ÖĞRETİMDE PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME

Erken çocuklukta değerlendirmenin amaçları:
• Tarama Değerlendirmesi
• Öğretimi Değerlendirme
• Tanılayıcı Değerlendirme
• Program Değerlendirmedir. 

Biçimlendirici değerlendirme, bu amaçlardan biri değildir.

Duyarlılık bir testin çocukların belirli bir yetersizliğini belirleme yeteneğidir.

Seçicilik testin sadece gelişimsel bozukluğu olan çocukları belirleyebilme yeteneğidir. Test sadece gelişimsel geriliği olan bireyleri belirlerken normal gelişim gösteren çocukları bu etiketlendirmenin dışında bırakabilmelidir.

"Öğretimi değerlendirmenin daha doğru ve geçerli olması için tek kaynaktan ve bir yöntemle veri toplanmalıdır" temel uygulama önerileri arasında yer almaz. Çünkü öğretimi değerlendirmenin daha doğru ve geçerli olması için birden çok kaynaktan ve birden çok yöntemle veri toplanmalıdır.

Tanılayıcı değerlendirme çocukların gelişimlerine, bilgi düzeylerine ve becerilerine yönelik ayrıntılı soruların yanıtlandığı kapsamlı bir süreçtir. Gelişim ve öğrenmeye ilişkin yapılan bu tür değerlendirmeyle çocuklardaki olası öğrenme güçlükleri ya da gerilikleri belirlenmeye çalışılır.

RAM’larda kullanılan tanılama testlerinden bazıları şunlardır:
• Genel zekâ düzeyinin tespiti amacıyla: WISC-R (6-16 Yaş), Stanford Binet Zekâ Testi (2-14 Yaş)
• İşitme, dil ve konuşma güçlüğü olan bireylere: Leither Porformans Testi (2-18 Yaş)
• Görme yetersizliği bulunan bireylere: Görmeyenler için Stanford Binet Zekâ testi (2-14 Yaş)
• Görsel algı düzeyinin belirlemeye yönelik: Bender Geştalt Görsel Algı Testi (5-11 Yaş)
• Dil gelişiminin belirlenmesi amacıyla: PEABODY Resim Kelime Testi (2-12 yaş)

Bağıl değerlendirme, bir çocuğun başarısının aynı grupta yer aldığı diğer çocuklarla karşılaştırıldığındaki sırasına göre yorumlandığı değerlendirme yaklaşımıdır.

Otantik ölçme öğretmen ya da çocuk gelişimi uzmanı tarafında çocukların doğal performanslarını sergilediği ev, sınıf ya da oyun alanı gibi doğal ortamlarda gözlenmesine ve ürünlerinin incelenmesine dayalı çocuk gelişimine uygun ölçme türüdür.

Değerlendirme tablosu (rubrik) bir davranış ya da ürünün farklı düzeylerini/derecelerini betimsel olarak değerlendirmek amacıyla kullanılan gözleme dayalı bir araçtır.

Ölçüt geçerliği, aynı yapının alternatif ölçümleri arasındaki uyum
düzeyini tespit ederek belirlenir. Örneğin çocuğun saldırgan tavırları, bireysel faktörlerle (yaş, cinsiyet, anne-babanın durumu: sağ, öz, boşanmış vb., TV seyretme alışkanlığı vb.) ilişkilendirilerek değerlendirilebilir.

Tarama çalışmaları çocukların öğrenme düzeyindeki ya da gelişimlerindeki olası sorunları belirlemek amacıyla kullanılan değerlendirme türüdür. Tarama ölçekleri daha fazla değerlendirmeye ihtiyaç duyulan geniş çocuk kitlelerini kolayca ve hızla belirleyebilmek için uygulanır. Bu tür testlerle velilerin şuna benzer sorularına yanıt bulunabilir:

Doğru cevap A seçeneğidir.

Duyarlılık bir testin çocukların belirli bir yetersizliğini belirleme yeteneğidir. Eğer bir test %100 duyarlılık oranına sahipse o test gelişimsel yetersizliği olan tüm çocukları doğru olarak belirleyebilmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Programın bireyselleştirilmesi, grup içindeki her bir çocuğun öğrenme ihtiyacı ve ilgisine cevap verebilecek farklı öğretim stratejilerinin kullanılmasını teşvik etmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Normatif ölçme araçlarının başlıcaları zekâ testleri, hazırbulunuşluk testleri, gelişimsel tarama testleri ve başarı testleridir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bağıl değerlendirme ise bir çocuğun başarısının aynı grupta yer aldığı diğer çocuklarla karşılaştırıldığındaki sırasına göre yorumlandığı değerlendirme yaklaşımıdır. Bağıl değerlendirmede belirlenmiş ölçütlere erişme düzeyi değil sıralama esastır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Otantik ölçme öğretmen ya da çocuk gelişimi uzmanı tarafında çocukların doğal performanslarını sergilediği ev, sınıf ya da oyun alanı gibi doğal ortamlarda gözlenmesine ve ürünlerinin incelenmesine dayalı çocuk gelişimine uygun ölçme türüdür. Öğretmen otantik değerlendirme sürecinde zamana yayılmış olarak veri toplar, öğrenci ürünlerini seçer, test edilebilecek bir hipotez oluşturur, verileri yorumlar, sonuçları velilerle ve diğer ilgililerle paylaşır ve son olarak da öğrencilerin bireysel ve grup olarak kendilerinden beklenen kazanımlara ulaşabilmesi için öğretim planı oluşturur. Gözleme dayalı ölçme araçları anekdot kaydı, gelişim denetim listesi, sistematik gözlem formu ya da değerlendirme tablosu (rubrik) gibi farklı nitelikte veri toplayan ölçekler olabilir. Öğrencilerin ürünleri ise bir portfolyo içinde birleştirilerek belirli zaman aralıklarıyla çocuğun sergilediği gelişimi izlemek için değerlendirilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sistematik gözlem formları, çocuğun belirli bir alandaki gelişimini izlemek için önceden
tasarlanmış, planlı gözlem sonuçlarının tutulduğu değerlendirme araçlarıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hatice öğretmenin "uygulamaya hazırlık" aşamasında yapacağı işlemlerden biri ölçme araçlarını geliştirme veya uyarlamadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Tarama çalışmaları çocukların öğrenme düzeyindeki ya da gelişimlerindeki olası sorunları belirlemek amacıyla kullanılan değerlendirme türüdür. Tarama ölçekleri daha fazla değerlendirmeye ihtiyaç duyulan geniş çocuk kitlelerini kolayca ve hızla belirleyebilmek için uygulanır.

Gelişimsel tarama testleri ya da envanterleri genellikle bir çocuğun herhangi bir gelişim alanından aldığı puanı aynı yaş grubundaki diğer tüm çocuklarla karşılaştıran bağıl değerlendirme yaklaşımını benimserler. Ancak bu testler bilişsel, sosyal, fiziksel ve dil gelişim alanlarına ilişkin sadece genel becerileri ölçer ve ayrıntılı değildir. Bu tür testlerle velilerin şuna benzer sorularına yanıt bulunabilir:
• “Acaba çocuğumun kilosu normal mi?”
• “Çocuğumun dil gelişimi yaşıtlarına göre geride mi?”
• “Çocuğum hâlâ yürüyemiyor, acaba bir sorun mu var?”