MÜZECİLİK VE SERGİLEME - Deneme Sınavı - 7

Müze Mekanları:

Doğru cevap D'dir.

Sergileme alanları, koleksiyonların ziyaretçiye sunulduğu, müzenin kültürel ve bilimsel üretiminin toplumla paylaşıldığı alanlardır. Hem kalıcı, hem de süreli sergi salonlarını kapsar. Sergileme alanlarında, sergilenen eserler, nesneler için uygun iklim koşullarının oluşturulması kadar ziyaretçiler için gerekli konfor değerlerinin oluşturulması da önemlidir. Doğru yanıt B'dir.

Türkiye’de ilk müzeler, Avrupa’da açılmasından çok daha sonra, (yaklaşık 150 yıl sonra) 19. yüzyıl ikinci yarısında kurulmaya başlamıştır.

Topkapı Sarayı’nın birinci avlusunda yer alan- Aya İrini (Hagia Eirene) Kilisesi’nde çeşitli silahların, savaş ganimetlerinin, kutsal eşyaların toplandığı bilinmektedir. 1730 yılında bu binada gerçekleştirilen bir onarımın ardından depodaki eserler Dârü’lEslihâ adıyla ilk kez resmi olarak sergilenmeye başlamıştır.

Ahmet Fethi Paşa 1846 yılında Aya İrini’deki Dârü’l- Eslihâ denilen koleksiyonu zenginleştirmiş ve sınıflama yaparak Mecmua-i Esliha-ı Âtika (eski toplar, silahlar, kılıçlar, zırhlar...) ve Mecmua-i Âsâr-ı Atika (heykeller, lahitler, Antik Çağ’dan ve Bizans uygarlığından kalma çeşitli arkeolojik eserler, mimari parçalar...) olmak üzere iki ana bölüme ayırmıştır.

Osman Hamdi Bey öncülüğünde; hem Anadolu’daki kazıları takip etmek hem de yurt dışına eser kaçırılmasını önlemek için 1884’te yeni Âsâr-ı Atika Nizamnâmesi’nin çıkarılmıştır.

Halil Edhem Bey döneminde, 1913 yılında Süleymaniye Külliyesi’nin imaretinde Evkâf-ı İslamiye Müzesi (İslam Vakıfları Müzesi) kurulmuştur.

Topkapı Sarayı 3 Nisan 1924 yılında müzeye çevrilmiştir.

Atatürk’ün talimatıyla 1931 yılında kurulan Türk Tarih Kurumu da tarih, arkeoloji ve müzecilik açısından önemli projeler yürütmüş, ilk sistemli kazıları gerçekleştirmiştir. Burada yetişen bilim adamları müzelerde görev almış ve bilimsel çalışmalar gerçekleştirmiştir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında kültürel miras ile ilgili etkin olarak çalışan diğer bir kurum, 1932 yılında kurulmuş olan halkevleridir. 1950’li yıllara kadar halkevleri kapsamında eski eserlerin korunması ve toplanması, tarih ve folklor araştırmaları gibi pek çok alanda çalışmalar sürdürülmüştür. Bazı sergi hareketlerine de halkevleri yön vermiştir. 1938 yılından itibaren ressamlar yurt gezilerine gönderilmiş, cumhuriyet ideolojisini yansıtan eserlerini bu kurumlar vasıtasıyla halka ulaştırmışlardır. Halkevlerinin müzecilik kolları da çeşitli el sanatları çalışmalarını teşvik ederek eski eserleri koruma bilincini oluşturmanın yanında yine cumhuriyet ilkelerini halkın benimsemesini amaçlayan önemli bir rol üstlenmiştir.

Türkiye’de kullanılmayan endüstri, ticaret, enerji alanlarının kültür-sanat merkezlerine dönüştürülmesi yönünde en kapsamlı projelerinden biri İstanbul’da gerçekleştirilen Santralistanbul Çağdaş Sanat Müzesi’dir. Bilgi Üniversitesi ile diğer kamu ve özel kuruluşların katkılarıyla 2007 yılında, -Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk büyük elektrik santrallerinden olan ve 1914-1983 yılları arasında İstanbul’a elektrik sağlayan- Silahtarağa Elektrik Santrali’nin (depolar, kazan daireleri, lojman binaları, makine daireleri gibi mekânların yer aldığı geniş bir alan) müze ve kültür-sanat-eğitim merkezine dönüştürülmesiyle kurulmuştur. Türkiye’nin ilk endüstriyel arkeoloji müzesi olan Enerji Müzesi, çağdaş sanat sergilerin ve kültürel etkinliklerin gerçekleştirildiği Çağdaş Sanatlar Müzesi (Ana Galeri), sanatçı atölyeleri, kütüphane, yeme-içme ve eğlence mekanları, tiyatro, eğitim binaları ve konaklama yerlerinin yer aldığı büyük bir kompleks olarak tasarlanmıştır. Ana Galeri Binası’na 2010 yılında International Architecture Awards ödülü verilmiştir.

Müzelerin prototipleri (ilk örnekleri) çok eski dönemlere tarihlendirilebilirse de kurumsallaşmaları 18. yüzyıl sonlarında gerçekleşmiştir.

Müzelerin prototipleri (ilk örnekleri) çok eski dönemlere tarihlendirilebilirse de kurumsallaşmaları 18. yüzyıl sonlarında gerçekleşmiştir.

Kraliyet koleksiyonlarının, Fransa’dan başlayarak Avrupa’nın her yerine yayılan, çok kapsamlı bir olgu olarak halka açılmasıyla müzeler kamusal bir kurum niteliği kazanmışlardır. Bu süreçte;
• Fransız Devrimi’yle birlikte kraliyet koleksiyonlarının ortak milli varlık
ilan edilmesi,
• Ulusçuluk anlayışının güçlenip yayılması,
• Koleksiyonların halka açılmasının doğal sonucu olarak sergileme ve bilgilendirme
işlevinin giderek gelişmesi ve güçlenmesiyle bir sistem çerçevesinde
kurumlaşmayı gerektirmesi de diğer etkenlerle birlikte önemli rol oynamıştır.

Kraliyet koleksiyonlarının ortak milli varlık olarak ilan edilmesi Fransız Devrimi ile birlikte Fransa'da gerçekleşmiştir.

Modern müzenin prototipi olarak tanımlanabilecek örneklerin antik Yunan döneminde ortaya çıktığı görülür: Antik Yunan dönemi tapınakları, modern müzenin ilk örnekleridir. Çünkü değerli nesne ve sanat eserlerinin yer aldığı, halkın da ulaşabildiği bu mekânlar, doğal olarak; eserlerin toplanması, korunması ve halka sunulması gibi müzeciliğe has bazı özellikler de taşımaktadır. Böylece, bu mekânlarda korunan değerli nesne ve sanat eserlerinden oluşan hazineler de koleksiyonların ilk örneklerini oluştururlar.

Antik Yunan dönemi tapınakları, modern müzenin ilk örnekleridir. Çünkü değerli nesne ve sanat eserlerinin yer aldığı, halkın da ulaşabildiği bu mekânlar, doğal olarak; eserlerin toplanması, korunması ve halka sunulması gibi müzeciliğe has bazı özellikler de taşımaktadır. Böylece, bu mekânlarda korunan değerli nesne ve sanat eserlerinden oluşan hazineler de koleksiyonların ilk örneklerini oluştururlar.

Orta Çağ’a gelindiğinde kilise en büyük toplayıcı olmuştur. Hristiyanlığın yayılmasıyla hem dinî hem de siyasi bir otorite olarak Avrupa’nın en güçlü kurumu hâline gelen kiliselerde zengin bir birikim oluşmuş, hazine değerindeki bu birikimleriyle kiliseler koleksiyonculuğun gelişiminde önemli rol oynamışlardır.

İnsanoğlunun beslenme, barınma, korunma gibi öncelikli ihtiyaçlarını karşılama içgüdüsüyle başlayan toplama/biriktirme isteği, siyasal güç ve başarının kanıtı, sınıf üstünlüğü ve gösterişin bir simgesi olarak farklı ve güzel olanı da talep etmeye başlayınca, yüzyıllar içinde, her türlü nesne ve sanat eserini içeren büyük bir birikim oluşmuştur. Bu birikimin temelinde yer alan toplama etkinliği, belli bir amaca yönelik, düzenli ve sistemli bir eyleme dönüştüğünde önce koleksiyonların sonra da günümüz müzelerinin çekirdeğini oluşturmuştur.

Modern müzenin prototipi olarak tanımlanabilecek örneklerin antik Yunan döneminde ortaya çıktığı görülür.