MUHASEBE DENETİMİ

Muhasebe denetimi çalışmalarının son aşaması, denetimin tamamlanma süreci diyebileceğimiz şu aşamalardan oluşur: • Gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan önemli bir belirsizliğin olup olmadığının araştı- rılması, • Bilanço tarihinden sonra meydana gelmiş işletmeyi büyük ölçüde etkileyecek işlemlerin olup olmadığının araştırılması, • İşletme yönetiminden finansal tabloların doğruluğu konusunda beyan mektubu alınması, • Son değerlendirmelerin yapılması ve finaasal tablolarla ilgili görüşün oluşturulması.

İşletmeye daha sonra borç ve zarar yükü getirebilecek olası belirsiz durumlar şunlar olabilir:(Bozkurt,355) • Kaybedilmesi durumunda işletmeye büyük borç yükü getirecek davalar, • Maliye ile devam eden vergi cezası davaları, • Işletmenin yerine getirme gücünü aşan sözleşme ve garantiler, • İşletmenin üçüncü kişilere verdiği kefalet yükümlülükleri, • Alınması işletme için hayati önem arzeden kredi talepleri.

Kullanılabilecek denetim yordamlarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz: (Bozkurt,356) • İşletme çalışanlarıyla görüşmeler yapılabilir, • Yönetim kurulu ve genel kurul toplantı tutanakları ve karar defterleri incelenebilir, • Maliyeden işletmeyle ilgili bilgi alınabilir, • İşletme avukatlarıyla görüşülebilir, • İşletmenin ilişkide olduğu bankalardan bilgi alınabilir

Denetçi bilanço sonrası önemli olayları ortaya çırabilmek için şu yordamları kullanabilir:

• Bilanço sonrası işlemler ve kayıtların incelenmesi, • Ara mali tabloların incelenmesi, • Yönetim kurulu kararlarının ve toplantı tutanaklarının incelenmesi, • İşletme avukatlarından bilgi alma.

Denetçi, finansal tabloların bütünün genel Kabul görmüş muhasebe ilkelerine veya o ülkedeki geçerli finansal raporlama çeçevesine uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirir ise,olumlu görüş bildiren standart bir rapor hazırlayacaktır.

Yönetimin ve Üst Yönetimden Sorumlu Olanların Finansal Tablolara İlişkin Sorumlulukları: Bu bölümde işletme yönetiminin finansal tabloların TMS’lere uygun olarak hazırlanmasından, gerçeğe uygun bir biçimde sunumundan ve hata veya hile kaynaklı önemli yanlışlık içermeyecek şekilde hazırlanması için gerekli gördüğü iç kontrolden sorumlu olduğu belirtilir. Ayrıca bu bölümde, finansal tabloları hazırlarken yönetimin işletmenin sürekliliği esasını kullanmaktan ve finansal raporlama sürecinin gözetiminden sorumlu olduğu vurgulanmalıdır

Görüşün Dayanağı: Bu bölümde öncelikle, denetimin (KGK) tarafından yayımlanan Türkiye Denetim Standartlarının bir parçası olan Bağımsız Denetim Denetim Standartlarına (BDS) uygun olarak yürütüldüğü belirtilir.Daha sonra sırası ile denetçinin finansal tabloların bağımsız denetimiyle ilgili olarak etik hükümler uyarınca şirketten ba- ğımsız olduğu ve söz konusu hükümler uyarınca etiğe ilişkin diğer sorumlulukların da yerine getirildiği belirtilir.Son olarak bağımsız denetim sırasında elde edilen bağımsız denetim kanıtlarının, görü- şün oluşturulması için yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğu ifade edilir

Dikkat Çekilen Hususlar Paragrafı, denetçinin finansal tablolarda sunulan veya açıklanan bir hususa kullanıcıların dikkatinin çekilmesinin gerekli olduğunu düşünmesi durumunda ortaya çıkar. Denetçi, muhakemesine göre, finansal tablolarda sunulan veya açıklanan bir husus doğrudur. Ancak bu hususa dikkat çekilmesi, kullanıcıların finansal tabloları anlamaları açısından temel teşkil edecek derecede öneme sahipdir. Böyle bir durumla kar- şılaşan denetçi raporuna Dikkat Çekilen Hususlar paragrafı ekler.

Denetçiler yapmış oldukları denetim çalışmaları sonucunda yazdıkları denetim raporu ve beyan ettikleri ğörüş nedeniyle işletme yönetimine ve üçüncü kişilere karşı sorumludurlar.Denetçiler denetim faaliyetleri sırasında genel kabul görmüş denetim standartlarının tüm gereklerini yerine getirmek zorundadırlar. Denetçiler genel Kabul görmüş denetim standartlarının gereklerini yerine getirmede kusurlu davranmışlar ve bu nedenle yanlış görüş beyan etmiş iseler, bu durumda hem işletme yönetimine hem de üçüncü kişilere karşı sorumlu olurlar. İşletme yönetimi veya üçüncü kişiler yanlış görüş nedeniyle zarar görmeleri durumunda, denetim firması ve denetçi aleyhine dava açma hakları ortaya çıkar.

Meslek Yasası’nın onikinci maddesi yeminli mali müşavirlerin tasdikten doğan sorumluluklarından bahsetmektedir.

Muhasebe denetiminin son aşaması denetimin tamamlama işlemlerinin yapılması ve denetim raporunun hazırlanmasıdır.

Kullanılabilecek denetim yordamlarından
bazılarını şöyle sıralayabiliriz: (Bozkurt,356)
• İşletme çalışanlarıyla görüşmeler yapılabilir,
• Yönetim kurulu ve genel kurul toplantı tutanakları ve karar defterleri incelenebilir,
• Maliyeden işletmeyle ilgili bilgi alınabilir,
• İşletme avukatlarıyla görüşülebilir,
• İşletmenin ilişkide olduğu bankalardan bilgi alınabilir.

Denetim raporu, denetçinin görüşünü açıkladığı önemli bir araçtır.

KGK mevzuatına göre; borsada işlem gören bir işletmenin gerçeğe uygun sunum çerçevesine uygun
olarak hazırlanmış olan finansal tablolarına ilişkin denetçi raporu şu bölümlerden oluşur.
Başlık: Denetim raporu bir başlığı içermelidir ve bu başlıkta raporun bağımsız denetim raporu olduğu vurgulanmalıdır.
Adres: Denetim raporunun kime hitaben yazıldığı belirtimelidir.Ortaklara,işletmeye veya yönetim kuruluna hitaben yazılabilir.

Finansal tabloların bağımsız denetimi kısmındaki bölümler aşağıdakilerdendir.

Giriş, Görüşün Dayanağı, Kilit Denetim Konuları, Yönetimin ve Üst Yönetimden Sorumlu Olanların Finansal Tablolara İlişkin Sorumlulukları, Bağımsız Denetçinin Finansal Tabloların Bağımsız Denetimine İlişkin Sorumluluklarıdır.

Denetçinin denetim raporunda açıklayabileceği denetim görüşü türlerinden biri de şartlı olumlu görüş bildirme, şartlı olumsuz görüş bildirme ve görüş vermekten kaçınmadır.

Hata, işletme yönetiminin istemeden yapmış olduğu düzensizlikler veya yanlışlardır

Denetçiler denetim faaliyetlerini tamamlamak ve görüşlerini netleştirmek için son olarak şu işlemleri yapmalıdır: 1-Gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan önemli bir belirsizliğin olup olmadığı araştırılmalıdır. 2-Bilanço tarihinden sonra meydana gelmiş işletmeyi büyük ölçüde etkileyecek işlemlerin olup olmadığı araştırılmalıdır. 3-İşletme yönetiminden finansal tabloların doğruluğu konusunda beyan mektubu alınmalıdır. 4-Tüm çalışmalar son kez gözden geçirilip, finansal tablolarla ilgili görüş oluşturulmalıdır.

Denetim raporunda denetçi görüşü dört biçimde bildirilebilir. Bunlar: 1-Olumlu görüş bildirme, 2-Şartlı olumlu görüş bildirme, 3-Olumsuz görüş bildirme, 4-Görüş vermekten kaçınmadır.

Ülkemizde Meslek Yasasında, Sermeye Piyasası Kurulunun düzenlemelerinde ve yeni Türk Ticaret Kanununda denetçi sorumluluklarından söz edilmektedir.