MUHASEBE VE HUKUK

Ticari işletme, içerdiği malvarlığı unsurlarının devri için zorunlu tasarruf işlemlerinin ayrı ayrı
yapılmasına gerek olmaksızın bir bütün hâlinde devredilebilir ve diğer hukuki işlemlere konu olabilir. Aksi öngörülmemişse, devir sözleşmesinin duran malvarlığını, işletme değerini, kiracılık hakkını, ticaret unvanı ile diğer fikrî mülkiyet haklarını ve sürekli olarak işletmeye özgülenen malvarlığı unsurlarını içerdiği kabul olunur. Bu devir sözleşmesiyle ticari işletmeyi bir bütün hâlinde konu alan diğer sözleşmeler yazılı olarak yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan edilir.

Yeminli mali müşavirlik mesleğinin konusu ise, muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek,
işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak. Ayrıca, bu konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmanın yanında Kanunun 12. Maddesine göre çıkartılacak yönetmelik çerçevesinde tasdik işlerini yapmaktır. Yeminli mali müşavirler muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, muhasebe bürosu açamazlar ve muhasebe bürolarına ortak olamazlar.

Kanunun 7. Maddesine göre yeminli mali müşavir olabilmek için aranacak şartlar şunlardır:
• En az 10 yıl serbest muhasebeci mali müşavirlik yapmış olmak,
• Yeminli mali müşavirlik sınavını vermiş olmak ve
• Yeminli mali müşavir ruhsatını almış olmak.

Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler
dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurumunca
tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak veya
diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen
bilim dallarından lisansüstü seviyesinde diploma almış olmak, serbast muhasebeci mali müşavir olmanın özel koşullarındandır.

Yönetmeliğin 4. Maddesinde disiplin cezası türlerine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre uyarma, kınama, geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma, yeminli sıfatını kaldırma ve meslekten çıkarma cezaları verilebilecektir.
• Uyarma: Meslek mensubuna ve aday meslek mensubuna, mesleğin yürütülmesinde daha dikkatli davranması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
• Kınama: Meslek mensubuna ve aday meslek mensubuna, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
• Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma: Mesleki sıfatı saklı kalmak koşuluyla altı aydan az, bir yıldan fazla olmamak üzere, mesleki faaliyetten alıkoymadır.
• Yeminli sıfatını kaldırma: Yeminli Mali Müşavirin yeminli sıfatının kaldırılması ve mührünün geri alınmasıdır.
• Meslekten çıkarma: Meslek mensubunun ruhsatnamesinin geri alınarak bir daha mesleği yürütmesine izin verilmemesidir.

Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezası aşağıdaki hallerde uygulanır:
• Üç yıllık bir dönem içinde kınama cezası gerektiren hallerin ve eylemlerin yinelenmesi,
• Çalışanlar listesinde kayıtlı bulunan meslek mensuplarınca sahip olunan unvanla Kanunun 2. Maddesinde yer alan işlerin yürütülmesi amacıyla gerçek ve tüzel kişilere bağlı ve onların işyerlerine bağımlı olarak açık veya gizli hizmet sözleşmesi ile çalışılması,
• Meslek mensuplarınca mesleği yapmaları yasaklanmış kişilerle işbirliği yapılması,
• Ticari faaliyet yasağına uyulmaması,
• Meslek mensuplarınca, beyanname ve bildirimlerin imzalanması ve denetimi ile ilgili yasal düzenlemelerdeki ilke ve kurallarla, ilan olunmuş norm ve standartlara kasten aykırı davranılması veya beyanname imzalama yetkisinin kasten gerçeğe aykırı olarak kullanılması,
• Yeminli Mali Müşavirlerce, tasdike ilişkin yasal düzenlemelerdeki ilke ve kurallarla, ilan olunmuş norm ve standartlara kasten aykırı davranılması veya tasdik yetkisinin kasten gerçeğe aykırı olarak kullanılması.

İşletme varlıkları, parasal varlıklar ve parasal olmayan varlıklar olarak sınıflandırılabilir. Örneğin alacaklar parasal kalem, stoklar parasal olmayan kalemlerdir. İşletmelerin parasal varlıkları dışındaki bütün varlıklarının elde edilme maliyetleri ile muhasebeleştirilmesi gerekir. Bu durum muhasebenin ilkelerinden maliyet esası ilkesi ile açıklanabilir.

Uyarma ve kınama cezaları hariç diğer disiplin cezaları; Maliye Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşlara duyurulur. Duyuru yapılan ilgili kurum ve kuruluşlar gerekli önlemleri alırlar. Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma, meslekten çıkarma ve yeminli sıfatını kaldırma cezaları; Resmi Gazete ve yöresinde uygun araçlarla ilan olunur. Disiplin cezaları, meslek mensubunun dosyasında saklanır.

Ticari hayatta bir işin nakit olarak alınıp verilmesinden ziyade o hukuken işlemin gerçekleşip gerçekleşmediğine (tahakkuk edip etmediğine) bakmak gerekir. İşte bu tahakkuk esasıdır. Kendilerinden beklenen amaca cevap vermek için, finansal tablolar muhasebenin tahakkuk esasına göre hazırlanırlar. Bu esasa göre, işlemlerin ve diğer olayların etkisi, nakit veya nakit benzerleri alındığında veya ödendiğinde değil, bu işlem ve olaylar olduğu zaman tahakkuk ettirilir ve ilgili oldukları dönemin muhasebe kayıtlarına kaydedilerek o dönemin finansal tablolarında raporlanırlar.

Tam açıklama ilkesine göre; finansal tabloların ve mali raporların bunlardan yararlanacak kişi veya kuruluşların karar vermelerine yardımcı olabilecek tüm noktaları kapsayan, gereksiz konuları devre dışı bırakan bir mali rapor hazırlamayı emreder. Hangi hususun önemli sayılacağı, verilen bilgilerin kullananlar tarafından ve bunların kullanacağı amaçlar yönünden ayırıma tabi tutulmaları gerekmektedir.

Sermaye Piyasası Kanunu: Hisse senetleri borsada işlem gören (halka açık şirket) şirketlerin tabi oldukları bir kanundur.

Ülkemizde muhasebe mesleğine ilişkin ilk yasal düzenleme 13 Haziran 1986 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 3568 Sayılı Kanundur. Daha sonra 26 Temmuz 2008 tarihinde 5786 Sayılı Yasa ile de bazı değişiklikler yapılmıştır.

B seçeneğinde buluna görev yeminli mali müşavire aittir.

Kanunun 7. Maddesine göre yeminli mali müşavir olabilmek için aranacak şartlar şunlardır:
• En az 10 yıl serbest muhasebeci mali müşavirlik yapmış olmak

Yukarıda verilen durumlarda uyarma cezası verilmektedir.

sosyal sorumluk ilkesine aittir.

İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden önce finansal özellikleri ve işletme için ifade ettiği değerin göz önünde tutulmasıdır. Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Böyle durumlarda özün biçime önceliği esas alınır.

Önemlilik ilkesi, diğer hesap kalemlerine göre finansal tabloyu kullananların kararlarını etkileme durumunu ve derecesini ifade eder. Önemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve diğer hususların finansal tablolarda yer alması zorunludur. Üretilen bilgilerin muhasebe raporlarına aktarılmasında belli özetlemeler yapılarak bu raporların kullanıcılar tarafından kolayca anlaşılması ve yorum yapılabilmesi sağlanmalıdır.

Birliğin organları ise; (a) Genel Kurul, b) Yönetim Kurulu, c) Disiplin Kurulu ve d) Denetleme Kuruludur.

Kendilerinden beklenen amaca cevap vermek için, finansal tablolar muhasebenin tahakkuk esasına göre hazırlanırlar. Bu esasa göre, işlemlerin ve diğer olayların etkisi, nakit veya nakit benzerleri alındığında veya ödendiğinde değil, bu işlem ve olaylar olduğu zaman tahakkuk ettirilir ve ilgili oldukları dönemin muhasebe kayıtlarına kaydedilerek o dönemin finansal tablolarında raporlanırlar.