ÖĞRETMENLİKTE MESLEKİ GELİŞİM - Deneme Sınavı - 5

Üniversite-okul işbirliği çerçevesinde gerçekleştirilen mesleki gelişim çalışmaları, “Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Bölgeleri ve Eğitim Kurulları Yönergesi” ile belirlenen maddelere dayalı olarak yürütülmektedir.

Mesleki gelişim programlarının konularını şu şekilde sıralamak mümkündür (HEDB, 2008):

• Okulöncesi Eğitim Programını Uygulama Semineri

• Okulöncesi Veli Çocuk Eğitimi Semineri

• Okul Aile işbirliği Semineri • Okuma Yazmaya Hazırlık ve Türkçe Etkinlikleri Kursu

• Fen ve Matematik Etkinlikleri Kursu

• Çocukları Tanıma Teknikleri Kursu

• Okulöncesi Dönemde Kişiler Arası Problem Çözme Semineri

Şekil 7.2. Mesleki Gelişimi Etkileyen Faktörler

Öğretmenlikte Kariyer Aşamaları: Öğretmenlerin, öğretmenlik mesleğine ilk adım attıkları dönemden başlayarak, öğretmenlik mesleği içerisinde kazandıkları deneyimlere ve hizmet yıllarına bağlı olarak meslekte ilerleme aşamalarını ifade eder

Öğretmenlikte her bir kariyer aşamasının özellikleri şu şekilde açıklanmaktadır.

Mesleğe giriş aşaması

İstikrar aşaması

Olgunlaşma aşaması

Uzaklaşma aşaması

Kopuş aşaması

Okul yöneticilerinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerine ilişkin görev ve sorumluluklarını şu şekilde sıralamak mümkündür 

• Öğretmenleri öğrenmeye ve gelişime teşvik etmek

• Öğretmenlerin mesleki gelişim gereksinimlerini belirlemek

• Okuldaki öğretmenlerin mesleki gelişimleri için yıllık mesleki gelişim planı hazırlamak

• Mesleki gelişim programlarının gerçekleştirilmesi için bürokratik işlemleri gerçekleştirmek

• Mesleki gelişim programları için kıdemli öğretmenlerin danışmanlığını sağlamak

• Öğretmenlerin gelişimlerini gözlemek ve değerlendirmek

• Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin öğrenci başarısına etkisine ilişkin veri toplamak

• Öğretmenlerin mesleki gelişim başarılarını ödüllendirmek

• Mesleki gelişim için öğretmenler arasında meslektaşlık ruhu ve işbirliği oluşmasını sağlamak ve 

Okul yöneticileri, gelişimi ve değişimi destekleyen tutum ve girişimleriyle öğrenen örgüt kültürü oluşturmalıdırlar.

Mesleki gelişim programını yürütecek eğiticilerin sahip olmaları gereken özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür (Barutçugil, 2002):

• Konu alanı uzmanı olmak

• Öğretim yöntem ve tekniklerini uygulama konusunda deneyimli olmak

• Yetişkin öğrenmesinin özelliklerine ilişkin bilgi sahibi olmak

• Grup çalışmalarını yönlendirebilecek ve yürütebilecek deneyime sahip olmak

• Soğukkanlı, anlayışlı ve ilgili kişilik özelliklerine sahip olmak

Mesleki gelişim programlarının başarıya ulaşmasını sağlamak için eğiticilerin yerine getirmeleri gereken sorumlulukları şu şekilde sıralamak mümkündür 

• Programında başında öğretmenlerin öğrenme ve gelişmeye yönelik olumlu tutum oluşturmalarına yardımcı olmak

• Öğretmenlerin öğretim sürecine aktif katılımlarını sağlamak

• İçeriğin sunumu ile ilgili bilgiyi ve uzmanlığı sergilemek

• İletişim becerilerini etkili kullanmak

• Görsel öğretim materyallerini etkili kullanmak

• Öğretmenlerin eğitici ile ve birbirleriyle etkili ilişkiler kurmalarını ve sürdürmeleri sağlamak

• Farklı sunum yöntemleri ve etkinliklerle öğretim sürecini çeşitlendirmek

• Öğrenme engeli oluşturabilecek bireysel ve dışsal engel faktörlerini kaldırmak

• Öğretmenlerin öğrenme süreçlerini izleyerek, sürece ve sonuca yönelik öğretmen başarılarını değerlendirmek

Öğretmenlerin ilk çalışma yıllarında karşılaştıkları sorunları temelde şu başlıklar altında toplamak mümkündür (Yalçınkaya, 2002):

• Deneyimsizlik

• Aday öğretmen üzerindeki baskılar

• Okul ve çevreye uyum

• Teftiş korkusu

Şekil 7.3. Mesleki Eskimişliği Tetikleyen Unsurlar

Çeşitli mesleki gelişim modelleri ve türleri işe koşulmaktadır.
Öğretmenlikte mesleki gelişim modellerini üç ana yaklaşım açsından ele almak mümkündür:
• Standartlaştırılmış mesleki gelişim yaklaşımı
• Kurumsal odaklı mesleki gelişim yaklaşımı
• Bireysel odaklı mesleki gelişim yaklaşımı

Doğru yanıt C seçeneğidir. 

Alanyazında öğretmenlikte mesleki gelişime ilişkin çeşitli modeller bulunmaktadır. Bu modellerden yaygın olarak kullanılan mesleki gelişim modelleri şunlardır:
• Yetişkin Öğrenme Modeli
• Gereksinime Dayalı Uyum Modeli
• Dönüştürücü Öğrenme Modeli
• Programlı Model
• Okul Temelli Mesleki Gelişim Modeli
• Eylem Araştırması Modeli

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yetişkin Öğrenme Modeli'nin basamakları şunlardır:

-Farkında olma

-İlgilenme

-Karşılaştırma

-Deneme

-Uygulama

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Gereksinime Dayalı Uyum Modeli'nin ikinci aşama basamakları şunlardır:

-Uyum

-Hazır olma

-Beceri

-Alışkanlık

-Geliştirme

-Entegrasyon

-Yenileme

Doğru yanıt C seçeneğidir.

I- II- III numaralı maddeler Milli Eğitim Temel kanunu içeriğiyle ilişkilidir. Ancak IV ve V numaralı maddeler Milli Eğitim Temel kanunu içeriğiyle ilişkili doğru bilgiler değildir. Yönetmeliklerde mesleki gelişim etkinliklerini yürütecek eğitici personele ilişkin düzenlemelere de yer verilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yönelik çalışmalar, sadece merkezi boyutta değil aynı zamanda mahalli boyutta da gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Öğretmenlerin mesleki gelişimlerine ilişkin mahalli boyuttaki çalışmalar; İl Milli Eğitim Müdürlüğü mesleki gelişim çalışmaları, üniversite-okul işbirliği ile gerçekleştirilen mesleki gelişim çalışmaları ve okul içi mesleki gelişim çalışmaları olmak üzere üç boyutta toplanmıştır. İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen mesleki gelişim çalışmaları HEDB tarafından il mahallinde düzenlenmesi kararlaştırılan mesleki gelişim programlarının gerçekleştirilmesi ile il genelinde belirlenen gereksinimler doğrultusunda mesleki gelişim programlarının planlanmasını ve yürütülmesini kapsamaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

A, B, C ve D seçeneklerinde verilen ifadeler öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yönelik programların planlamasını, uygulanmasını ve değerlendirilmesini etkileyen faktörler arasında yer alır. Ancak E seçeneği bunlar arasında yer almaz. Doğru cevap E seçeneğidir.

Öğretmenlerin, meslekteki 7. ve 18. yıllar arasındaki dönemlerini kapsayan olgunlaşma aşaması, öğretmenlerin meslekte tamamen uzmanlık kazandıkları ve olgunlaştıkları bir aşamadır. En kritik dönem sayılan bu aşamada, bazı öğretmenler, kendilerini kanıtlamaya, yaşanan değişim ve gelişmelere, yeni yöntem ve sisteme yönelik kendi bireysel deneyimlerini oluştururlar. Öğretmenlerin bir kısmı ise, yaşanan değişimlere yönelik direnç göstererek, öğretmenlik yükü ve sisteme karşı koyamamanın getirdiği sıkıntıyla görevden uzaklaşmaya başlarlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

III- IV numaralı maddelerin konuyla bir ilişkisi bulunmamaktadır. Mesleki gelişim programlarının içeriğindeki etkinlikleri çekici kılmak ve etkinliklere öğretmenlerin katılımlarının sağlanması gerekmektedir. Buna bağlı olarak, gerçekleştirilecek etkinliklerde oluşturma, zenginleştirme ve süreklilik fonksiyonlarının işe koşulması gerekmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

A, B, C ve D seçenekleri mesleki gelişimin bağlam faktörüyle ilişkilidir. Ancak E seçeneği bu konuya ilişkin yanlış bir ifadedir. Birçok öğretmenin mesleki gelişim etkinliklerine katılımlarındaki tercihlerinde, en büyük etken zaman sıkıntısıdır. Bu nedenle, mesleki geliflim etkinliklerinin öğretmenlerin görev yerlerinden ayrılmadan, görevlerini aksatmadan ve görevin gerektirdiği etkinlikler içinde gerçekleştirilmesine özen gösterilmelidir. Doğru cevap E seçeneğidir.