ÖĞRETMENLİKTE MESLEKİ GELİŞİM

1924 yılında çıkarılan 430 sayılı Öğretim Birliği Yasası ve  439 sayılı Orta Öğretim Öğretmenleri Yasası ile öğretmenlik mesleğine yeni ve çağdaş bir temel, yasal bir tanım ve dayanak getirilmiş; öğretmenliğin meslekleşme sürecinin hız, yaygınlık ve etkinlik kazanması sağlanmıştır.

14 Haziran 1973 yılında kabul edilen, ardından 24 Haziran 1973 tarih ve 14574 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Yasası, Türk eğitimine sistem kavramını getiren ve aynı zamanda eğitimde 1973 yılına kadar olan gelişmeleri de yasallaştıran bir yasadır.

Türkiye’de öğretmenlik mesleği 1924 yılında çıkarılan Orta Tedrisat Muallimleri Yasası ile bir meslek olarak resmen kabul edilmekle birlikte başlangıçta neredeyse okuma yazma bilen herkese açık bir meslek olma özelliği göstermiş, sonra belli bir programı izleyenlere bu hakkın verilmesi öngörülmüş, uzunca bir süre sonra belli bir okul öğrenimi görenlere öncelik tanınan bir meslek haline gelmiş, daha sonra ise yasal tanıma ve güvenceye kavuşan ve uzmanlık gerektiren bir meslek niteliği kazanmıştır.

Türkiye’de öğretmen yeterlikleri sürecine etki eden iki önemli gelişmelerden ilki Öğretmen Yetiştirme Türk Millî Komitesinin kurulması, diğeri de öğretmen eğitiminde akreditasyon sisteminin oluşturulması uygulamalarıdır.

Türk öğretmen eğitimi akreditasyon sistemi, üç grup standart üzerine oturur. Bunlar; başlangıç standartları, süreç standartları ve ürün standartlarıdır.

Temel Eğitime Destek Projesi; Öğretmen Eğitimi, Eğitimin Kalitesi, Yönetim ve Organizasyon, Yaygın Eğitim ve İletişim olmak üzere beş bileşenden oluşmaktadır.

Yirmi birinci yüzyıl insanının taşıması gereken temel özellikler; etkili iletişim becerileri, kendi başına öğrenebilme yeteneği, sosyal beceriler, takım çalışması becerileri, etkin ve verimli düşünebilme becerileri (eleştirel düşünme, problem çözme), bilgi ustalığı (bilgiye ulaşabilme, kullanabilme ve yeni bilgi üretebilme), yaşam boyu öğrenebilme becerileri olarak tanımlanmaktadır (Bates, 2002). Nitelikli öğretmen; sorun çözme becerisine sahip, teknolojiyi kullanabilen, öğrencisi ile olumlu ilişkiler kurabilen, okuldaki tüm ortamları etkin kullanan ve bir öğrenme ortamına dönüştürebilen, sürekli öğrenmeyi bir ilke olarak benimsemiş ve toplumsal gelişmeye çok yönlü olarak katkıda bulunan kişidir (McNeil, 1997). Nitelikli öğretmen; dinamik ve etkin bir kişilik yapısına sahip, yeniliklere açık, öğrenmeyi kolaylaştıran, kendisini güncelleyen, kaynak kullanan, eleştirel düşünebilen ve sorun çözen öğretmendir. Nitelikli öğretmen; alanında gerekli bilgi ve becerilere sahip, öğretmenlik meslek bilgisi ve becerisiyle donanmış, düşünen, soru soran, eleştiren, gelişmeye ve yeniliklere açık, kendisini sürekli yenileyen, mesleğini seven, topluma ve ülkeye hizmeti temel ilke sayan, dünyayı güzelleştirmek için çaba harcayan, Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ile temel ilkelerini benimseyen, Türkiye Cumhuriyetine, Atatürk ilke ve devrimlerine bağlı, çağdaş, demokratik ve laik bir dünya görüşüne sahip, mesleğinin gerektirdiği kişilik özelliklerini ve sorumluluk duygusunu taşıyan, Türkçeyi doğru ve düzgün kullanan aydın kişidir (Tezbaşaran, 2001).

Millî Eğitim Sistemi, öğretmenlerin kariyer gelişimini desteklemek üzere öğretmenliğe unvan getiren yasal düzenlemeyle öğretmenlerin kariyeri basamaklar şeklinde belirlenmiştir. 8 Temmuz 2004 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 5204 Sayılı “Millî Eğitim Temel Kanunu ve Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına ilişkin Yasa" ile Türkiye’de öğretmenlik öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen gibi kariyer basamaklarına ayrılmıştır. Basamaklar arasında yapılacak geçişlerde uygulanacak sınavdan alınan notun yanında kıdem, hizmetiçi ve lisansüstü eğitim, etkinlikler ve sicil notları dikkate alınmaktadır.