ÖĞRETİMDE PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 18

Öğretimin amacı; öğrencilere anlamayı, düşünmeyi, üretmeyi, problem çözmeyi öğretmek olduğunda geleneksel öğretim sınırlı bir değere sahiptir.
Bugünün toplumlarının üretebilen, düşünen, sorun çözebilen bireylere daha çok gereksinimleri olduğu gerçeği gözönünde bulundurulduğunda öğretmenin sınıfta geleneksel
öğretim yaklaşımlarından farklı öğretim yaklaşımlarını da uygulaması gerekmektedir. Bu
noktada öğrenci kendisi sürekli artan ve değişen bilgiye ulaşabilmeli, onları düzenleyebilmeli, işleyebilmeli ve kendi düşünme biçimlerinin bir parçası durumuna getirebilmelidir.

Öğrenmenin temel özellikleri şunlardır:
• Öğrenme sonucunda mutlaka bir davranış değişikliği olur.
• Birey yeni bir davranış kazanır.
• Var olan davranışı değişir.
• Yanlış davranış düzeltilir.
• Öğrenme yaşantı ürünüdür.

İnsan öğrenmesi şimdiye dek yapılan bilimsel çalışmalarda genellikle
iki temel yaklaşımla açıklanmıştır. Bunlardan birincisi davranışçı yaklaşım, ötekisi bilişsel yaklaşımdır.

Davranışçı Yaklaşım 
• Davranış öğrenilir. 
• Pekiştirme davranışı güçlendirici özellik
taşır.

• Öğrenen bireylerin uyarıcılarla etkileşimde
bulunması ve pekiştireç alması için etkin
olmasına ihtiyaç vardır.

• Birey sorunu deneme yanılma yoluyla
çözer. 
• Öğrenme ile ilgili çalışmalar hayvanlar
üzerinde ve laboratuvar ortamında
yürütülmüştür

Davranışçı yaklaşım ile ilgili olarak birçok bilim
adamı çalışmıştır. Pavlov, Watson, Guthrie, Thorndike, Skinner ve Hull bunların başlıcalarıdır. Davranışçı yaklaşım ile ilgili çalışan bilim adamları, insanların karşılaştıkları sorunların çözümünde genellikle geçmişte yaşadıkları benzer durumları gözönüne aldıklarını ileri sürerler

Davranışçı yaklaşım öğrenmede pekiştirme, güdülenme, yineleme ve yaparak öğrenmeyi temel almaktadır.

Bilgi işleme kuramı temel olarak şu dört soruyu yanıtlamaya çalışmaktadır:
• Yeni bilgi dışarıdan nasıl alınmaktadır?
• Alınan yeni bilgi nasıl işlenmektedir?
• Bilgi uzun süreli nasıl depolanmaktadır?
• Depolanan bilgi nasıl geriye getirilip hatırlanmaktadır?

Davranışçı yaklaşım ile ilgili olarak birçok bilim adamı çalışmıştır. Pavlov, Watson, Guthrie, Thorndike, Skinner ve Hull bunların başlıcalarıdır. Piaget bilişsel yaklaşım ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

Öğretme stratejilerinin belirlenmesinde temel çıkış noktası öğrencilere kazandırılacak davranışlardır. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Problem çözme yöntemi, bilimsel araştırma sürecini temel almaktadır. Bu yöntem, daha önce de belirtildiği gibi araştırma –inceleme yoluyla öğretme stratejisinde, bilişsel alanın uygulama düzeyindeki davranışlarının kazandırılmasında ve bu alanın analiz ve sentez özelliklerini geliştirmek amacıyla
kullanılmaktadır (Demirel, 2004). Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Münazara: Dersle ilgili bir konunun lehinde ve aleyhinde konuşmak üzere iki grup oluşturulur. Gruplar ilk olarak konu ilgili bir ön hazırlık yaparlar ve daha sonra kendilerine tanınan süre içerisinde, konunun lehinde ve aleyhinde görüşlerini dile getirirler. Münazarada, her grup, kendi fikirlerini savunmaya ve öteki grubun fikirlerini ve görüşlerini çürütmeye çaba sarfeder. Doğru yanıt A şıkkıdır.

B şıkkı hariç diğer şıklarda verilen açıklamalar doğru uygulamalar değillerdir. Sorular sık tekrarlanmalı, soruya cevap verecek öğrencilerin isimleri alfabetik olarak sıralama yolu ya da oturma düzenlerine göre belirlenme yoluyla seçilmemelidir. Bu, öğrencilerin öğretmeni dinlememesine ve dikkatlerinin dağılmasına neden olabilir. Öğrenci tarafından verilen doğru yanıt, öğretmen tarafından vurgulanmalıdır. Yanıt için seçilen öğrenciye ismi ile hitap edilmelidir. Öğrenci soruyu yanıtlayıncaya kadar sabırla beklenmelidir. Tam yanıt alınamıyorsa, başka bir öğrencinin desteği sağlanmalıdır.

Beyin fırtınası, bir gruba ait öğrencilerin, açık fikirli olarak, bir konu, olay veya sorun durumu hakkında düşünmelerini ve mantıklı olup olmadığı endişesine kapılmadan olabildiğince çok sayıda fikir üretmek olarak tanımlanabilir. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Programlı öğretim, bireysel öğrenme tekniklerinden birisidir. Gagne, Pressey, Skiner ve Crowder gibi araştırmacılar programlı öğretim yönteminin öncüleri olarak bilinmektedir (Küçükahmet, 2000; Senemoğlu, 1997). Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Kırmızı Şapka: Duygusal bir bakış açısı verir. Kırmızı şapka kullanıldığında, hiçbir
açıklama yapmadan duygular ve sezgiler söylenebilir. Genel olarak insan zihninin arka planında korku, öfke, nefret, şüphe, kıskançlık ya da sevgi gibi güçlü duygular yer alabilir. Bu duygular algılama biçimini sınırlar ve yönlendirir. Kırmızı şapka, duyguları görünür kılar. Bu durumda doğru yanıt A şıkkıdır.

Öğrenmenin gerçekleşmesi için bireyde mutlak bir davranış ya da bilgi değişikliğinin olması ve bu değişikliğin kalıcılığının sağlanması gerekmektedir. Öğrenme, bireylerin çevreleriyle etkileşimleri ile geçirdikleri yaşantılar sonucunda oluşur. Öğrenme günümüzde en temel ve önemli olgulardan biri olup, öğrenmenin temel özellikleri şunlardır:
• Öğrenme sonucunda mutlaka bir davranış değişikliği olur.
• Birey yeni bir davranış kazanır.
• Var olan davranışı değişir.
• Yanlış davranış düzeltilir.
• Öğrenme yaşantı ürünüdür.
• Öğrenme kalıcı izlidir.

Davranışcı yaklaşımda öğrenme, uyarıcıyla tepki arasında bağ kurma işlemi olarak tanımlanmıştır. Birey kendisine sunulan belli uyarıcılara karşı belli tepkiler geliştirir. Bu tepkiler, başka bir deyişle bireyin gözlenebilen davranışlarındaki değişmeleri öğrenme olarak tanımlanmaktadır. Davranışçı yaklaşımda önemli olan gözlenebilen, başlangıcı, sonu olan ve ölçülebilen davranışlardır (Özden, 1998). Davranışçı yaklaşım öğrenmede pekiştirme, güdülenme, yineleme ve yaparak öğrenmeyi temel almaktadır.

Bilgi işleme kuramı üç ana bileşenden oluşur. Bilgi depoları, bilgilerin saklandığı ilk bilgi işleme kuramı bileşenidir. Bilgi depoları, duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek olarak adlandırılan üç bellekten oluşur. İkinci bileşen olan bilişsel süreçler, bilgilerin bir bellekten ötekisine  ktarılmasını sağlayan içsel zihinsel etkinlikleri kapsamaktadır. Bilgi işleme kuramının üçüncü bileşeni bilişbilgisi ise, bilişsel süreçlerle ilgili bilgileri ve bunların denetimini içerir.

Sunuş yoluyla öğretme stratejisinin taşıdığı kimi özellikler bulunmaktadır:
1. Sunuş yoluyla öğretme, öğretmen ve öğrenci arasında yoğun bir etkileşimi gerektirir. Buna göre, öğretmen konuyla ilgili açıklamalar yapar ve onların konuyla ilgili fikirlerini ya da anlayamadıkları noktaları belirlemeye çalışır. Karşılıklı olarak, bilgi alışverişinin ders boyunca sürmesi temeldir.                  2. Sunuş yoluyla öğretme bol örnek vermeyi gerektirir. Ağırlık sözel öğrenmede olmakla birlikte örnekler, resimler, şemalar gibi görsel ve öteki uyarıcıları kapsamaktadır. Konu yeterince anlaşılıncaya kadar örneklerin verilmesine devam edilir.
3. Sunuş yoluyla öğretme genelden özele doğru aşamalı bir sıra izlemektedir. Bir başka deyişle, tümdengelim yöntemi uygulanır. Daha genel ve kapsamlı kavramlar önce, bu kavramın kapsamında yer alan daha özel ve dar kavramlar sonra sunulur.
4. Öğretim adım adım ilerler. Ders ön düzenleyicilerle başlar. Ön düzenleyiciler, derste sunuşu yapılacak bilgi dağarcığının genel bir çerçevesini çizerek konuya ilişkin ayrıntıların yerleştirileceği bir yapı oluşturur. Böylece, her öğrenme basamağında, önce ve yeni öğrenilenler arasında yatay ve dikey ilişkiler kurulur ve öğrencinin, anlamlı öğrenmesi sağlanır.

Soru-yanıt yöntemi, öğrencilerin öğretme-öğrenme sürecinde güdülenmelerine ve derslere istekle katılmalarına yardımcı olması, üst düzeyde düşünme becerilerinin gelişimine yardımcı olması, dinleme ve konuşma becerilerini geliştirmesi açısından olumlu bir yöntem olarak değerlendirilirken, bilginin öğrenciye iletilmesinde yavaş işleyen bir
yöntem olması, soru hazırlamanın oldukça güç ve uzmanlık gerektiren bir süreç olması açısından eleştirilmektedir.