MUHASEBE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 16

Gelir ve gider hesaplarının dönem sonu işlemlerini üç başlıkta ele almak mümkündür:
• Hatalı kayıtların tespiti ve gerekli düzeltme kayıtlarının yapılması.
• Dönemsellik ilkesinin doğru uygulandığının kontrolü ve gerekli düzeltme
kayıtlarının yapılması.
• Mali kârın saptanması.

Yukarıda sayılanların dışında diğer yasalarda da tanımlanmış kanunen kabul
edilmeyen giderler mevcuttur. Örneğin:

• Belgesiz giderler,
• Sayım ve tesellüm noksanlıkları,
• Çalınan iktisadi kıymetler,
• Motorlu taşıtlar vergisi ve cezaları,
• Ödenmeyen SGK primleri.

Değerleme işlemi yapılırken öncelikle kasadaki efektif mevcudu sayılır. Daha sonra Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen kurla çarpılır. Örneğimizde bu işlemin sonucu 2.400 TL (1.000* 2,40)dır. Bu durumda Kasa (Euro Kasası) hesabının 2.400 TL kalan vermesi gerekir. Ancak işletme kayıtlarında söz konusu hesap 2.000 TL borç kalanı verdiğine göre hesabın 400 TL arttırılması gerekir.

Yıl sonunda yapılan envanter işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtları yapıldıktan
sonra sırasıyla aşağıdaki işlemlerin de muhasebe kayıtları 5 aşamada yapılır.

İşletmeler, belirli bir dönemin faaliyet sonuçlarını görebilmek için yıl sonunda tüm gelir ve gider hesaplarını kapatarak 690 kodlu Dönem Kârı veya Zararı hesabına devrederler.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Gelecek aylara ait gelirler kısa vadeli yabancı kaynak grubunda sınıflandırılmaktadır. Ticari alacaklar, stoklar ve bankalar dönen varlık grubunda sınıflandırılmaktadır. Ödenmiş sermaye ise özkaynaklar grubunda sınıflandırılmaktadır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Dönemsellik ilkesinin amacı işletmenin sınırsız kabul edilen ömrünün belirli dönemlere ayrılarak işletmenin belirli dönemdeki faaliyet sonucunun ve finansal durumunun belirlenebilmesidir. Parayla ifade edebilme işletmenin tüm gelir ve giderlerinin parayla ifade edilebilmesidir. Tutarlılık ilkesi işletmenin finansal durumunu dönemler arası karşılaştırabilmek amacıyla dönemde uygulanan muhasebe teknik ve politikalarının aynı olmasıdır. İhtiyatlılık işletmenin belirli risklere karşın temkinli davranılmasını ifade etmektedir. Sosyal sorumluluk ise yapılan muhasebe işlemlerinin doğru kaydedilmesi, tarafsız olması, kurallara uygun olması ve 3.kişilere doğru bilgi verecek şekilde olması gerektiğini göstermektedir.

Soruda verilen bilgilere göre yapılacak muhasebe kaydı şu şekildedir: Genel yönetim giderleri hesabı 3.000 TL borçlu, Gelecek Aylara ait Giderler Hesabı 6.000 TL borçlu, Gelecek yıllara ait giderler hesabı 21.000 TL borçlu, Kasa hesabı 30.000 TL alacaklı olarak kayıt yapılması gerekmektedir.

Dönemsellik kavramı gereği dönem ayırıcı aktif hesaplar 180 Gelecek Aylara ait giderler, 181 Gelir tahakkukları, 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler, 281 Gelir Tahakkuklarıdır. Dönem ayırıcı pasif hesaplar ise 380 Gelecek aylara ait gelirler, 381 Gider tahakkukları, 480 gelecek yıllara ait gelirler ve 481 gider tahakkuklarıdır.

Soruda verilen bilgilere göre 31.12.2015 tarihinde yapılacak kayıtın amacı dönem sonu olması nedeniyle vadesi bir yılın altına inen hesaplar ilgili varlık/kaynak hesabı grubunda ilgili hesaba aktarılır. Bu durumda aylık kira bedeli olan 1.000 TL 'den 12.000 TL olarak gelecek yıllara ait giderler hesabında izlenen tutar dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olması nedeniyle gelecek aylara ait giderler hesabına aktarılır.

İşletmenin vade sonunda elde edeceği tutar 480.000-400.000 TL =80.000 TL'dir. İşletmenin hazine bonolarını aldığı tarihte kamu kesimi tahvil, senet ve bonoları 480.000 TL borçlu, bankalar hesabı 400.000 TL alacaklı ve gelecek yıllara ait gelirler ise 80.000 TL alacaklı olarak kaydedilmiştir. Dönem sonunda işletmenin Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabında kaydedilen tutarın vadesi 1 yılın altına düştüğü için, gelecek yıllara ait giderler hesabı 80.000 TL borçlu gelecek aylara ait gelirler hesabı ise 80.000 TL alacaklı şekilde kaydedilmektedir. İşletmenin dönem sonunda tahsil edilecek faiz gelirinin 5 aylık tutarı şu şekilde hesaplanır: 80.000 TL/12 ay=6.666 TL bir aylık faiz geliridir. 5 aylık ise 33.333 TL yapmaktadır. Bu durumda faiz geliri için yapılacak kayıt ise gelecek aylara ait gelirler 33.333 TL borçlu, faiz gelirleri 33.333 TL alacaklıdır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. 720 ve 730 nolu hesaplar sanayi işletmelerinde üretim fonksiyonuna ilişkin sanayi işletmelerine ilişkin hesaplardır. Diğer şıklarda verilen genel yönetim giderleri ve araştırma geliştirme giderleri hesabı hem sanayi hem de hizmet işletmelerinde kullanılan gider hesaplarındandır.

Gelir tablosu hesapları 600-699 nolu hesaplardır. Bu durumda doğru yanıt A şıkkıdır. Diğer şıklardaki hesaplar 100-599 arası olduğundan bilanço hesaplarıdır.

İşletmenin dönem sonunda 690  Dönem Kar veya Zararına aktarılacak hesaplar 6'lı gruptaki hesaplardır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Diğer hesaplar gelir tablosu hesabı değildir. Bilanço hesapları arasındadır.

İşletmenin 500.000 TL olan ticari karı üzerinden istisna kazançları eklendiğinde 550.000 TL olmaktadır. Kanunen kabul edilmeyen giderler düşürüldüğünde ise 450.000 TL mali karına ulaşılmaktadır.

Gelir ya da giderin yanlış hesaba kaydedilmiş olması, işletmenin faaliyet sonuçlarının hatalı raporlanmasına yol açar.

Bilindiği gibi işletmelerin sonsuz olarak kabul edilen ömürleri, raporlama amacıyla belirli dönemlere ayrılır. Bu durumda, işletmenin belirli bir dönemdeki faaliyet sonucunun (dönem kâr ya da zararının) doğru raporlanabilmesi için söz konusu dönemde elde edilen gelirler ile bu gelirleri elde edebilmek için yine aynı dönemde katlanılan giderlerin karşılaştırılması önemlidir. Başka bir deyişle dönemler arası gelir ya da gider kayması olmaması gerekir ki buna dönemsellik ilkesi denir.

Muhasebe kayıtlarında 180 kodlu hesap Gelecek aylara ait giderler hesabını ifade etmektedir.

Ülkemizde gerçek kişilerin elde ettiği kira gelirleri, stopaja tabi olup hâlen geçerli olan stopaj oranı %20’dir.

Ülkemizde şirketlerin elde ettiği kira gelirlerinden stopaj yapılmaz. Diğer taraftan şirket fatura keseceği için kira bedeli üzerinden % 18 KDV hesaplanır.