NÜFUS VE TOPLUM - Deneme Sınavı - 4

Biyososyal yapı, biyolojik ve fiziksel özelliklere dayanır. Bu özellikler doğumda mevcut olan ve atfedilen özelliklerdir. Biyososyal faktörler yaş, cinsiyet, ırk ve etnisiteyi içerir. Verilen seçeneklerde sadece etnisite bu gruplama içerisinde yer almaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Sosyokültürel özellikler, toplum üyelerinin sosyal yapı içinde sahip oldukları konumları yansıtır. Bunlar kazanılan özelliklerdir. Sosyokültürel faktörler medeni durum, gelir, eğitim, meslek ve din olarak karşımıza çıkar. Verilen seçeneklerden sadece "gelir" bu gruplamanın içinde yer almaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Birlikte ikamet eden insanların bir kümesi olan yerleşim grubuna insan grubu denir. İnsan grubunun belirlenmesinde az çok sürekli olan sosyal, ekonomik veya psikolojik etkileşim veya karşılıklı bağımlılık ölçüt olarak esas alınır.

Aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı konutta veya aynı konutun bir bölümünde yaşayan, temel ihtiyaçlarını birlikte karşılayan, hanehalkı hizmet ve yönetimine iştirak eden bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluğa özel hane halkı denir. Doğru yanıt A'dır.

Çeşitli resmî ya da özel kurumlarda kalanlar, pansiyon vb. yerlerde yaşayanlar, göçmen veya işçi kamplarında barınanlar kurumsal nüfus olarak nitelendirilir.  Askerî kışlalarda yaşayanlar, üniversite yurtlarında barınan öğrenciler, çeşitli resmî kurumların sakinleri (hapishaneler, hastaneler, sanatoryumlar, yaşlı evleri, yetimhaneler, eğitim merkezleri, gözaltı birimleri), misafirhanelerde kalan kamu görevlileri, bekâr odası veya pansiyon flophouses) gibi yerlerde kalan daha çok alt gelir gurubundan insanlar, manastır ve benzeri dinî kurumlarda yaşayanlar, göçmen işçi kamplarında veya barakalarda yaşayanlar, gemilerde yaşayanlar… hanehalkı üyesi olarak kabul edilmezler. Bunlar için kurumsal nüfus kavramı kullanılmaktadır.

Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi Nüfus Bölümü’nün “Ekim 2017 Nüfus Gerçekleri” Raporu ve OECD Aile Veri Tabanı verilerine göre,çift hanehalkları (çocuklu veya çocuksuz aileler) dünya genelinde en sık rastlanan hanehalkı türüdür. Ancak oranlar bölgelere göre önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Doğru yanıt B'dir.

Çocukları olmadan torunlarıyla oturan yaşlılar “atlanmış kuşak hanehalkı”dırlar (skipped generation households). Giderek yaygınlık kazanan “atlanmış
kuşak haneleri” daha çok ebeveynlerin ebeveynlik rollerine ilişkin yetersizliklerinden ya da ölümlerinden kaynaklanmaktadır. Büyük ebeveynler bir yandan torunlarının ihtiyaç duyduğu birincil bakımı sağlarlar diğer yandan küresel düzeyde yaşanan ailesel dönüşümlerin yarattığı ihtiyaçlara cevap sunmaya çalışırlar.

Aile üyeleri arasında fiziksel destek sağlama, evlenme yoluyla oluşan aile kurumunun işlevlerinden biri değildir. Aile kurumu aile bireyleri arasında fiziksel destek sağlama işlevi değil, aile üyelerine sevgi ağı içerisinde duygusal destek sağlama işlevini yerine getirir. Doğru yanıt A'dır.

Bir kişinin yasal olarak cinsel eylemlerinin bilincinde sayıldığı ve bu eylemlere
rıza gösterebildiğinin yasal olarak kabul edildiği en küçük yaşa cinsel rüşt yaşı denir. Cinsel rüşt yaşının altındaki cinsel olaylar hukuki olarak tecavüz veya cinsel istismar olarak kabul edilmektedir. Doğru yanıt B'dir.

2018 yılında Avrupa Birliği’nde (AB) tüm canlı doğumların %43’ü “evlilik dışı doğum” olarak kayda geçmiştir. AB kurucu üyesi olan 28 ülkeden 8’inde bebeklerin çoğunluğu evlilik dışı dünyaya gelmiştir. AB, NAFTA ve AB’ye
aday ülkeler bir arada karşılaştırıldığında; evlilik dışı doğumların en çok olduğu üç ülke İzlanda (%71), Fransa (%60) ve Bulgaristan’dır (%59), evlilik dışı doğumların en az olan üç ülke ise Türkiye (%3), Bosna-Hersek (%11) ve Yunanistan’dır (%11). Doğru yanıt D'dir.

Biyososyal faktörler yaş, cinsi­yet, ırk ve etnisiteyi içerir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Özel Hanehalkı; aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı konutta veya aynı konutun bir bölümünde yaşayan, temel ihtiyaçlarını birlikte karşılayan, hanehalkı hizmet ve yönetimine iştirak eden bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Çeşitli resmî ya da özel kurumlarda kalanlar ve işçi kamplarında barınanlar özel hanehalkı de­ğil “kurumsal nüfus”tur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Birincil aile, birlikte bir konut biriminde oturan ve üyeleri arasında hanehalkı reisinin bulunduğu bir grup akraba olarak tanımlanır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hanehalkları ortalaması; İsveç’te 1.8 kişi, Monako’da 1.9 kişi, Japonya'da 2.4 kişi ve Montserrat’ta 2.0 kişidir. En yüksek hanehalkı büyüklükleri Senegal ve Umman’da ortala­ma 9.0 ve 8.0 kişidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yasal evlilik yaşını İran 13 yaş, İspanya, Kanada ve Vietnam 16 yaş olarak  belirlemiştir.  Yasal evlilik yaşının en yüksek olduğu ülkelere Japonya 20 yaş ile örnek gösterilebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Cinsel rüşt yaşı Japonya’da  13 yaş, Almanya’da  14 yaş, Fransa’da  15 yaş olarak belirlenmiştir. Türkiye’de cinsel rüşt yaşı kanunen tanımlanmamıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ruhsal boşanma, evliliğin zihinsel olarak sonlanmasıdır; benliğin eski eşin kişiliğin­den ve etkisinden ayrılmasıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

İlk evlenme yaşının yükselmesi doğurganlık oranını doğrudan etkilemekte­dir. İleri yaşlarda evlenen çiftlerde doğurabilecekleri çocuk sayısı sınırlanmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye’de 2018 yılında, “çekirdek aile” oranı  %65’tir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Coğrafi dağılışa göre ince­lendiğinde, ortalama hanehalkı büyüklüğünün ülke­nin Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.