MUHASEBE DENETİMİ

Denetimde örnekleme, denetim kanıtı elde etmek için kullanılan araçlardan biridir ve denetçinin bir evrenin tüm kalemlerinin her birini incelemeden, evren hakkında birçok şey öğrenmesine olanak sağlar. Örneklemin temsili olabilmesi için de yeterli büyüklükte olması ve uygun evrenden seçilmesi gerekir.

Denetçi örnekleme yaparken aşağıdaki önemli sorulara cevap vermelidir:

Evrenin fiziksel yapılanmasını gösteren ve tüm evren birimlerini içeren listeye örnekleme çerçevesi adı verilir.

Denetçi, denetim yordamlarını uygun şekilde yerine getirmemiş olması veya problemlere uygun olmayan tanı koyması örnekleme dışı risk yaratır.

(Tip I Hata) İç kontrolün güvenilirliğinin yanlış ret riski: iç kontroller gerçekte etkin (güvenilir) olduğu halde denetçinin örneklem sonuçlarına dayanarak iç kontrollerin etkin olmadığı (güvenilir olmadığı) sonucuna varması riskidir. Bu durumda denetçi iç kontrole güvenmeyeceği için bu risk, düşük güven riski ve bu nedenle de kontrol riskini çok yüksek belirleyeceği için kontrol riskini yüksek belirleme riski olarak da ifade edilmektedir.

Örnekleme hesap kalanlarındaki yanlış beyanların tahmin edilmesi için de kullanılmaktadır.

İstatistiki örneklemenin denetçiye sağladığı avantajlar şunlardır;

• Etkin bir örneklem tasarımı,

• Elde edilen kanıtların yeterliliğinin ölçümü,

• Örnekleme riskinin ölçümü.

Nitelik, bir evrenin denetçinin ilgilendiği bir özelliğidir. Nitelik örneklemesi, bir evrenin belirli bir özellik gösteren kısmının oranını tahmin etmek için kullanılır. Nitelik örneklemesi genelde kontrol testleri için kullanılır. Nitelik örneklemesi, seçilen bir örnekleme ve uygun denetim yordamlarının yapılmasına dayanan, kontrol yordamlarının başarısızlık oranlarını tahmin etmek için kullanılan istatistiksel bir örnekleme yöntemidir.

Sistematik seçim, denetçinin öncelikle bir örnekleme aralığı hesapladığı ve bu örnekleme aralığının büyüklüğüne göre örneklem birimlerini seçtiği seçim yöntemidir.

Tözel testler finansal tablolarda hata ve hilelerden kayaklı yanıltıcı beyanları ortaya çıkartmak amacı ile yapılan testlerdir. Hesap kalanlarının testi de bu kapsamda yapılan testlerden olup, hesapların parasal doğruluğunun belirlenmesini amaçlar. Bu amaçla denetçi nitelik örneklemesinin bir türü olan “parasal birim örneklemesini” kullanır. Parasal birim örneklemesi, nitelik örneklemesinin, meydana gelme oranı yerine parasal sonuç ifade edecek şekilde değiştirilmiş biçimidir.

Diğer şıklar daha çok kontrol testleri ve bu alandaki örneklemeye(nitelik örneklemesi) ilişkindir.

Denetçi örneklem yaparken şunlara dikkat etmelidir: Evren, örneklem büyüklüğü, seçim, değerlendirme. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Denetçinin bir kontrol yordamının etkinliği ya da bir hesaptaki yanlışlığın boyutu gibi bazı özellikleri tahmin etmek istediği bir grup işlem veya bir hesap kalanını oluşturan kalemlere evren denir. Doru yanıt A seçeneğidir.

"Denetçi, denetim yordamlarını uygun şekilde yerine getirmemiştir veya problemlere uygun olmayan tanı koymuştur." ifadesi örnekleme dışı riski ifade eder. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Tüm denetim türlerinde üç faktör örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde önemlidir:

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Parasal birim örneklemesi, bir işlem sınıfı veya bir hesap kalanı için yanlışlıkların parasal tutarını tahmin tekniğidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Çoğunlukla bir hesabın yanıltıcı şekilde beyan edilip edilmediğini belirlemek için kullanılan örneklem klasik değişkenler örneklemesidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Denetçi hangi denetim yaklaşımını kullanırsa kullansın denetim standartları örnekleme süreci sırasında uyması gereken aşamalar vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Denetçinin öncelikle bir örnekleme aralığı hesapladığı ve bu örnekleme aralığının
büyüklüğüne göre örneklem birimlerini seçtiği seçim yöntemine sistematik seçim denir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Nitelik örneklemesinden çok, değişkenler örneklemesinde kullanılan, en önemli üstünlüğü evrenin değişkenliğini azaltabilmesi ve bu yolla tahminlerin daha isabetli olmasını sağlayan sistem katmanlı seçimdir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Blok seçimde örneklem, evrenden, zaman olarak veya fiziksel olarak birbirine çok yakın birimlerin (belgelerin) seçilmesi ile oluşur. Doğru yanıt C seçeneğidir.