gibi etkinler, öğretmenlerin kişisel mesleki gelişimine yönelik çalışma alanı ile ilişkili etkinlerdir.

Donald C Wesley (Wesley, 1998)' e göre iyi bir öğretmen olabilmenin 11 yolu empati kurmak, aileler, yöneticiler ve meslektaşlarla işbirliğiçinde olmak, başkalarına hesap vermeye hazır olmak, çatışmaktan korkmamak, uzun vadeli düşünmek, özel ilgi alanlarını sergilemekten kaçınmamak, asla yılmamak, sorumluluk sahibi olmak, kendini değerlendirmek, hatalardan korkmamak ve sabırlı olmaktır. "Hatalara karşı sıfır tolerans göstermek" bu yollardan biri değildir.  Dolayısıyla doğru yanıt B'dir.

Öğretmenlerin mesleki gelişimi, genel olarak öğretmenleri hizmetiçi eğitim ile
yetiştirmek amacıyla düzenlenen kurs, seminer gibi faaliyetleri kapsayan etkinlikler olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Mesleki gelişim tanımlarına bağlı olarak mesleki gelişimin yararlarını şu şekilde
sıralamak mümkündür (Vrasidas&Glass, 2004; Craft, 1996):
• Öğretmenlerin uygulama alanlarını ve meslek bilgilerini geliştirir.
• Öğretmenlerin bilimsel, eğitsel ve bireysel yeterliliklerini artırmalarına yardımcı olur.
• Öğretmenlerin toplumsal değişimleri, özellikle de bilgi ve iletişim teknolojilerini
anlamlandırmalarına yardımcı olur.
• Öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerini öğretme-öğrenme sürecine
entegre etmelerine yardımcı olur.
• Öğretmenlerin sınıfta başarıya ulaşmak için gereksinim duydukları konu
alanı bilgilerini ve becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.
• Öğretmenlerin mesleki doyum yaşamalarına olanak sağlar.
• Öğrencilerin bireysel ya da ortak gereksinimlerini karşılamalarıında kendilerine
yardımcı olabilecek yaşantı, uygulama ya da araştırmalarına yansıtma
yapabilmelerine olanak tanır.
• Okul içindeki mesleki yaşantılara kaliteli bir yön verir, eğitim politikalarında
standartların yükseltilmesine katkıda bulunur. E şıkkında verilen "kendini gerçekleştirmek" mesleki gelişimin yararları arasında sayılmamıştır. Doğru cevap E'dir.

Mesleki gelişimin yansımaları ve yararları göz önünde bulundurulduğunda,  öğretmenlerin gelişime ayak uydurmak, değişen yeterlilikleri kazanmak ve profesyonel bir öğretmen profili oluşturmaları için mesleki gelişimin bir zorunluluk haline geldiği söylenebilir. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de öğretmenlerin hizmetiçi eğitimlerini sağlamak amacıyla ilk olarak
Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde 1960 yılında kurulan “Öğretmeni İş Başında Yetiştirme Bürosu” 1982 yılında tekrar yapılandırılarak "Hizmetiçi Eğitim Daire Başkanlığı" adını almıştır. Doğru cevap A'dır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 1739 sayılı Temel Eğitim Kanunu ile öğretmenlerin düzenlenen mesleki gelişim etkinliklerine katılımı zorunlu kılınmıştır. Doğru cevap A'dır.

Pedagojik formasyon eğitimi, aday eğitimi programı, görevde yükselme eğitimi, formatör öğretmen eğitimi, yabancı dil eğitim programları, yurtdışı eğitim programları ve e-hizmetiçi eğitim Hizmetiçi Eğitim Daire Başkanlığı tarafından sunulan hizmetlere ilişkin etkinlik alanlarındandır. Ancak "Uzman öğretmenlik eğitimi" şeklinde bir eğitim verilmemektedir. Doğru cevap E'dir.

Öğretmenlerin mesleki gelişim gereksinimlerinin temelini oluşturan faktörler şunlardır:

• Eğitimde kaliteye ilişkin beklentilerdeki değişimler,
• Değişen toplumsal gereksinimler,
• Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki değişiklikler,
• Teknolojilerin öğretme ve öğrenme üzerindeki etkisi,
• Öğrenci profilindeki değişim,
• Öğretme ve öğrenmede değişen paradigmalar.

Ancak "Eğitimde ölçme değerlendirmedeki değişimler" bu faktörlerden biri değildir. Dolayısıyla IV no.lu ifadenin yer aldığı şıklar yanlıştır. Doğru cevap A'dır.

Öğretmenlik mesleği genel yeterliliklerini üç temel alanda toplamak mümkündür (Sünbül, 2001):
• Alansal yeterlilik
• Eğitsel yeterlilik
• Bireysel yeterlilik

Doğru cevap B'dir.

Öğretmenlikte mesleki gelişim alanlarından alansal mesleki gelişim alanı, öğretmenlerin hizmetöncesi süreçte eğitimini aldıkları konu alanına ilişkin bilgilerinin nitelik ve nicelik açısından gelişimini kapsayan mesleki gelişim alanıdır. Doğru cevap C'dir.