MUHASEBEDE BİLGİ YÖNETİMİ

Bir veri tabanını oluşturmak, saklamak, çoğaltmak, güncellemek ve yönetmek için kullanılan programlara Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) adı verilir. VTYS özelliklerinin ve yapısının nasıl olmasını gerektiğini inceleyen alan Bilgi Bilimi’dir. (Information Science).

Veri tabanı tasarımı amaçların belirlenmesi çalışmaları ile başlayan ve normalizasyon çalışmaları ile sonlanan karmaşık aşamalardan oluşur.

Veri Tabanın Amacını Saptama

Yararlı bir veri tabanı oluştururken en önemli adım, tabloları uygun bir şekilde tasarlamaktır. Veri tabanının ne amaçlarla kullanılacağı, hangi tabloların, raporların ve hesaplamaların olacağı, kimler tarafından kullanılacağı, kimin hangi verilere erişebileceği, ne tür raporlar alınacağı gibi bilgilerin veya bu bilgileri özetleyen ifadelerin bir kâğıda yazılı olarak dökülmesi ile veri tabanının amacı belirlenmiş olur. Bu sayede sonraki aşamalarda tutarlı bir amaç doğrultusunda ilerlenir.

Veri Yönetimi Dili (Data Manipulation Language): Veri tabanındaki verilerin yönetimi için programcılar ve son kullanıcılar tarafından kullanılan bir dildir. Bu dil, veri tabanındaki kayıtların değiştirilmesi, silinmesi, ekranda gösterilmesi ve sıralanması vb. gibi işlemleri yerine getirmektedir.

İlişkisel veri tabanı modeli; Model, ağ modelinin tüm avantajlarına sahiptir ancak karmaşık bir yapı söz konusu değildir. Bu model, veri tabanına kayıt edilen bilgilerin belli kurallara uymasını içermektedir. İlişkisel veri tabanı modeline göre, oluşturuluşmuş veri tabanında tüm veri elemanları, satır ve sütunlardan oluşan basit tablolarda yer almaktadır. Örneğin; hesap isimleri ile hesap kodları gibi önceden tanımlanmış verilerin bir araya getirilmesiyle ilişkiler kurulmaktadır. Bu sayede bu yaklaşımda; bire-bir; bire-çok; çok-çok ilişkiler kurulabilmektedir.

Birincil Anahtarları Belirtme

Bir veri tabanındaki her bir satır, tek olmalıdır. Diğer bir ifade ile veri tabanında bir bilgiyi saklayan başka herhangi bir satır tabloda olmamalıdır. Bu kısıt, her tabloda, tabloda depolanan her satırı benzersiz bir şekilde tanımlayan bir sütun veya sütun kümesi olması ile mümkündür. Bu amaçla, her bir satır, o satıra bir adres olarak görev yapacak özel bir belirleyici içermelidir. Bu özel belirleyiciye birincil anahtar (primary key) denir ve değeri, tablonun ilk sütununda bulunur.

Veri Sözlüğü (Data Dictionary): Veri sözlüğü, bir veri tabanının içeriklerini oluşturarak; ana hesap, yardımcı hesap, hesaptan sorumlu olan, hesap bakiyesi, son satın alma gibi veri elemanlarının tamamını içeren kullanım dosyasıdır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Veri tabanına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Veri tabanında bulunan temel kavramlara ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Veri tabanı modeli kullanmanın sağlayacağı avantajlara ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Veri tabanı yönetim sistemi kullanmanın dezavantajlarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Veri Tabanı Yöneticileri: Bilgisayarın kullanılmaya başlandığı ilk yıllarda, bilgi sisteminin sınırlı olduğu zamanlarda yöneticiler, yüksek eğitimli, bilgisayarlar için yazılım yazan teknik uzmanlardan oluşan birçok programcıdan oluşurdu. Bugün ise önemli oranda sistem analisti denilen personelden oluşmaktadır. Sistem analistleri, bilgi sistemi ve örgütün diğer birimleri arasında başlıca bağlantıyı oluşturmaktadır. İş problemlerini ve ihtiyaçlarını bilgi sistemi diline çevirmek sistem analistlerinin işidir. Veri tabanı sistemini inşa eden sistem analistleri, sistem tasarımcıları ve programcılarıdır. Bunlar mevcut durumu analiz eder, sistemdeki problemleri belirler ve problemleri ortadan kaldıracak çözümler geliştirirler. Yüksek düzeyde teknik bilgiye sahip olan veri tabanı yöneticileri deneyimli kişilerden oluşur. Veri tabanı organizasyonu ve veri kaynaklarının etkin yönetimi yöneticilerin sorumluluklarındandır. Veri tabanı yöneticileri aşağıdaki görevleri de yürütürler:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Seçeneklerde yer alan görevlerin tümü veri tabanı yöneticileri tarafından yerine getirilen görevlerdendir.

Bu modeller içerisinde en yaygın olanı ilişkisel veri modelidir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir.

Bu modeller içerisinde en yaygın olanı ilişkisel veri modelidir. Günümüzde kullanılan veri tabanı yönetim sistemlerinin tümü hemen hemen ilişkisel veri modeline dayanır. Son zamanlarda nesneye dayalı veri modeli de ilişkisel veri modeli ile birlikte yaygın şekilde kullanılmaya başlanmıştır.

Hiyerarşik veri tabanı modeli, gösteriminin şekil olarak ağaca benzerliği nedeniyle modele “ağaç veri modeli” de denilir. Çoklu ilişkileri temsil edebilmek için, varlık tipleri gereksiz veri tekrarı yapmadan her ilişki için ayrı ayrı tanımlanır. Model içerisindeki herhangi bir düğüm, altındaki “n” sayıda düğüme bağlanırken, kendisinin üstünde ancak bir düğüme bağlanabilir. Hiyerarşik yapının en tepesindeki düğüm noktası kök olarak adlandırılır.

Hiyerarşik veri modelinde her kategori, bir üst düzeye ulaşmak için oluşturulmuş alt kategorilerdir. Hiyerarşik veri tabanında işlem, yukarıdan başlar ve hiyerarşik olarak aşağı doğru devam edilir. Bu yöntemde, veriler yukarıdan aşağı doğru bir örgüt şeması içinde depolanır. Veriler, seriler içinde en çok tekrarlanan genel grup birinci olacak şekilde ve diğerleri de alt gruplar hâlinde ikinci olacak şekilde örgütlenir. Her bir grubun aşağı doğru alt dalları olmasına karşın, ancak bir tek ana grupla bağlantısı vardır. Bir hiyerarşik VTYS’de en alt düzeyde tutulan kayıtlara daha üst düzey kayıtların çocuk kayıtları (child records) denir. Ana kayıtlar (parent records) alt düzey çocuk kayıtları içermektedir. Bir ana kaydın çocuk kaydı, başka bir çocuk kaydının ana kaydı olabilir. Her bir ana kayıt pek çok çocuk kayda sahip olabilir ama her bir çocuk kaydın sadece bir tane ana kaydı vardır. Hiyerarşik VTYS’ler, basit veri yapılarında yararlı olmakla beraber veriler daha karmaşık hâle geldiğinde çabucak yetersiz hâle gelmektedir. Bu modelin avantajları, arama ve sıralama işlemlerinin çok hızlı olması ve çok geniş veri dosyalarının yönetebilmesi olarak sıralanabilir. Dezavantajları ise verilerin değişik bölümlere ve alt bölümlere kolaylıkla kaydedilememesi ve hiyerarşik veri tabanına yeni bir alan eklenmek istendiğinde veri tabanının her seferinde yeniden yapılandırılması gereğidir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Hiyerarşik veri tabanı modeline ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Ağ (şebeke) veri tabanı modeli; hiyerarşik bilgi modelinin bir çeşididir. Veri tabanları hiyerarşikten ağa çevrilebilir ve işlemlerin hızı ve uygunluğu açısından tam tersi de mümkün olabilir. Ağ veri modeli, hiyerarşik modellerden daha az veri yaratır fakat tasarımı ve yürütülmesi çok karmaşıktır. Mimarisinin karmaşık olması veri tabanında arama yaparken kendisini göstermektedir. Bu modele örnek olarak, öğrenci- ders ilişkisi verilebilir. Bir okulda çok sayıda öğrenci ve ders vardır. Bir öğrenci birden fazla ders alabilir. Bir dersi de birden fazla öğrenci alabilir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Ağ (şebeke) veri tabanı modeline ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

İlişkisel veri tabanı modeli ağ modelinin tüm avantajlarına sahiptir ancak karmaşık bir yapı söz konusu değildir. Bu model, veri tabanına kayıt edilen bilgilerin belli kurallara uymasını içermektedir. İlişkisel veri tabanı modeline göre, oluşturulmuş veri tabanında tüm veri elemanları, satır ve sütunlardan oluşan basit tablolarda yer almaktadır. Örneğin; hesap isimleri ile hesap kodları gibi önceden tanımlanmış verilerin bir araya getirilmesiyle ilişkiler kurulmaktadır. Bu sayede bu yaklaşımda; bire-bir; bire-çok; çok-çok ilişkiler kurulabilmektedir. İlişkisel yapıyı kullanan veri tabanlarının temel özellikleri; veri tabanında sorgulama ve sorgulama sonuçlarını raporlamasıdır. Sorgulama özelliği, kullanıcı tarafından yazılmış bir program yerine, bir üst seviye dilin özel komutlarıyla veriye doğrudan erişimi sağlayabilir. Ayrıca aynı anda birden çok kullanıcının aynı veriye erişmesi de mümkündür. Raporlama özelliği ise sorgulama sonuçlarının ekran görünüşlerini veya rapor formatının düzenlenmesini sağlayabilmektedir. Bu kapsamdaki bir yapılandırmada bir veri tabanından, yapılacak sorgulama ile ilişkilendirilmiş diğer veri tabanlarının da kullanılması yoluyla raporlar çekmek olanaklı olmaktadır. İlişkisel veri modelinin avantajı, önemli ölçüde esnekliğin sağlanması ve gereksiz verilerin barındırılmamasıdır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. İlişkisel veri tabanı modeline ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.