MUHASEBE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 9

Muhasebe İçi Envanter İşlemleri

Dönem sonunda yapılması gereken muhasebe kayıtlarını, diğer bir ifadeyle muhasebe içi envanter işlemlerini üç grupta toplamak mümkündür:

Vergi Usul Kanunu’nda Değerleme ve Değerleme Ölçüleri

Tasarruf Değeri  (VUK Madde 264)

Bir varlık ya da yükümlüğün değerleme günündeki gerçek değeridir.

Türkiye Muhasebe Standartlarında Değerleme

Türkiye Finansal Raporlama Standartlarında geçen değerleme ölçüleri aşağı­daki gibidir:

Kullanım Değeri

Bir varlık ya da nakit yaratan birimden elde edilmesi beklenen gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değeridir.

Muhasebe Dışı Envanter İşlemleri

Vergi Usul Kanunu’na göre bilanço esasına göre defter tutan işletmelerin, yapmış oldukları muhasebe dışı envanter çalışmalarının sonuçlarını envanter defterine kaydetmeleri gerekmektedir. Envanterin envanter defteri üzerine çıkarılması esas olmakla birlikte, geniş iş hacmi olan ve mal çeşidi çok olan işletmeler envanterlerini listeler halinde düzenleyebilirler.

Muhasebe Dışı Envanter İşlemleri

Envanterin envanter defteri üzerine çıkarılması esas olmakla birlikte, geniş iş hacmi olan ve mal çeşidi çok olan işletmeler envanterlerini listeler halinde düzenleyebilirler.

Envanter listesi düzenlenmesi durumunda, listedeki kalemlerin toplam değerleri envanter defterine kaydedilir. Bu durumda envanter listelerinin de beş yıl süre ile saklanması gerekir.

Türkiye Muhasebe Standartlarında Değerleme

Türkiye Finansal Raporlama Standartlarında geçen değerleme ölçüleri aşağıdaki gibidir:

Gerçeğe Uygun Değer

Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.

Şerefiye

Bir işletme başka bir işletmeyi satın aldığında satın alma bedeli ile satın alınan şirketin net varlıklarının gerçeğe uygun değeri arasındaki farka şerefiye denir.

Maddi Duran Varlıklarda Maliyet

Bir maddi duran varlığın maliyeti, bu varlığın işletmede kullanılabilir hale gelebilmesi için katlanılan tüm harcamaların (gerekli ve kabul edilebilir) toplamıdır. Örneğin bir makinenin montajı ve deneme üretimi yapılması için yapılan harcamalar, gerekli ve kabul edilebilir harcamalardır. Bu tür harcamaların ilgili maddi duran varlığın maliyetine dahil edilmesi gerekir.

Maddi Duran Varlıklarda Amortisman

Boş arsa ve araziler hariç tüm maddi duran varlıklar (binalar, taşıt araçları, demirbaşlar vb.), sınırlı bir ekonomik ömre sahiptir. Bu nedenle bu varlıklar için amortisman hesaplanır.

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde kontrol amacıyla satın alınan hisse senetleri ortaklık paylarına göre;

olarak tanımlanmıştır. Eğer işletme, kontrol amacıyla başka bir işletmenin hisselerini almış ve fakat hisse payı %10’un altında ise bu durumda Bağlı Menkul Kıymetler hesabına kaydedilir.

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde kontrol amacıyla satın alınan hisse senetleri ortaklık paylarına göre;

olarak tanımlanmıştır. Eğer işletme, kontrol amacıyla başka bir işletmenin hisselerini almış ve fakat hisse payı %10’un altında ise bu durumda Bağlı Menkul Kıymetler hesabına kaydedilir.

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde maddi olmayan duran varlıklar, aşağıdaki gibi sınıflandırılmışlardır:

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde maddi olmayan duran varlıklar, aşağıdaki gibi sınıflandırılmışlardır:

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde kontrol amacıyla satın alınan hisse senetleri ortaklık paylarına göre;

olarak tanımlanmıştır. Eğer işletme, kontrol amacıyla başka bir işletmenin hisselerini almış ve fakat hisse payı %10’un altında ise bu durumda Bağlı Menkul Kıymetler hesabına kaydedilir.

Haklar

Hakların maliyet bedelinin faydalı ömürlerine pay edilmesi, amortisman yoluyla gerçekleştirilir. Genellikle bir hak satın alındığında söz konusu hakkın kullanım süresi, yapılan sözleşmelerde belirtilir. Ancak sözleşmede herhangi bir süre belirtilmemiş ise Vergi Usul Kanunu’na göre bu sürenin 5 yıl olduğu kabul edilir.

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde maddi olmayan duran varlıklar, aşağıdaki gibi sınıflandırılmışlardır:

Sermaye Yedekleri

Sermaye yedekleri ise sermaye hareketleri nedeni ile ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarlardır. Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nde sermaye yedekleri;

şeklinde sınıflandırılmıştır.

Sermaye Yedekleri

Sermaye yedekleri ise sermaye hareketleri nedeni ile ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarlardır. Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nde sermaye yedekleri;

şeklinde sınıflandırılmıştır.

Satıcılar

Yabancı para cinsinden senetsiz borçlar, Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen döviz kuru esas alınarak değerlenir.

9.000 euro senetsiz borcu bulunan işletmenin kayıtlarında bu borç, T19.800 ola­rak görülmektedir. Maliye Bakanlığı tarafından yıl sonunda yayımlanan euro döviz kuru $1= T2,30’dir.

Yabancı para cinsinden senetsiz borçlar, Maliye Bakanlığı tarafından belir­lenen ve Resmî Gazete’ de yayımlanan döviz kurları esas alınarak değerlenir. Değerleme sonucunda oluşan farklar, Kambiyo Kârları ya da Kambiyo Zararları hesaplarına kaydedilir. Örneğimizde değerleme işlemine ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

Örneğimizde;

€2.000 x 4.60 = 9.200 Türk Lirası

9.200 – 8.800 = 400 Türk Lirası zarar

Kâr Yedekleri

Kâr yedekleri, kâr üzerinden ayrılan yedekler olup Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nde kârdan ayrılacak yedekler;

şeklinde tasnif edilmiştir.

Yasal yedekler, Türk Ticaret Kanunu zorunlu tuttuğu için ayrılması gereken yedeklerdir. İki tertipten oluşur. Birinci tertip yasal yedek, dönem kârının yüzde beşi kadar olup, kümülatif tutarı ödenmiş sermayenin yüzde yirmisini geçemez.

İkinci tertip yasal yedek ise pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu kadardır.