MUHASEBE DENETİMİ

Bu süreçteki en önemli aşama denetimin yürütülmesi aşamasıdır. Çünkü bu aşamada denetim görüşüne temel teşkil eden kanıtlar toplanır ve denetim çalışmasının çok büyük bölümü gerçekleştirilir.

Kontrol testlerinde iki alt amaç güdülür. Birinci amaç olarak iç kontrol sisteminin
doğal riskleri önleyebilecek şekilde, gerektiği gibi kurulup kurulmadığı belirlenir. İkinci olarak, bu oluşturulan iç kontrol sisteminin tasarlandığı gibi
işleyip işlemediğini test etmek amaçlanır.

İşlem testleri, muhasebede yürütülen işlemlerin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine ve/veya iç kontrol sisteminin gereklerine uygun olarak yürütülüp  yürütülmediğini belirlemek amacıyla yapılan testlerdir.

Hesap kalanlarının test edilmesinde ise denetçinin hedefinde hesapların kalanları vardır. İşletme tarafından finansal tablo ile ortaya konulan savların gerçeğe uygun ve doğru olup olmadığını belirlemek için her bir hesap kalanı ayrıntılı inceleme altına alınır. Bu tür testlere sadece tözel testlerin yürütülmesinde başvurulur.

Denetçi işletmenin iç kontrol sistemini değerlendirmeye denetimin planlama aşamasından başlar. Denetçi denetim müşterisini kabul ettikten hemen sonra, denetimi planlamak için, işletmenin iç kontrol sisteminin ön değerlemesini yapar.

Tözel testler, büyük ölçüde yıl sonunda gerçekleştirilen testlerdir ve denetçinin
finansal tabloların doğruluk ve dürüstlüğü konusundaki yargısını oluşturmada son ve en önemli rolü oynar.

Denetim alanlarını belirlemek için yaygın olarak kullanılan yaklaşımlar; faaliyet döngüleri yaklaşımı ve finansal tablo kalemleri yaklaşımıdır.

Dönen varlıklar diğer bilanço gruplarından daha likit ve risklidir. Dönen varlıkların içindeki Hazır Değerler kalemi ise Dönen Varlıkların, dolayısı ile bilançonun en
riskli unsurlarını içerir. Bu nedenle denetim açısından da, yapısal riski, kontrol riski ve denetim riski en yüksek hesaplar bu kalemde yer alır.

Denetim sürecindeki en önemli aşama denetimin yürütülmesi aşamasıdır. Çünkü bu aşamada denetim görüşüne temel teşkil eden kanıtlar toplanır ve denetim çalışmasının çok büyük bölümü gerçekleştirilir.

Denetim sürecinde uygulanan kontrol testleri, iç kontrol sisteminin etkili ve etkin çalışıp çalışmadığını belirler. Kontrol testleri işletmenin iç kontrol sisteminin doğal riskleri ne ölçüde önlediğini belirlemek için yapılır. Kontrol testlerinde iki alt amaç güdülür. Birinci amaç olarak iç kontrol sisteminin doğal riskleri önleyebilecek şekilde, gerektiği gibi kurulup kurulmadığı belirlenir. İkinci olarak, bu oluşturulan iç kontrol sisteminin tasarlandığı gibi işleyip işlemediğini test etmek amaçlanır.

İşlem testleri, muhasebede yürütülen işlemlerin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine ve/veya iç kontrol sisteminin gereklerine uygun olarak yürütülüp yürütülmediğini belirlemek amacıyla yapılan testlerdir.  Bu testlerin hedefinde işlemler vardır. Bu nedenle daha çok kontrol testlerinin yürütülmesi sırasında kullanılan bir test türüdür.

Bütünlük (tamlık veya eksiksiz olma): Bu denetim amacı, işletme yönetiminin, finansal tablolara yansıması gereken tutar ve açıklamaların, eksiksiz ve tam olarak finansal tablolara yansıtıldığı savını araştırmaya yöneliktir. Tamlık, var olup finansal tablolara yansımayan bilgileri tespit etmeye yöneliktir. İşletmenin gelir tablosunda beyan ettiği giderler tam ve eksiksiz olmalı; işletmenin gerçekleştiği halde gelir tablosuna yansıtmadığı bir gelir veya gideri olmamalıdır. Bilançoda yer alan borç tutarı işletmenin tüm var olan borçlarını içermelidir. İşletmenin gerçekleşmiş ve var olan ama bilançoya yansıtmadığı bir borcunun bulunmadığı savını ortaya koyar.

Hazır değerler kaleminde yapılacak tözel testler şunlardır:

Vadeli alacaklar için reeskont işlemi yapılıp yapılmadığının araştırılması; Alacaklar ile ilgili kalemlerde yapılacak tözel testlerdendir.

Stoklar kalemiyle ilgili kontrol testlerine aşağıdakiler örnek olarak gösterilebilir:

Yabancı kaynaklar denildiğinde iki önemli denetim alanıyla karşılaşılmaktadır. Bunlardan ilki Banka Kredilerinin yer aldığı Mali Borçlar kalemidir. Diğeri ticari borçların yer aldığı Ticari Borçlar Kalemi ve ticari olmayan borçların yer aldığı Diğer Borçlar kalemlerinin beraberce oluşturduğu alandır. Banka kredileri için bankalarla hesap mutabakatı yapılması ve bir yanlışlık ve eksiklik olup olmadığının belirlenmesi denetçinin yabancı kaynaklar konusunda uygulayabileceği tözel testlerdir.

Gelir tablosunun denetimi konusunda denetçinin gözeteceği özel denetimin amacı: gerçekleşme, tamlık, değerleme ve doğru
sınıflandırmadır.

Denetçi gelir ve giderler konusunda aşağıdaki iç kontrolleri arayarak, bunların olması gerektiği gibi işleyip işlemediğini test etmelidir:

Soruda ifade edilen denetim görüşüne temel teşkil eden kanıtlar toplandığı ve denetim çalışmasının çok büyük bölümü gerçekleştirildiği aşama denetimin yürütülmesi aşamasıdır. Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır.