ÖĞRETİMDE PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 21

Kapsam, bir öğretim programında yer alan etkinlikler, üniteler ve konulardır. Geçerlik ise ölçme aracının ölçmek istediği özelliği başka özellikleri karıştırmadan ölçmesiydi. Bu­radan kapsam geçerliğinin ölçme aracının ölçmek istediği hedef, konu, ünite ya da içeriği başka hedef, konu ya da üniteler karıştırmadan ölçmesidir diyebiliriz.

Eğitim planlayıcısı tarafından önceden belirlenmiş̧ hedefler öğrencilere eğitim sü­recinde kazandırılır ve ölçme aşamasına geldiğimizde öğrencilerimizin bu hedeflere ne kadar ulaştığını belirlemek isteriz. İstediğimiz, öğrencilerimizin belirlenenmiş hedeflere ulaşması ve aldıkları dersten, hedeflere ulaşmış̧ bir şekilde geçmesi ya da programdan mezun olmasıdır. Öğrencilerimizin hedeflere ulaşma derecesini belirleyeceğimiz bu sı­navların hedeflerin, içeriğin ya da konuların tamamını iyi temsil etmesi gerekmektedir.

İşte bu nedenle öğrencilerimizin dersten geçip kalmasına, mezun olup olmamasına ka­rar verdirecek bu düzey belirleyici testlerde diğer bir ismiyle başarı testlerinde testin önce kapsam geçerliği belirlenir. Bu geçerlik türü, açıkça belirlenmiş̧ konu alanları ve kapsamı olduğu için daha çok başarı testleri için uygundur.

Belirtke tablosu, hangi ko­nudan kaç tane, hangi düzeyde kazanım olduğunu gösteren iki boyutlu bir çizelgedir. Soru yazarları testlerini hazırlamadan önce bu belirtke tablosunu hazırlamalı ve belirtke tablosundan yararlanarak testlerindeki soru dağılımını belirlemelidir. Daha sonra yazılan so­ruların belirtke tablosundaki soruların ne kadarını temsil ettiği belirlenerek testin kapsam geçerliliği hakkında çıkarımda bulunulmuş olur.

Yordama geçerliliği, özellikle seçme ve yerleştirme amacıyla uygulanan testlerin ge­çerliliğini saptamak için kullanılan oldukça önemli bir yöntemdir. Uygulanan bir ölçeğe bağlı olarak verilecek kararların doğruluğunu ya da dakikliğini belirlemek geleceğe yapı­lacak yatırımların verimliliğini güvence altına alır. Bir işe seçilen personelin testten aldığı puan gibi iş performansının da yüksek olacağının bilinmesi ya da bir okula kabul edilmiş öğrencinin akademik başarısının kararlı olarak mezun oluncaya dek devam edeceğinin bilinmesi, seçme amacıyla kullanılacak testlerin daha güvenle kullanılmasını sağlar.

Kararlılık Anlamında Güvenilirlik (Test-Tekrar Test)

Değişmeyen bir özelliği farklı zamanlarda ölçen bir testten elde edilen sonuçların birbi­rine benzemesi beklenir. Bu, testin aynı özelliği farklı zamanlarda ölçmesi durumunda ölçüm sonuçlarına başka etkileri katmadığını gösterir. Bir testin zaman içinde göreceli olarak değişme göstermeyen bir özelliğe ait farklı iki zamandaki ölçümünden elde edilen sonuçları arasındaki tutarlılık, o testin kararlı ölçme yaptığına dair bir kanıttır.

Test tekrar test yöntemi ile elde edilen güvenirlik katsayısı “kararlılık katsayı­sı” olarak bilinir. Kararlılık, bir testin birden fazla uygulanmasından benzer sonuçlar elde edilmesidir. Yani bir ölçme aracının ölçmeden ölçmeye değişmeyen sonuçlar vermesidir. Bu katsayı ne kadar yüksekse güvenirlik de o derece yüksek olacaktır. Örneğin; güvenirliği 0,86 çıkan bir test, güvenirliği 0,75 çıkan bir testten daha güvenilirdir.

Paralel (Eş Değer, Alternatif) Formlar Yöntemi

Bu yöntemde ölçme uzmanları ya da öğretmenler kendi geliştirdiği testin ne kadar güvenilir olduğunu bulmak için, geliştirdiği testin sorularından farklı sorularla ama kap­sam olarak aynısından bir tane daha test geliştirir. Bir bakıma yöntem test tekrar teste benzemektedir. Fakat test tekrar test yönteminde aynı test iki kere kullanılırken burada konu kapsamı, zorluğu aynı olan, soruları farklı olan iki test kullanılır.

İki test arasındaki korelasyon yüksek çıkarsa testlerin ikisinin de güvenilir olduğu ka­rarı verilir. Paralel formlar yöntemi ile elde edilen güvenirlik katsayısı “eşdeğerlik katsayı­sı” olarak bilinir.

Geçerlilik ve güvenilirlik ölçmenin temel gereklilikleridir ve bu ikisi arasında hem man­tıksal hem de matematiksel bağlantı oldukça yüksektir. Geçerlilik, güvenilirlik için bir ön koşuldur. Her şeyden önce ölçülmeye çalışılan özelliğin ölçüldüğünden emin olunması, daha sonra bu özelliğin ne kadar ölçüldüğünün bilinmesi gerekir. Ölçme amacına hizmet etmeyen (geçerliliği düşük olan) bir ölçme aracının hatasız ölçme yapması kabul edilebile­cek bir durum değildir. Öncelikle ölçme aracının ölçmek istediğimiz özelliği ölçebildiğini kanıtlaması, daha sonra da bu işi mümkün olduğunca hatasız yapması beklenir.

Geçerlilikle güvenilirlik arasındaki matematiksel bağıntı, geçerliliğin en fazla güveni­lirliğin karekökü kadar olabileceği şeklinde ifade edilir. Bu durum geçerliliğin güvenilirlik tarafından sınırlandığını gösterir. Aralarında birbirini gerektirme ilişkisi var gibi görünse de aslında bu ilişki tek yönlü bir gerektirme ilişkisidir. “Geçerliliği düşük olan bir ölçeğin yüksek güvenilirliğe sahip olsa da iyi bir ölçme aracı sayılamayacağı” şeklinde özetlenebi­lecek özelliği nedeniyle ilişki, geçerlilikten güvenilirliğe doğru giden bir gereklilik ilişkisi­dir. Yani bir ölçekte öncelikle bulunması gerekli olan özellik geçerliliktir.

Ölçme araçlarının bazı teknik özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu teknik özellikleri kısaca özetlersek

a. Amaca uygunluk (Geçerlilik)
b. Hata yapmama (Güvenirlik)
c. Kolayca uygulanabilme (Kullanışlılık)

isimleri altında toplayabiliriz.

Doğru cevap C'dir.

Geçerlilik, bir ölçeğin ölçülmek istenen özelliği ölçüp, başka özellikleri ölçmemesidir. Doğru cevap A'dır.

Geçerlilik kanıtlama yöntemleri sırasıyla: kapsam geçerliliği, yordama geçerliliği, benzer ölçek geçerliliği, yapı geçerliliği, görünüş geçerliliği olarak bilinmektedir. Doğru cevap E'dir.

Kapsam, bir öğretim programında yer alan etkinlikler, üniteler ve konulardır. Geçerlik ise ölçme aracının ölçmek istediği özelliği başka özellikleri karıştırmadan ölçmesiydi. Buradan kapsam geçerliğinin ölçme aracının ölçmek istediği hedef, konu, ünite ya da içeriği başka hedef, konu ya da üniteler karıştırmadan ölçmesidir diyebiliriz. Doğru cevap B'dir.

Bir testin geçerliğini artırmak için aklımıza önce şu soru gelmelidir: “Bu testi, ölçmek istediği amaca nasıl ulaştırabilirim? Bu amacı ölçmesi için neler yapılabilir?” Eğer bu soruya, uygun bir cevap bulabiliyorsak o zaman testin geçerliğini artırırız. Bu doğrultuda doğru cevap E'dir.

Güvenilirlik “kararlılık”, “eş değerlik”, “iç tutarlılık” ve “ölçmenin standart hatası” olarak dört ana başlıkta ele alınır ve bir ölçeğe ait güvenilirlik kanıtları, bu dört başlık altında yer alan yöntemlerle sağlanır. Doğru cevap C'dir.

Güvenirliği testin dil olarak anlaşılırlığı, soru sayısı, soruların zorluk düzeyi, grubun heterojenliği, kopya, şans başarısı, testin süresi ve uygulama koşulları etkiler. Doğru cevap E'dir.

Bir testin kullanışlılığı kısaca, onun geliştirilmesi, uygulanması, çoğaltılması ve puanlanmasının kolay olmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Bir ölçme aracının kullanışlı olabilmesi için aşağıdaki faktörlere göre düzenlenmesi gerekmektedir.

-Ekonomi

-Soru sayısı

-Hazırlanma süresi

-Uygulama süresi

-Hazırlayıcı ve uygulayıcı nitelikleri

-Uygulama kolaylığı

-Puanlama kolaylığı

Doğru cevap B'dir.

Ekonomi: Ölçme aracı, maliyet, okulun olanakları, öğrenci profili vb. özellikler göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Doğru cevap C'dir.

Geçerlilik, bir ölçeğin ölçülmek istenen özelliği ölçüp, başka özellikleri ölçmemesidir.

Geçerlilik kanıtlama yöntemleri sırasıyla;
a. kapsam geçerliliği
b. yordama geçerliliği
c. benzer ölçek geçerliliği
d. yapı geçerliliği
d. görünüş geçerliliği
olarak bilinmektedir.