MÜZECİLİK VE SERGİLEME

Modern müzeye giden yolda birer basamak olan mekanlar önce stüdyo, stüdyoların ardından, modern sergileme gereksinimlerini dikkate alan modelleriyle galeriler, modern müzeye bir adım daha yaklaşır. Daha sonra da kabine (yaygın adıyla merak kabineleri) olarak adlandırılmışlardır. Günümüzde ise Müze olarak bilinmektedir. Dolayısıyla gelişim sürecinde Sanat evi olarak adlandırılmamıştır.

Koleksiyonlar; insanlığın doğal, tarihsel, bilimsel, sanatsal ve kültürel değerlerinin belirli amaçlarla toplanması ve sınıflandırılmasıyla oluşturulmuş nesneler bütünü olarak tanımlanabilir.

Uluslararası Müzeler Konseyi'nin kısaltması ICOM'dur.

Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM) Müze’yi; “insan ve yaşadığı çevrenin somut ve somut olmayan mirasını inceleme, eğitim ve zevk alma amacıyla toplayan, koruyan, araştıran, ileten ve sergileyen, toplumun ve gelişiminin hizmetinde, halka açık, kâr düşüncesinden bağımsız, sürekliliği olan bir kurumdur” (ICOM, 2012) şeklinde tanımlamaktadır.

Nesne merkezli bir yaklaşımdan insan merkezli bir vizyona yönelerek, eğitimi en önemli işlevlerinden biri olarak benimsemiş ve 21. yüzyıla girerken işlevlerini koruma-araştırma-iletişim olmak üzere üç temel alanda tanımlamışlardır.

Başlangıçta toplama, koruma, belgeleme, sergileme ve depolama işlevleriyle öncelikle
yapıtlara ve değerli nesnelere karşı sorumluluğu amaçlayan klasik müzecilik yaklaşımı, eğitimin en önemli işlevlerden biri olarak benimsenmesiyle, yalnızca eşyaya gösterilen saygının sınırlarını aşıp, insana gösterilen saygı, toplumla doğrudan iletişim kurma, toplumun kültürlenmesi görevlerinin üstlenildiği çağdaş müzecilik anlayışına yönelmiştir.

Tanıtım Alanları, müzenin topluma hizmet verdiği ilk alandır. Dış mekânla ilişki sağlaması, halka kapalı ya da kontrollü mekânlara geçiş ve müzenin halkla ilişkisinde bir başlangıç noktası oluşturması nedeniyle özenle tasarlanması gereken alanlardan biridir. Müzenin ana girişi, bilet gişeleri, danışma, bekleme bölümleri, vestiyer, denetim-güvenlik, rehberlik merkezi bu alanlarda yer alır.

Bugün müzelerde temel olarak beş prensibe dayalı bir yönetim anlayışı söz konusudur:
• Mutlaka bir vizyon ve misyon benimsenmesi,
• Benimsenen vizyon ve misyon bağlamında bir politika belirlenmesi,
• Bu politikaları gerçeğe dönüştürecek planın hazırlanması,
• Planların ne kadarının gerçekleştirilebildiğini görmek için performans ölçümü ve değerlendirme,
• Ziyaretçi ihtiyaçları ve hizmetlerine verilen önemi yansıtacak bir pazarlama stratejisi.

Pek çok üniversitede, oldukça erken tarihlerde, lisans düzeyinde ve genellikle sanat tarihi veya arkeoloji bölümlerinde seçmeli olarak verilen derslerle başlayan müzecilik eğitimini yüksek lisans düzeyinde ayrı bir akademik disiplin olarak veren ilk üniversite 1989 yılında açılan Müzecilik Yüksek Lisans Programı ile Yıldız Teknik Üniversitesi olmuştur.

Müze kadroları; yönetici, küratör (koleksiyon uzmanı), dokümantasyon uzmanı, arşiv uzmanı, konservatör, güvenlik elemanı gibi koleksiyonlardan sorumlu kadroların yanında, kütüphaneci, müze eğitimcisi, tasarımcı, halkla ilişkiler uzmanı, bilişim uzmanı, işletmeci gibi diğer uzmanlarla giderek çeşitlenmiştir.

Müzelerin prototipleri (ilk örnekleri) çok eski dönemlere tarihlendirilebilirse de kurumsallaşmaları 18. yüzyıl sonlarında gerçekleşmiştir. Doğru cevap C'dir.

Kraliyet koleksiyonlarının halka açılmasıyla kurumsallaşmaya başlayan müzeler önce Avrupa'da, daha sonra -Amerika'nın da katılımıyla- tüm Batı dünyasında yaygınlaşmış, giderek hızlanan bir gelişim ve değişim süreci içinde olmuşlardır.

Modern müzeye giden yolda ilk basamak stüdyo ardından kabine gelmektedir. Stüdyo; ilk örnekleri Fransa’da görülen daha sonra Germen toprakları ve İtalya’da yaygınlaşan; koleksiyonun ya da bir parçasının korunmaya alındığı, mücevher kutusu niteliğinde, mimari değeri olan, sahibinin kültür anlayışına göre düzenlenmiş, herkesten uzak, düşünmeye (tefekküre) ve çalışmalara adanmış özel ve ayrı bir mekândır. Doğru cevap A'dır.

Ziyaretçilere daha rahat dolaşım olanağı sunmak ve aynı zamanda denetimi kolaylaştırmak üzere tasarlanmış, koleksiyonun algılanmasında ışığın etkisini dikkate alan, nesne ve eserlerin
düzenlenmesinde özel bir yerleştirme planının benimsendiği galeri modeli ilk kez 16. yüzyılda Floransa'da ortaya çıkmıştır. Doğru cevap D'dir.

Toplama, sözlük anlamıyla “bir araya getirme”dir. Bir araya getirilmiş nesnelerden oluşan bir bütünün koleksiyon olarak nitelenebilmesi ise toplamanın belirli bir amaca yönelik olması ve sınıflandırılmasıyla ilişkilidir. Bu doğrultuda koleksiyonlar; insanlığın doğal, tarihsel, bilimsel, sanatsal ve kültürel değerlerinin belirli amaçlarla toplanması ve sınıflandırılmasıyla oluşturulmuş nesneler bütünü olarak tanımlanabilir. Doğru cevap C'dir.

Müzenin İşlevleri; İletişim, Toplama, Koruma, Belgeleme, İletişim, Sergileme, Eğitim. Doğru cevap D'dir.

İletişim, müzenin bilimsel ve kültürel üretiminin toplumla paylaşımıdır. Müzenin bilimsel ve kültürel üretimi ise koleksiyonları ile gerçekleştireceği araştırma, inceleme, sergileme ve bunlarla ilişkili etkinlikleridir. Yani müzeler sergileri aracılığıyla bilgiyi üretir ve iletirler. Böylece müzenin iletişimini sağlayan temel etkinlikleri sergileri ve eğitim programlarıdır. Bunların yanı sıra halkla ilişkiler, pazarlama ve tanıtım çalışmaları, müze yayınları vb. faaliyetler de müzenin iletişim işlevi kapsamındaki çalışmalarındandır. Doğru cevap B'dir.

Müze hizmet alanları; Tanıtım Alanları, Kültür Eğitim ve Sosyal Hizmet Alanları, Sergileme Alanları, Yönetim ve Programlama Alanları, Bilgi-Belge ve Koruma-Restorasyon Alanları, Depolar, Teknik Alanlar. Doğru cevap E'dir.

Kültür eğitim ve sosyal hizmet alanları; ziyaretçilerin hem dinleneceği hem de sosyal ve kültürel hizmetleri alabileceği alanlardır. Konserler, film gösterimleri ya da farklı sosyal etkinliklerin düzenlenebileceği salonlar, eğitim atölyeleri, kütüphane, kafeterya ve/veya restoran, müze mağazası bu tür alanlar içindedir. Doğru cevap D'dir.

Bugün müzelerde temel olarak beş prensibe dayalı bir yönetim anlayışı söz konusudur:

Doğru cevap E'dir.