ÖĞRETİMDE PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME

Seçicilik  testin sadece gelişimsel bozukluğu olan çocukları belirleyebilme yeteneğidir. Test sadece gelişimsel geriliği olan bireyleri belirlerken normal gelişim gösteren çocukları bu etiketlendirmenin dışında bırakabilmelidir. Özetle seçiciliği sadece gelişimsel geriliği olan çocukları belirleme ve diğerlerini bu sınıflandırmanın dışında bırakma olarak tanımlayabiliriz. Eğer bir test %100 seçicilik değerine sahipse o test normal gelişim gösteren bir çocuğu hiçbir zaman yetersiz olarak sınıflandırmaz.

Değerlendirme sonuçlarının öğretimi ve dolayısıyla çocukların öğrenmesini desteklemek amacıyla kullanılması gerekliliği programda da programın temel özelliklerinden biri olan değerlendirme süreci çok yönlüdür başlığı altında şu şekilde ifade edilmiştir (MEB, 2013):
“Okulöncesi eğitiminde sonuç değil, süreç önemli olduğundan, programda sürecin çok yönlü olarak değerlendirilmesi öne çıkmaktadır. Değerlendirmede çocuğun, programın ve öğretmenin kendini değerlendirme süreci iç içe olduğundan, birinden elde edilen bulgular diğerlerinin değerlendirilmesinde de kullanılır. Öğretmenlerin yapılan değerlendirmeleri sonraki uygulamalarda dikkate almaları gereklidir.”

1. Öğretimin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen ölçme uygulamaları sık aralıklı ve süreklidir ve sonuçları sınıftaki öğretimi iyileştirmek için kullanılır.

2. Öğretimi değerlendirmenin daha doğru ve geçerli olması için birden çok kaynaktan ve birden çok yöntemle veri toplanmalıdır.

3. Ölçme yöntemleri sınıftaki öğretimin sürekliliğine benzer bir yapı izlemeli ve sınıfla ev verilerini birleştirmelidir.

4. Ölçme araçlarındaki maddeler anlamlı ve işlevsel becerileri ölçmeli ve mutlak olmalıdır.

5. Öğretimi değerlendirme araçları mantıksal bir öğretim sıralamasını izlemelidir.

6. Ölçme araçları geçerli ve güvenilir olmalıdır.

7. Ölçme araçları ve süreçleri kültürel ve dil gelişimsel olarak uygun olmalıdır

Normatif ölçme yöntemleriyse insan davranışlarının açıklanması için genel veya evrensel yasaların ve ilkelerin incelenmesini savunan empirisizm anlayışına dayanır. Bu yaklaşımda tekil bir çocuk yerine, davranışın altında yatan genel yasaları veya ilkeleri belirlemek amacıyla birden fazla çocuk incelenir ve erken çocukluk dönemine ilişkin ortak evrensel özellikler belirlenmeye çalışılır . Evrensel ilkelere dayanarak bir çocuğun belirli durumlarda nasıl davranacağı tahmin edilmeye ve kontrol edilmeye çalışılır.

• Nesneldir.
• Adildir.
• Çocuğun zaman içindeki gelişimini izlenebilmesini sağlar.
• Çocuk için özelleştirilmiş öğretim destek programı oluşturulabilmesini sağlar.
• Öğretimi biçimlendirmeye rehberlik eder.
• Hedef kazanımlar önceden belirlendiği için öğrenciye ve veliye rehberlik eder

Anekdot bir çocuğun yaşamındaki kayda değer olaylara ilişkin yapılan gözlemleri betimlemek üzere alınan kısa notlardır. Örneğin, daha önce kurallı bir oyunda sınıf arkadaşlarıyla oynamamış bir çocuğun ilk defa böyle bir denemede bulunduğunda, öğretmen sürece ilişkin gözlemini bir anekdot kaydı doldurarak belgeleyebilir.

Bir gözlem formu aşağıdaki bilgileri mutlaka içermelidir:
• Çocuğun Adı
• Yaş (ay)
• Gözlem Tarihi
• Gözlem Saati
• Gözlem Yeri

Uygulamaya hazırlık
• Ölçmenin amacını belirleme
• Ölçme yapılacak çocuk ya da çocukları belirleme
• Ölçme araçlarını geliştirme veya uyarlama
• Paydaşlarla (veli, okul yönetimi vb.) iletişim kurarak ölçme konusunda bilgilendirme ve gerekirse izin alma
• Ölçme yapacak kişilerin eğitimi
• Verilerin işlevi dışında kullanımını engellemek için önlem alma
• Özel gereksinimi olan çocuklar için ölçme araçlarının uyarlanması

Çocuklarla bireysel olarak değil, kayıtlı tüm çocuk topluluğunun sergilediği performansla ilgilenen değerlendirme türü Program Değerlendirmedir.

Gelişimsel tarama testleri ya da envanterleri genellikle bir çocuğun herhangi bir gelişim alanından aldığı puanı aynı yaş grubundaki diğer tüm çocuklarla karşılaştırmada bağıl değer­lendirme yaklaşımını benimserler.

Çocukların öğrenme ve gelişimleri­nin büyük bölümü sınıf dışında gerçekleştiği için becerilerin ölçümünde farklı ortamların ve bağlamların da göz önünde bulundurulması  ve  çocuklar hakkında en doğru yar­gıya varmak için veli, öğretmen, uzman ve çocuklardan toplanan verilerin tümünün birlikte değerlendirilmesi, öğretimin değerlendirilmesi konusunda öğretmenlere yardımcı olacak temel uy­gulama önerilerinden biri “öğretimi değerlendirmenin daha doğru ve geçerli olması için birden çok kay­naktan ve birden çok yöntemle veri toplanmalıdır” önerisidir.

Aşağıdakilerden hangisi olaya dayalı örneklem almada, “olayı doğurduğu düşünülen ortam ya da davranışlar nelerdir?” sorusunun değişkeni tetikleyicilerdir.

Türkiye’de RAM’larda İşitme, dil ve konuşma güçlüğü olan bireyler için kullanılan test, Leither Porformans Testi (2-18 Yaş)dir.

Tanılama sürecinin her aşamasında ailenin ve gerektiğinde bireyin görüşü alınarak katılımının sağlanması, MEB tarafından RAM’larda sunulan tanılama uygula­malarının ilkelerinden “isteklilik ilkesi” ile ilgilidir.

Bir erken çocukluk eğitimi programındaki tüm bileşenlerin ve bunlara ilişkin bek­lenen çıktıların göz önünde bulundurulduğu, kolayca anlaşılabilmesi ve grafiklerle görselleşti­rilebilmesi gibi avantajları nedeniyle her türlü programın değerlendiril­mesinde kullanılabilen  temel uygulama önerisi, mantık modelinin genellikle kabul gören etkili bir değerlendirme yöntemi olmasıdır.

Farklı özelliklere sahip olan doğrudan ve dolaylı öğretim etkinliklerinin dengeli bir biçimde kullanımının öğrenmeyi desteklemesi, okulöncesi eğitim sınıfların­da mutlaka göz önünde bulundurulması gereken uygulamalardan “esnek ve uyarıcı sınıf ortamları”nı açıklamaktadır.

Öğretmen ya da çocuk gelişimi uzmanı tarafında çocukların doğal performanslarını sergilediği ev, sınıf ya da oyun alanı gibi doğal ortamlarda gözlenmesi­ne ve ürünlerinin incelenmesine dayalı çocuk gelişimine uygun ölçme türü otantik ölçmedir.

Çocuğun saldırgan tavırları, bireysel faktörlerle (yaş, cinsiyet, anne-babanın durumu: sağ, öz, boşanmış vb., TV seyretme alışkanlığı vb.) ilişkilendirilerek değerlendirilebilmesinde kullanılan, aynı yapının alternatif ölçümleri arasındaki uyum düzeyinin tespit edilerek belirlenmesine yarayan geçerlik türü ölçüt geçerliğidir.

Çocuk gelişimi uzmanlarının da çalıştığı temel konulardan biri de çocukların nasıl düşündüklerini, öğrendiklerini ve geliştiklerini anla­maya çalışmaktır. Çocukları anlayarak onların eğitimlerini ve gelişimlerini olumlu yönde biçimlendirebilmek için çocuklar hakkında bilgi toplayacak çalışmalar yapmalıyız. Ço­cuklar hakkında bilgi toplayabilmek için ölçme çalışmaları yapmalıyız. Ölçme sonucunda elde edilen bilgileri anlamlandırarak eğitimi iyileştirme yolunda kullanmak için de de­ğerlendirmeye ihtiyaç duyarız. Bu bağlamda ölçme ve değerlendirme erken çocukluk ala­nındaki temel çalışma alanlarından biridir. Ölçme ve değerlendirme çalışmalarıyla erken çocukluk eğitiminde şu gibi sorulara yanıt bulabiliriz: Çocuklar öğrenmelerini beklediği­miz şeyleri öğreniyorlar mı? İyi bir gelişim gösterdiklerini nasıl anlarız? Erken çocukluk eğitimi veren kurumlar yeterli mi? Bu ve benzeri sorulara bulunacak cevaplar ve sonucun­daki iyileştirme faaliyetleri çocuklarımızı, eğiticilerimizi, yöneticilerimizi, kurumlarımızı ve nihayetinde eğitim sistemimizi daha üst seviyelere taşıyacak ve güçlü kılacaktır. Doğru cevap A’dır. sayfa:99

Erken çocuklukta değerlendirmenin amaçları:

Tarama Değerlendirmesi

Tarama çalışmaları çocukların öğrenme düzeyindeki ya da gelişimlerindeki olası sorunları belirlemek amacıyla kullanılan değerlendirme türüdür. Tarama ölçekleri daha fazla değerlendirmeye ihtiyaç duyulan geniş çocuk kitlelerini kolayca ve hızla belirleyebilmek için uygulanır. Çocukların gelişiminde görülebilecek olası sorunların erken belirlenmesiyle zamanında müdahale edilerek gelecekte yaşanacak sorunlar ortadan kaldırılabilir. Doğru cevap C’dir.

A ve B seçeneği öğretimi değerlendirme

D seçeneği tanılayıcı değerlendirme

E seçeneği Program değerlendirmenin amaçlarıdır.

Sayfa 99