MUHASEBE VE HUKUK

Din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kuralları sosyal düzen kuralları içerisinden yer almaktayken ekonomik kurallar bu kurallar arasında yer almamaktadır.

Hukuk kuralları ile din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması durumunda karşılaşılacak yaptırım maddi ve manevi yaptırım şeklinde ortaya çıkmaktadır. Din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması manevi yaptırımı ortaya çıkarırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi yaptırımlar söz konusu olabilmektedir.

Ahlak kuralları iyilik-kötülük, doğruluk-yanlışlık gibi konulardaki değer yargılarıdır.

Tüm sosyal düzen kurallarının buluştuğu ortak nokta sosyal yaşamı düzenlemesidir.

Hukuk kurallarının üç temel öğesi bulunmaktadır. Bunlar;

Konu, irade ve yaptırımdır.

Hukuk kuralları kişilere sınırsız özgürlük sağlamaz. Ancak hukuk kuralları özgürlük sağlarken bazı kısıtlamaları da beraberinde getirir.

Harcamalar üzerinden alınan vergiler kişilerin gelirlerinden bağımsız olarak alınan vergilerdir. Asgari ücretle çalışan bir kişinin marketten 50 liralık bir alışveriş yapması sonucunda ödediği KDV ile bir holding yönetim kurulu başkanının aynı ürünleri alması sonucunda ödediği vergi aynı olmaktadır. Bu şekilde devletin herkesten eşit vergi alması durumu denkleştirici adalet fikrini ortaya koymaktadır.

Ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik, yokluk, kesin hükümsüzlük, göreceli hükümsüzlük, kısmi butlan, eksiklik ve iptal hukukta yer alan yaptırım türleridir. Manevi yaptırım ise hukuk kuralları dışındaki sosyal düzen kurallarının yaptırımlarında yer almaktadır.

Cebri icra, bir borç ilişkisinde borcunu kendi rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla bu borcunu yerine getirmesini sağlayan bir yaptırımdır. Örnekte, nafakayı ödemekle yükümlü kişi borcunu yerine getirmemekte ve bunun sonucu olarak devlet bu borcun ödenmesi için gerekli yaptırımı uygulamaktadır.

Eşlerden birinin evliyken başka bir evliliğe imza atması durumu bir mutlak butlan örneğidir. Eşlerden birinin ikinci defa evlenebilmek için birinci evliliğin ölüm, gaiplik gibi evliliğe son veren bir durumla ortadan kalkmış olmasını gerektirir. Bu sebeple karı kocadan birinin evlenmenin yapıldığı sırada evli olması durumunda, ikinci evlilik, mutlak butlanla sakattır.

Hukuk kurallarını diğerlerinden ayıran en önemli özellik yaptırımının maddi olmasıdır.

Ahlak kuralları subjektif ve objektif kurallarla hem toplumsal hem de kişisel değer yargılarını içerirken; hukuk kuralları sadece toplumsal olan, dışa yansıyan davranışlarla ilgilenir.

Genel bir değerlendirme yapıldığında açık veya üstü kapalı biçimde olsun; her hukuk kuralının üç ögesi bulunur. Bunlar; konu, irade (emir) ve yaptırımdır.

Aristo’ya göre, devletin herkesten eşit vergi almasında denkleştirici, kazanca göre vergi almasındaysa dağıtıcı adalet fikri etkilidir.

Hukuk kuralları ile diğer sosyal kuralları birbirinden ayırmada en sağlam ölçüt
yaptırımın niteliğidir. Diğer sosyal kuralların yaptırımı manevi nitelik taşırken hukuk kurallarının yaptırımı maddidir.

Disiplin cezaları ancak belli statülerde bulunan kişilere uygulanabilen
yaptırım olması sebebiyle genel cezalardan ayrılır.

Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir.

Yoklukta hukuki işlem kanunun öngördüğü kurucu unsurlardan en az birine uyulmadan yapıldığı için hiç oluşmamış sayılır. Bu tür hukuki işlemler, hukuk düzeninde varlık kazanmamaktadır.
Örneğin, evlendirme memuru önünde yapılmamış evlenme işlemi, yani
dinî nikâh yok hükmündedir. Hukuk düzeninde hiçbir anlam ifade etmemektedir.

Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca
ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar.

Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir.