MUHASEBE VE HUKUK

Yöneticilere sağlanan bilgiler şunlardır: 

* İşletmesinin kâr-zarar durumu tespit edilir,
* İşletmenin belirli zaman dilimleri bazında başarı değerlemesi yapılabilir,
* İşletme sektördeki rakipleri ile karşılaştırılabilir,
* İşletmesinin finansal durumunu analiz ederek verimliliğini arttırıcı özel yönetim kararları alabilir,
* Satacağı malların maliyetini ve satış fiyatını daha doğru tespit edebilir,
* İşletmenin nakit akışı, borç-alacak ilişkisi düzenlenebilir,
* Devletine ödeyeceği vergi tutarını tespit edebilir,
* İşletmesine ilişkin istatistiksel bilgi üretebilir,
* İşletmenin geleceğine yön verecek stratejik planlar ve bütçeler hazırlanabilir,
* İşletmenin özkaynak yeterliliği test edilebilir,
* Anlaşmazlık durumunda bu defter ve belgelerini ispat aracı olarak gerekli mercilere sunulabilir.

Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika faturadır.

Teslim alanın imzası faturada değil, sevk irsaliyesi ile irsaliyede yeralır.

Sevk irsaliyesi, malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcı; alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde ise alıcı tarafından düzenlenmesi ve mal ile birlikte bulundurulma zorunluluğu bulunan bir belgedir.

Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşınması veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderilmesi durumunda da, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesinin düzenlenmesi gerekmektedir.

VUK’nun 234. Maddesinde gider pusulası, fatura düzenlemek zorunda olanlar ile serbest meslek erbabının, belge düzenleme zorunluluğu bulunmayanlardan satın aldıkları mal veya hizmet için düzenleyip, söz konusu mal veya hizmeti satana imza ettirildiği bir belge olarak tanımlamaktadır. Bu nedenle gider pusulası, belge düzenleme zorunluluğu bulunmayanlar tarafından verilmiş fatura hükmündeki belgelerdir.

Gider pusulasının içeriği VUK hükümlerine göre belirlenmektedir. Buna göre, gider pusulasında;
a. Düzenlenme tarihi ve sıra numarası,
b. Satın alınan mal veya hizmetin cinsi, miktarı ve bedeli,
c. Mal veya hizmeti satın alan ile satanın adı ve soyadı veya unvanı ve T.C. Kimlik numarası veya vergi kimlik numarası.

İşverenlerin ücret bordrosunda göstermek zorunda olduğu kısımlar VUK’nun 238/2 maddesinde belirtilmektedir. Buna göre ücret bordrosunda;
a. Hizmet erbabının adı ve soyadı ile vergi kimlik numarası veya T.C. Kimlik numarası,
b. Birim ücreti (aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti),
c. Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre ve
d. Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı hakkında bilgi vermek zorunluluğu vardır.

Ayrıca Kanun, bordronun hangi aya ait olduğu belgenin üst tarafında gösterilmesi gerektiğini de belirtmektedir. İşverenler ücret bordrolarını, yukarıdaki esaslara uymak şartıyla diledikleri şekilde düzenleyebilmelerinde serbest bırakılmaktadır.

Muhasebe fişleri: tahsil fişi, tediye fişi ve mahsup fişinden oluşmaktadır.

Poliçe, kambiyo senetlerinden olup, bir kıymetli evraktır ve belirli bir alacağın belirlenmiş bir tarihte üçüncü bir şahsa veya emrine ödenmesini sağlayan bir senettir. Poliçe, VUK’nunda sadece 241. (164.) maddede açıklanırken, TTK’nında ise 671. – 775. Maddeler arasında geniş bir şekilde her yönüyle incelenmektedir.

Poliçe üçlü bir ilişkiyi düzenleyen senettir. Senedi düzenleyen (keşideci), diğer bir kişiye (muhatap), poliçede ismen gösterilmiş olan kimseye (lehtar), belirli bir bedeli ödeme emri verir. Bu ilişkide, keşideci senedi düzenleyen kimsedir ve senedin ilk borçlusudur. Lehtar senette alacaklı olarak görünen kişidir

TTK’nın 796. Maddesinde, lehtarın çeki ibraz süreleri düzenlenmektedir.
Buna göre;
a. Düzenlendiği yerde ödenecekse on gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
b. Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çek, düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay ve ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
c. İlk iki madde de yazılı süreler, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlamaktadır.
d. TTK Madde 797’de ise çek, takvimleri farklı olan iki yer arasında çekildiği takdirde; düzenlenme günü, ödeme yerindeki takvimin onu karşılayan gününe dönüştürülür

Bir işletmedeki günlük işlemler yevmiye defterine madde şeklinde kaydedilirken; büyük defterdeki hesaplarda sınıflandırılır.

TTK’nın 64/1. Maddesi hükümlerine göre her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle malvarlığı durumunu, Türkiye Muhasebe Standartlarına göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır.

VUK’nun 213.-242. Maddelerine göre muhasebe işlemlerinde kullanılacak belgeler; fatura, perakende satış belgesi, gider pusulası, müstahsil makbuzu, ücret bordrosu, sevk irsaliyesi, taşıma ve otel işletmelerine ait belgeler, iletişim bilgi ve belgeleri, bono, çek ve diğer belgeler olarak belirtilmektedir.

Mirasın resmî tasfiyesi hâlinde veya tüzel kişiliğin sona ermesi durumunda defter ve belgelerin saklanması sulh mahkemesi tarafından gerçekleştirilmektedir.

Fatura yerine geçen belgeler, gider pusulası, müstahsil makbuzu ve irsaliyeli faturadır.

Faturanın düzenlenmesi sırasında VUK’nun 231. Maddesine göre uyulması gereken kurallar şöyle sıralanmaktadır: a. Faturalar kesintisiz sıra numarası ile devam ettirilir. Aynı müessesenin değişik şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde, bu faturaları şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri ayrımı yapılması zorunludur. b. Faturalar silinmez yazıyla veya elektronik ortamda düzenlenir. c. Faturalar biri asıl olmak üzere en az iki örnek olarak düzenlenir. Örneklerin her birine kaçıncı örnek olduğu işaret edilir. d. Faturalarda iş sahibinin veya adına imzaya yetkili olanların imzası bulunur. e. Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren mal veya hizmetin teslim tarihi esas alınarak en çok yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre geçtikten sonra düzenlenen faturalar teslim tarihine uyulmak şartıyla bu Kanunun usul hükümleri bakımından düzenlenmemiş sayılır. f. Bu Kanunun 153 üncü maddesine göre fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı veya unvanı ile vergi kimlik numarasının doğruluğundan sorumludur. Fatura düzenleyenin istemesi halinde müşteri, kimliğini ve vergi kimlik numarasını gösterir belgeyi ibraz etmek zorundadır.

Türk Ticaret Kanununa göre fatura alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa bu içeriği kabul etmiş sayılır.

VUK’nun 234. Maddesinde gider pusulası, fatura düzenlemek zorunda olanlar ile serbest meslek erbabının, belge düzenleme zorunluluğu bulunmayanlardan satın aldıkları mal veya hizmet için düzenleyip, söz konusu mal veya hizmeti satana imza ettirildiği bir belge olarak tanımlamaktadır.

Poliçede senedi düzenleyen ve senedin ilk borçlusu olan kişi keşidecidir.

Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çek, düzenlenme yeri ile ödeme yeri ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.

Elektronik ortamda tutulabilecek defterler Yevmiye Defteri ve Büyük Defter’dir.