ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Davranışçı kuram, öğrenmeyi uyarıcı ile davranış arasında bağ kurma işi olarak açıklamakta ve doğrudan gözlenebilen nitelikteki davranışlara öğrenme adını vermektedir.  Bilişsel kuram, öğrenmeyi üst düzey bilişsel süreçleri içeren bir etkinlik olarak görür. Yapılandırmacılık ise öğrenmeyi, gerçek yaşamla ilgili problem çözme ve özgün görevler üstlenme kadar, sosyal ve işbirliğine dayalı bir çaba olarak görür. Buna göre "öğrenme sosyaldir; başkalarıyla etkileşimleri yoluyla gelişir" ilkesi yapılandırmacı kuram, "yeni öğrenmeler, çocuğun sahip olduğu bilişsel yapılarla öğrenilebilecek nitelik taşımalıdır" ilkesi bilişsel kuram ve "öğrenmede uygun davranış ve tutumların kazandırılması uygun uyarıcılar gerektirmektedir" ilkesi davranışçı kurama aittir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Öğretim Etkinliklerine İlişkin Öğrenme İlkeleri
• Öğrenme çoklu öğretim modellerinin bir arada kullanılmasıyla gelişir.
• Öğrenmede somut bilgilerden ve öğrencinin bilgilerinden hareket etmek öğrenmenin daha kolay olmasını sağlar.
• Öğrenme sırasında öğrenciler ne kadar çok duyu organını kullanırsa, öğrenme o kadar kolay ve anlamlı olur.
• Öğrenme sırasında öğrenmeye etki eden bireysel etmenler ve çevresel etmenler uyumlu olacak biçimde düzenlenirse öğrenme düzeyi yüksek olur.
• Öğretimi düzenlemede bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır.
• Öğrencinin dikkatinin öğrenilecek konunu üzerinde olması öğrenme düzeyini artırır.
• Öğrenmenin oluşabilmesi için öğrencinin davranışları yapması gerekir.
• Tekrar, becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin kalıcılığının sağlanmasında önemli bir araçtır.
• Pekiştirilen davranışların gösterilme sıklığı artar.
• Öğrenmenin niteliğinin artmasında transfer ve genellemeler önemli bir yer tutar.

Bu bilgilere göre doğru yanıt B seçeneğidir.

Davranışçı kuramın öğrenmeye ilişkin ilkeleri şöyle sıralanabilir:
Öğrenmenin meydana gelmesinde uygun ortamların oluşturulması gerekir. Öğrenmede uygun davranış ve tutumların kazandırılması uygun uyarıcılar gerektirmektedir. Bu nedenle, öğrenmede uyarıcıların niteliği önemlidir. Uygun uyarıcılar uygun davranışlara neden olduğundan araç-gereçler ve öğretim teknolojisi öğrenmede önemli bir yer tutmaktadır. İstenilen davranışların kazandırılmasında pekiştirmenin önemli bir yeri
vardır. Öğrenmede tekrarın önemli bir yeri vardır; özellikle, becerilerin öğretiminde
tekrarlardan yararlanılmalıdır. Güdülenme öğrenmede etkinliği sağlayan önemli bir etmendir. Öğrenme, öğretmen ya da başkası tarafından düzenlenen etkinlikler tarafından gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Bilişsel kuramın öğrenme ilkeleri şöyle özetlenebilir:

Öğrenme birikimli bir süreçtir. Yeni öğrenmeler daha önceden öğrenilen
bilgiler üzerine kurulmaktadır. Bu nedenle, çocuğun kazanacağı yeni yaşantılar,
eski yaşantılara uygun olmalıdır. Yeni öğrenmeler, çocuğun sahip olduğu bilişsel yapılarla öğrenilebilecek nitelik taşımalıdır. Bir başka deyişle, ne zor ne de kolay olmalıdır. Öğrenmede bireyin en yakın çevresinden başlanmalıdır. Örneğin, birey yaşadığı şehrin haritasından önce mahallesinin krokisini öğrenmelidir. Çocukların öğrenme hızına saygı duyulmalı, kendi hızlarıyla öğrenmelerine olanak tanınmalıdır. Öğrenme bir keşfetme sürecidir. Bu nedenle öğrencide keşfetme isteğinin harekete geçirilmesi ve merak duygusunun yaratılması öğrenmeyi gerçekleştirmede önemli etkinliklerdir. Bu nedenle, öğrencide merak ve öğrenme arzusunu harekete geçirecek ortam ve koşullar sağlanmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Yapılandırmacılığın öğrenmeye yönelik ilkeleri şöyle özetlenebilir:
Öğrenme pasif bir alma süreci değil, etkin bir anlam oluşturma sürecidir. Öğrenme kavramsal bir değişmeyi içerir; öğrenme bireylerin çeşitli kavramlarla ilgili daha önce edindiği anlayışları yeniden yapılandırmasıdır. Öğrenme özneldir; birey öğrendiği şeyleri çeşitli semboller, imgeler, grafik ya da modeller yoluyla içselleştirir. Öğrenme durumsaldır ve çevresel koşullara göre şekillenir. Öğrenme sosyaldir; başkalarıyla etkileşimleri yoluyla gelişir. Öğrenme duygusaldır; zihin ve duygu birbiriyle ilişkilidir. Öğrenme işinin niteliği, öğrenme sürecinde önemlidir; öğrenme işi zorluk bakımından öğrencinin gelişim düzeyine, gereksinimlerine uygun olmalıdır. Öğrenme gelişimseldir; öğrenme bireylerin sosyal, fiziksel, duygusal ve zihinsel gelişimlerinden etkilenir. Öğrenme öğrenci merkezlidir; öğrencinin ilgileri çevresinde yoğunlaşır. Öğrenme süreklidir; belli bir yer ve zamanda değil, her yerde ve zamanda oluşur. Doğru cevap C'dir.

Öğrenme kuramlarının ortaya koyduğu bilgiler, öğrenmeyi kolaylaştırmada ya da etkili bir biçimde gerçekleştirmede birçok yol olduğunu göstermektedir. Öğrenme ilkeleri olarak nitelendirilebilecek bu ilkeler; belli aralıklarla çalışma, daha çok duyu organını işe koşma, okuma becerisini geliştirme, öğrenme sürecinde etkin olma, sonuçtan haberdar olma, bütün ve parça olarak öğrenme, anlamlı olma olarak sıralanabilir. Öğrenme sürecinde aynı anda iki ya da daha fazla duyu organı kullanıldığında, öğrenme kolaylaşır ve daha kalıcı olur. Buna göre çoklu ortam materyalleri hem görme hem de duyma duyusunu harekete geçireceği için daha çok duyu organını işe koşma ilkesiyle ilişkilidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Öğrenme ilkeler şu şekilde sıralanabilir:
Belli aralıklarla çalışma, daha çok duyu organını işe koşma, okuma becerisini geliştirme, öğrenme sürecinde etkin olma, öğrenmeye istekli olma, sonuçtan haberdar olma, öğrenilenleri tekrarlama, bütün ve parça olarak öğrenme, öğrenme materyalinin anlamlı olması. Doğru cevap D'dir.

Öğrenme, öğrencinin kendisi tarafından oluşturulur. Öğrenci kendi çabasıyla öğrenir. Kimse bir başkası için öğrenmeyi gerçekleştiremez. Ancak, dışarıdan öğrencinin öğrenmesine yardım edilebilir. Yaparak-yaşayarak öğrenme tam ve kalıcı öğrenme sağlar. Öğrencinin öğrenilecek konuları araştırması, elde ettiği bilgileri düzenlemesi ve onu kullanması öğrenme açısından yararlı sonuçlar verir. Etkin öğrenme ilkesine göre, öğrenciler öğrenmede pasif değillerdir. Öğrenciler, öğrenmeye zihinsel, duygusal, sosyal ve fiziksel yönden etkin olarak katılırlar ve öğrendiklerinin kendileri için ne anlam ifade ettiğine kendileri karar verirler. Öğrenciler kendi öğrenmelerini kontrol altına aldıklarında daha iyi öğrenirler. Bu, öğrencilerin kendi öğrenmelerinde etkin olmalarını sağlayan bir tutumdur. Nitekim günümüzde öğrencinin kendi öğrenmesinden sorumlu
olması beklenmektedir. Bu bağlamda, özellikle yapılandırmacı öğrenme kuramı,
öğrencilerin öğrenme sürecinde pasif ve bilgileri alan kişiler değil, öğrenme sürecinde
etkin ve bilgileri inşa eden kişiler olmasını istemektedir. Doğru cevap E'dir.

Öğrenme sürecinde aynı anda iki yada daha fazla duyu organı kullanıldığında, öğrenme kolaylaşır ve daha kalıcı olur. Öğrenciler, düşünmenin yanı sıra gözleriyle gördükleri, elleriyle dokundukları, kulaklarıyla duydukları, kaslarıyla ağırlığını hissettikleri zaman daha iyi öğrenirler. Öte yandan, öğrenilecek öğrenme birimi ne kadar çok uyaran aracılığı ile ulaşırsa, öğrenci o kadar iyi öğrenmektedir. Bu durum, beş duyunun öğrenmedeki yeri ile ilgilidir. Yapılan araştırmalar, görme duyusunun öğrenmedeki payının %75, işitme duyusunun %13, dokunma duyusunun %6, tat alma duyusunun %3 ve koklama duyusunun da %3 olduğunu belirtmektedir. Buna göre, görsel-işitsel uyarıcılarla öğrenen bir öğrenci daha kolay ve kalıcı öğrenmektedir. Çünkü görsel-işitsel araçlar daha çok ve daha güçlü uyarıcılar sağlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Öğretim ilkeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Bireye görelik ilkesi, yaparak-yaşayarak öğrenme ilkesi, yakından uzağa ilkesi, bilinenden bilinmeyene ilkesi, somuttan soyuta ilkesi, yaşamsallık ilkesi, güncellik ilkesi, açıklık ilkesi, ekonomiklik ilkesi, diğer yaşantılara görelik ilkesi. Doğru cevap B'dir.

Bireye görelik ilkesi, “öğrenci merkezli öğretim”, “bireysel farklılıklar”, “öğretimin bireyselleştirilmesi” anlayışını yansıtmaktadır. Çağdaş eğitimde, tüm öğretim etkinliklerinin merkezinde öğrenen birey yer almaktadır. Eğitim-öğretim etkinliklerinin tümü öğrenci içindir; yani, öğrenci eğitimde odak noktasını oluşturur. Bu bağlamda, öğretmen, öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilerin ilgilerini, gereksinimlerini, yeteneklerini, gelişim özelliklerini göz önünde bulundurmalıdır. Bireye göre öğretim ilkesi, diğer tüm ilkelere temel oluşturan bir ilkedir. Doğru cevap C'dir.

Öğrencilerin etkili bir biçimde öğrenebilmesi için öğrenme etkinliğinin sonunda öğrenmelerine yönelik dönüt alması gerekir. Dönüt, öğrenciye öğrenmelerinin yeterli ya da gösterdiği davranışın beklenen davranışa uygun olmadığının bildirilmesi işlemidir. Bu ilke sonuçtan haberdar olma ilkesini yansıtmaktadır. Buna göre bilgisayar destekli öğrenme ortamında dönüt sisteminin bulunmaması sonuçtan haberdar olma ilkesinin göz ardı edildiğini göstermektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Öğretim ilkesi, öğrencileri öğretim yoluyla belirlenmiş amaçlara ulaştırmada öğretmenlere yol gösteren ilkelerdir. Bir öğretmenin bu ilkeleri özenle izlemesi başarıya ulaşmasında önemli bir rol oynayacaktır. Öğretim sürecinde göz önünde bulundurulması gereken ilkeler vardır. Bu ilkeler; bireye görelik, yakından uzağa, bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta, kolaydan zora, yaparak yaşayarak, yaşamsallık, güncellik, açıklık, ekonomiklik, yerellik, bütünlük ve diğer yaşantılara görelik ilkesidir. Öğrenme materyalinin anlamlı olması öğrenme ilkeleri arasında yer almaktadır. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Öğretim sırasında öğrencilerin yaşamın gerçekleriyle karşı karşıya gelmesi, yakın çevre, ülke ve dünya olaylarına ilgi duymasının sağlanması gerekir. Bu nedenle derslerle güncel olay ve sorunlar arasında bağlantı kurulması gerekmektedir. Günlük yaşamda karşılaşılan olay ve sorunlar gibi kutlanacak belirli gün ve haftaların derslerin içerisine alınması yararlı olur. Öğrenciler özellikle belirli gün ve haftalar aracılığıyla fırsat eğitiminden ve güncellik ilkesinden yararlanarak toplumsallaşmaya da önemli ölçüde katkı getirirler. Bu konularla ilgili tutum ve becerilerini daha çok geliştirirler. Bu ilke, öğretme-öğrenme etkinliğine temel olan konuları işlerken, öğrencilerin yakın çevresinde, ülkesinde ve dünyada meydana gelen güncel olay ve sorunlardan hareket etmeyi ve güncel olayın konuyla ilişkisini kurarak işlemeyi öngörmektedir. Ancak, unutmamak gerekir ki, tüm konular, günlük yaşamla ilişkilendirilemeyebilir. Bu nedenle, güncellik ilkesine yer verelim derken yapaylığa düşülmemelidir. Ayrıca, konuyla ilişkili güncel bir olay olması beklenmemeli, geçmişte olmuş olan ya da olması olası olan olaylardan yararlanılmalıdır. Öğretimde eğitsel değeri olan güncel olaylara yer verilmesi, öğrencilerin işlenecek konulara ilgi duymalarını ve güncel olay ya da sorunlar konusunda bilgi sahibi olmasını sağlar. Ayrıca, öğretimde güncel olaylara yer verilmesi konulara etkili bir başlangıç yapmaya olanak sağlar. Doğru cevap D'dir.

Öğretmenin öğretim sürecinde verdiği örneklerin, uygulamaların, açıklamaların öğrencinin anlayabileceği biçimde açık seçik ortaya koyması gerekir. Öğrencinin anlamasını ve bilgilerin kalıcılığını sağlamak için onun birden fazla duyu organına hitap edecek araç-gereçler kullanılmalıdır. Öğrencinin etkin katılımını sağlayacak etkinliklere yer verilerek öğrencinin anlamasına yardım edilmelidir. Bu ilke, öğretim etkinliklerinde kullanılan, kavram, sözcük ve açıklamaların öğrenciler tarafından kolayca anlaşılır olması ve öğretimin olabildiğince çok sayıdaki duyu organının işin içine katılmasıyla gerçekleşeceğini öngörmektedir. O halde, öğretmen, öğretimde öğrencinin tüm duyu organlarına hitap edecek araç-gereç kullanmaya çalışmalıdır. Ayrıca, öğretmen öğrencilerle iletişiminde açık, seçik ve anlaşılır bir dil kullanmalı; kullandığı dilin öğrencilerin düzeyine uygun olmasına özen göstermelidir. Öte yandan, soyut kavramların öğretiminde açıklık, sözcük zenginliği ile sağlanır. Konunun iyi anlaşılması, verilen örneklerin anlamlılık kazanması kullanılan sözcüklerin çeşitliliği ile sağlanır. Öğretmen bu ilkede şu etkinlikleri gerçekleştirebilir:
• Doğayla ilgili gözlemler yapabilir.
• Konuyla ilgili olan örnekleri okula getirebilir.
• Model, maket, harita, şekiller gibi görsel araçlardan yararlanabilir.

Doğru cevap E'dir.

Öğrenciler, görmek ve işitmekten çok yaparak öğrenirler. Öğrenmede işitme ve görme de etkili olmakla birlikte, yaparak öğrenme daha yararlı ve kalıcı öğrenme sağlamaktadır. Yaparak-yaşayarak öğrenme ilkesinin gereği olarak, öğretim etkinliklerinin planlanmasına, gerçekleştirilmesine ve değerlendirilmesine katılan öğrenciler, daha kolay ve kalıcı olarak öğrenirler. Öğretmenin rehberliğinde öğrenci tarafından gerçekleştirilen etkinliklerin öğretim değeri büyüktür. Dolayısıyla, öğrenci, öğrenmek için etkinlikte bulunmalı; öğrendiklerini de uygulamaya koymalıdır. Buna göre söz konusu etkinlik yaparak-yaşayarak öğretim ilkesi ile ilişkilidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Öğretmenler eğitim-öğretimin odağına öğrenciyi yerleştirmek için aşağıda belirtilenleri uygulayabilir:
• Öğretimi öğrenciye uygun bir biçimde yürütmek.
• Öğrencinin öğrenmesini engelleyen durumları ortadan kaldırmaya çalışmak.
• Öğrencinin öğrenme gücünü ve hızını bilerek, etkinlikleri bunlara göre uygulamak.
• Öğrencilerin özel yeteneklerini ortaya çıkarmaya yardım edecek etkinlikleri yapmak ve bunların gelişimini sağlamak.
• Öğrencilerin başarı düzeylerini belirlemek.
• Öğrencilerin ilgi ve gereksinimlerini hem sınıf içi hem de sınıf dışı etkinliklerde göz önünde bulundurmak.
• Öğrencilerin derse etkin katılımlarını sağlamak.

Bu bilgilere göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Önceden edinilmiş bilgi, beceri, tutum ve değerler öğrencinin sonraki öğrenmelerini büyük ölçüde etkiler. Birey çoğu zaman, yeni bilgileri, eski bilgilerle bağlantı kurarak aşama aşama öğrenir.  Bu nedenle, öğretim etkinliklerine öğrencinin bildiği şeylerden başlanmalıdır. Bilinenden bilinmeyene öğretim ilkesi gereğince öğretmenler yeni konuya başlamadan önce bir önceki derste öğrenilenleri tekrar etmeli, geçmişteki öğrenilenleri tekrar ederek kalıcılığı sağlamalıdır. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Öğretimde ekonomiklik ilkesine uymak için şu etkinlikler yapılmalıdır:
• Öğretim etkinlikleri planlanmalı,

• Öğrencilerin kişisel zaman ve enerjilerini yerinde ve ekonomik kullanmasına rehberlik edilmeli,

• Öğrencilerin kullandığı kitap, defter ve diğer araç-gereçleri en ekonomik biçimde kullanması sağlanmalı,

• Öğrencilerin verimli olabilmesi için elverişli ortamlar hazırlanmalıdır. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.