ÖĞRETİMDE PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 14

Erken çocuklukta değerlendirmenin amaçları olarak tarama, tanılama ve program değerlendirme de oldukça önemlidir ancak bunların hiçbiri öğretimin değerlendirilmesi kadar sınıf uygulamalarının merkezinde yer almaz. Her çocuğun tarama ya da tanılama testlerine katılması gerekmeyebilir ancak bir sınıftaki her çocuğun mutlaka öğretimsel değerlendirmeye katılması gerekir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Programın bireyselleştirilmesi, grup içindeki her bir çocuğun öğrenme ihtiyacı ve ilgisine cevap verebilecek farklı öğretim stratejilerinin kullanılmasını teşvik etmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Normatif ölçme araçlarının başlıcaları zekâ testleri, hazırbulunuşluk testleri, gelişimsel tarama testleri ve başarı testleridir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bağıl değerlendirme ise bir çocuğun başarısının aynı grupta yer aldığı diğer çocuklarla karşılaştırıldığındaki sırasına göre yorumlandığı değerlendirme yaklaşımıdır. Bağıl değerlendirmede belirlenmiş ölçütlere erişme düzeyi değil sıralama esastır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Otantik ölçme öğretmen ya da çocuk gelişimi uzmanı tarafında çocukların doğal performanslarını sergilediği ev, sınıf ya da oyun alanı gibi doğal ortamlarda gözlenmesine ve ürünlerinin incelenmesine dayalı çocuk gelişimine uygun ölçme türüdür. Öğretmen otantik değerlendirme sürecinde zamana yayılmış olarak veri toplar, öğrenci ürünlerini seçer, test edilebilecek bir hipotez oluşturur, verileri yorumlar, sonuçları velilerle ve diğer ilgililerle paylaşır ve son olarak da öğrencilerin bireysel ve grup olarak kendilerinden beklenen kazanımlara ulaşabilmesi için öğretim planı oluşturur. Gözleme dayalı ölçme araçları anekdot kaydı, gelişim denetim listesi, sistematik gözlem formu ya da değerlendirme tablosu (rubrik) gibi farklı nitelikte veri toplayan ölçekler olabilir. Öğrencilerin ürünleri ise bir portfolyo içinde birleştirilerek belirli zaman aralıklarıyla çocuğun sergilediği gelişimi izlemek için değerlendirilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sistematik gözlem formları, çocuğun belirli bir alandaki gelişimini izlemek için önceden
tasarlanmış, planlı gözlem sonuçlarının tutulduğu değerlendirme araçlarıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hatice öğretmenin "uygulamaya hazırlık" aşamasında yapacağı işlemlerden biri ölçme araçlarını geliştirme veya uyarlamadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Çoktan seçmeli sorular, bir sorunun cevabının, verilen cevap maddelerinden birinin işaretlenmesine dayalı testlerdir. Çoktan seçmeli testlerde yer alan her bir soruya madde adı verilir. Bu maddeler, bir problem durumu sunan bir madde köküyle, bu madde kökünü izleyen en az üç ve daha fazla sayıda seçimlik cevaplardan oluşur. Madde kökünü izleyen seçimlik cevaplara seçenekler adı verilir. Bu seçeneklerden doğru cevabın dışında kalanlar ise, çeldiriciler olarak adlandırılır. Buna göre bir çoktan seçmeli soru en az üç seçenekten oluşabilir ve bu seçeneklerden biri doğru cevap kalan iki tanesi ise çeldirici olabilir. Doğru cevap E'dir.

Çoktan seçmeli testler, madde köküne göre; kökü soru tipinde olan maddeler, kökü eksik cümle tipinde olan maddeler, olumsuz köklü maddeler olmak üzere üç grupta incelenir. Maddelerin gruplanışına göre ise ortak köklü maddeler ve ortak seçenekli maddeler olmak üzere iki grupta incelenirler. Doğru cevap C'dir.

Çoktan seçmeli sorularda kombine soru grubu en fazla üç sorudan oluşmalıdır.Doğru cevap B'dir.

A seçeneğinde yer alan "Soru, olabildiğince yalın ve doğrudan bir anlatımla sunulmuş mudur?" sorusu çoktan seçmeli soruyu "anlatım (ifade) yönünden" incelemeyi amaçlayan bir soru olabilir. Anlatım, açık seçik ve sınırlı mıdır?, Anlatım, kökle bağlantılı mıdır?, Seçeneklerin birbirinden bağımsızlığı sağlanmış mıdır? ve Anlatım paralelliği sağlanmış mıdır? soruları ise "soru yazma tekniği yönünden" çeldiricileri incelemeye yönelik sorular olabilir. Doğru cevap A'dır.

Boşluk doldurma soruları kısa cevaplı ve tamamlama testleri grubunda yer alır. Kısa cevaplı ve tamamlama testleri bir harf, bir kelime, bir işlem ya da en fazla bir cümle olan soru maddelerinden oluşan ölçme araçlarıdır. Doğru cevap D'dir.

Yazılı sınavlar cevap seçenekleri sunulmayıp öğrencilerin cevapları kendi kelimeleriyle yazılı olarak oluşturmalarının istendiği sorulardan oluşur. Yazılı sınavlar, öğrencilere, düşünme ve zaman bakımından cevap özgürlüğünün tanındığı ölçme araçları olarak tanımlanır. Analiz, sentez, değerlendirme gibi üst düzey yeterliklerin ölçülmesi için uygundur. Doğru cevap B'dir.

Yazılı sınavlar, uygulanma şekline göre beş grupta incelenir. Bunlar klasik yazılı sınavlar, tercihli sınavlar, açık kitap sınavları, kura sınavları ve sorusuz sınavlardır. Klasik yazılı sınavlar, uzun yanıtlı üst düzey yeterlikleri ölçmek ve geliştirmek amaçlı hazırlanan sabit sayıda sorulardan oluşan herkes tarafından bilinen sınav şeklidir. Tercihli sınavlar öğrencilere belirli sayıda soruyu seçerek cevaplama özgürlüğünün tanındığı yazılı sınavlardır. Açık kitap sınavları öğrencilere soruları cevaplarken öğrenme kaynaklarının kullanımının serbest olduğu sınavlardır. Daha çok verilen problemlerin çözümlerinin istendiği, cevapların bir kaynakta doğrudan yer almadığı durumlarda uygulanan sınav şeklidir. Matematik, Fen Bilgisi, İstatistik gibi derslerde kolayca uygulanabilen sınavlardır. Kura sınavları önceden hazırlanan soru setlerinin öğrencilere kura çekme yoluyla verilmesi şeklinde uygulanan sınavlardır. Sorusuz sınavlar ise soru ve yanıtların öğrenciler tarafından oluşturulduğu sınav şeklidir. Öğrencilere en iyi bildiklerini gösterme konusunda fırsat verir. Doğru cevap B'dir.

Tarama çalışmaları çocukların öğrenme düzeyindeki ya da gelişimlerindeki olası sorunları belirlemek amacıyla kullanılan değerlendirme türüdür. Tarama ölçekleri daha fazla değerlendirmeye ihtiyaç duyulan geniş çocuk kitlelerini kolayca ve hızla belirleyebilmek için uygulanır.

Gelişimsel tarama testleri ya da envanterleri genellikle bir çocuğun herhangi bir gelişim alanından aldığı puanı aynı yaş grubundaki diğer tüm çocuklarla karşılaştıran bağıl değerlendirme yaklaşımını benimserler. Ancak bu testler bilişsel, sosyal, fiziksel ve dil gelişim alanlarına ilişkin sadece genel becerileri ölçer ve ayrıntılı değildir. Bu tür testlerle velilerin şuna benzer sorularına yanıt bulunabilir:
• “Acaba çocuğumun kilosu normal mi?”
• “Çocuğumun dil gelişimi yaşıtlarına göre geride mi?”
• “Çocuğum hâlâ yürüyemiyor, acaba bir sorun mu var?”

Seçicilik  testin sadece gelişimsel bozukluğu olan çocukları belirleyebilme yeteneğidir. Test sadece gelişimsel geriliği olan bireyleri belirlerken normal gelişim gösteren çocukları bu etiketlendirmenin dışında bırakabilmelidir. Özetle seçiciliği sadece gelişimsel geriliği olan çocukları belirleme ve diğerlerini bu sınıflandırmanın dışında bırakma olarak tanımlayabiliriz. Eğer bir test %100 seçicilik değerine sahipse o test normal gelişim gösteren bir çocuğu hiçbir zaman yetersiz olarak sınıflandırmaz.

Değerlendirme sonuçlarının öğretimi ve dolayısıyla çocukların öğrenmesini desteklemek amacıyla kullanılması gerekliliği programda da programın temel özelliklerinden biri olan değerlendirme süreci çok yönlüdür başlığı altında şu şekilde ifade edilmiştir (MEB, 2013):
“Okulöncesi eğitiminde sonuç değil, süreç önemli olduğundan, programda sürecin çok yönlü olarak değerlendirilmesi öne çıkmaktadır. Değerlendirmede çocuğun, programın ve öğretmenin kendini değerlendirme süreci iç içe olduğundan, birinden elde edilen bulgular diğerlerinin değerlendirilmesinde de kullanılır. Öğretmenlerin yapılan değerlendirmeleri sonraki uygulamalarda dikkate almaları gereklidir.”

1. Öğretimin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen ölçme uygulamaları sık aralıklı ve süreklidir ve sonuçları sınıftaki öğretimi iyileştirmek için kullanılır.

2. Öğretimi değerlendirmenin daha doğru ve geçerli olması için birden çok kaynaktan ve birden çok yöntemle veri toplanmalıdır.

3. Ölçme yöntemleri sınıftaki öğretimin sürekliliğine benzer bir yapı izlemeli ve sınıfla ev verilerini birleştirmelidir.

4. Ölçme araçlarındaki maddeler anlamlı ve işlevsel becerileri ölçmeli ve mutlak olmalıdır.

5. Öğretimi değerlendirme araçları mantıksal bir öğretim sıralamasını izlemelidir.

6. Ölçme araçları geçerli ve güvenilir olmalıdır.

7. Ölçme araçları ve süreçleri kültürel ve dil gelişimsel olarak uygun olmalıdır

Normatif ölçme yöntemleriyse insan davranışlarının açıklanması için genel veya evrensel yasaların ve ilkelerin incelenmesini savunan empirisizm anlayışına dayanır. Bu yaklaşımda tekil bir çocuk yerine, davranışın altında yatan genel yasaları veya ilkeleri belirlemek amacıyla birden fazla çocuk incelenir ve erken çocukluk dönemine ilişkin ortak evrensel özellikler belirlenmeye çalışılır . Evrensel ilkelere dayanarak bir çocuğun belirli durumlarda nasıl davranacağı tahmin edilmeye ve kontrol edilmeye çalışılır.