MUHASEBE DENETİMİ

Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir

Doğru cevap B seçeneğidir.

Doğru Cevap E seçeneğidir.

Doğru Cevap B seçeneğidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

1900-1930 dönemi; Finansal tabloları onaylamak üzere işlem ve kayıtların %100 incelemesi,

1930-1950 dönemi; Finansal tabloların bütünü hakkında görüş oluşturmak
için işlem ve kayıtların örnekleme yoluyla incelenmesi,
1950- Günümüze kadar; Finansal tabloların bütünü hakkında görüş oluşturmak üzere; iç kontrol sisteminin incelenmesine dayalı olarak işlem ve kayıtların örnekleme yoluyla incelenmesi  aşamalarından oluşur.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Denetim ve Kontrol Tanımı Dilimizde denetim ve kontrol kavramlarının sık sık birbirlerinin yerine kullanıldığını görmekteyiz. Birbirlerinin yerine kullanılabilecek kadar yakın anlam taşımakla beraber, bu iki kavramın farklı yönleri muhasebe denetimi açısından önem taşımaktadır. Bu nedenle öncelikle kontrol ve denetim tanımlarının ve farklı yönlerinin açıklanması, konun anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.

Kontrol

Kontrol, bir örgütün, olayın, faaliyetin veya işlemin amacına ulaşabilme gücünü ifade eder.

Uygunluk Denetimi

Uygunluk denetimi, kişilerin yapmış oldukları işlemlerin veya faaliyetlerin bir otorite veya üst yönetim tarafından belirlenmiş kural veya düzenlemelere uyumunun test edilmesidir.

Denetim

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle İlgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi sürecidir.”

Bu tanımdaki ana unsurları şöyle açıklayabiliriz:

Denetimin konusu: Denetimde öncelikle denetimin konusunu teşkil eden bir takım savlar olmalıdır. Tanım genel olarak denetimi tanımlama amacında olmakla beraber, çıkış noktası muhasebe denetimi olduğu için işletmeler ve onların dışa sunduğu finansal bilgiler denetimin temel konusu olarak belirtilmektedir. Finansal tablo denetiminde, burada sözü edilen denetimin konusunu finansal tablolardaki yönetimin beyanları oluşturur. Yönetim finansal tablolarda tamlık, eksiksizlik, doğruluk gibi bir takım savlarda (iddialarda) bulunur. Muhasebe denetimiyle eş anlamlı kabul edebileceğimiz finansal tablo denetiminde, denetimin konusunu bu savlar oluşturur. Uygunluk denetiminde ise denetimin konusunu kişilerin yapmış oldukları işlem ve faaliyetler oluşturur.

Önceden Belirlenmiş Ölçütler: Denetim tanımının ikinci temel unsuru denetimin konusunu teşkil eden şeylerin tespit edilebilmesi için önceden belirlenmiş ölçütlerin bulunmasıdır. Finansal tablo denetiminde önceden belirlenmiş ölçütler Genel Kabul Görmüş Muhasebe Kavram ve İlkeleridir. Bu kavram ve ilkelerin uygulanış detaylarıyla ilgili standartlar da ölçütlerin (kriterlerin) bir parçasını oluşturur.

Tarafsız Biçimde Kanıt Toplama: Denetim tanımındaki üçüncü temel unsur, denetimi yapacak kişiyle veya denetimin yapılışıyla ilgilidir. Burada tarafsız biçimde ifadesi, denetimin konusunu oluşturan şeylerle doğrudan ilgili olmayan bir kişi tarafından tarafsız olarak kanıt toplayarak testlerin yapılması gereğini belirtmektedir. Dolayısıyla tarafsızlık ancak denetimin konusu olan bilgi, faaliyet veya işlem gibi şeylerle direkt ilgili olmayan bir kişi tarafından yerine getirilmesiyle sağlanabilir.

Sonuçların İlgili Taraflara İletilmesi: Denetim tanımındaki dördüncü unsur denetim sonucunda elde edilen bulguların bir raporla denetim görevini veren veya konuyla ilgili taraflara iletilmesidir.

Örneğin vergi denetçileri, denetledikleri vergi beyanlarını ve bağlantılı finansal tablolarla ilgili elde ettikleri sonuçları bir tutanakla üstlerine bildirirler. Finansal tablo denetiminde ise denetim sonucunda denetim raporu yazılır ve bu rapor finansal tablolarla birlikte yayınlanır.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun Yapmış Olduğu Düzenlemeler

Ülkemizdeki muhasebe denetimi mesleğiyle ilgili ilk önemli adım 1981 yılında çıkartılan Sermaye Piyasası Kanunu’dur. Bu kanunun 16. ve 22. Maddelerinde ülkemizde ilk kez yasal olarak muhasebe denetimi konusuna yer verilmekte ve bağımsız denetleme kuruluşlarından söz edilmektedir.

3568 Sayılı “Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu” Kapsamında Yapılan Düzenlemeler

Muhasebe meslek yasası adı da verilen 3568 sayılı yasa 1989 yılında çıkarılmıştır. Daha önce de belirttiğimiz gibi muhasebecilik ve muhasebe denetimi mesleği yasal statüye oldukça geç olarak ancak 80’li yılların sonunda kavuşmuştur.

Kanunun 1.maddesi, başlangıçta Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir, Yeminli Mali Müşavir olmak üzere üç meslek örgütü tanımlanmıştır. Daha sonra 2008 yılında yapılan düzenleme ile Serbest Muhasebeci unvanı kaldırılmıştır. Yasaya göre muhasebe denetimi görevi Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlere (S.M.M.M) ve Yeminli Mali Müşavirlere (Y.M.M) verilmiştir. SMMM’ler denetimin dışında işletmelerin muhasebe kayıtlarını tutma hakkına da sahiptirler. YMM’lerin kayıt tutma hakkı yoktur ancak onların da ayrıca tasdik adı verilen bir görevleri vardır. Tasdik, ülkemize özgü ve maliye bakanlığına yönelik bir onaylama işlemidir. YMM’ler işletmelerin vergi beyannameleri ve bu beyannameye dayanak teşkil eden finansal tabloların, muhasebe belge ve kayıtlarının vergi mevzuatı açısından denetlerler ve onaylarlar. Bu onaylama işlemine rağmen vergi uzmanları da denetlenen finansal tabloları, onaylanan kuruluşu denetleyebilirler (Güvemli ve Özbirecikli, 2011: 15). Bunların dışında Maliye Bakanlığı Vergi Denetiminde SMMM ve YMM’lerden yararlanmak üzere başka düzenlemeler de yapmıştır.

Denetim

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle ilgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi sürecidir.”

Bu tanımdaki ana unsurları şöyle açıklayabiliriz:

Denetimin konusu: Denetimde öncelikle denetimin konusunu teşkil eden bir takım savlar olmalıdır. Tanım genel olarak denetimi tanımlama amacında olmakla beraber, çıkış noktası muhasebe denetimi olduğu için işletmeler ve onların dışa sunduğu finansal bilgiler denetimin temel konusu olarak belirtilmektedir. Finansal tablo denetiminde, burada sözü edilen denetimin konusunu finansal tablolardaki yönetimin beyanları oluşturur. Yönetim finansal tablolarda tamlık, eksiksizlik, doğruluk gibi bir takım savlarda (iddialarda) bulunur. Muhasebe denetimiyle eş anlamlı kabul edebileceğimiz finansal tablo denetiminde, denetimin konusunu bu savlar oluşturur.

Dünyada Denetçilik Mesleğinin Gelişimi

Muhasebe denetimi başlangıçta sadece belge ve kayıtların hata ve hile açısından incelenmesiyle başlamıştır. 1900’lü yıllara kadar süren bu yaklaşımda işletmenin finansal belge ve kayıtlarının %100’ünün incelenmesi söz konusu idi.

1930’dan itibaren ise muhasebe denetimi, finansal tabloların doğruluğu ve güvenilirliği konusunda görüş oluşturmak üzere, örnekleme tekniklerine dayalı olarak yapılmaya başlanmıştır.

1950’lerden sonra ise muhasebe denetiminin günümüze kadar süregelen iç kontrol sisteminin önce incelenmesi ve elde edilen bulgulara göre esas denetim testlerinin planlandığı inceleme biçimine geçilmiştir. 1947 yılında Amerikan Muhasebeciler Birliği tarafından (AICPA) kabul edilen ve tüm dünyada kabul gören Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları içerisinde “İç Kontrolün İncelenme Standardı” bir çalışma alanı standardı olarak yer almış ve günümüze kadar gelmiştir.

Özet

Dünyada denetim mesleği ile ilk düzenlemelerin Amerikan Kamu Muhasebecileri Birliği (AICPA) tarafından yapıldığını görmekteyiz. Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları da ilk kez bu kurum tarafından düzenlenmiştir. Günümüzde dünyadaki muhasebe denetimi mesleğiyle ilgili düzenleme yapan en önemli kuruluş Uluslararası Muhasebe Uzmanları Federasyonu(IFAC)’dur. Bu kurul 2004’te pek çok ülke tarafından kabul gören Uluslararası Denetim Standartlarını (UDS) yayınlamıştır.

Faaliyet Denetimi

Faaliyet denetimi; bir örgütün tamamının veya bir biriminin faaliyetlerinin etkin ve verimli çalışıp çalışmadığıyla ilgilenen denetim türüdür. Bu denetim türünde denetimin konusunu bir örgüt veya örgütün bir bölümünün faaliyet sonuçları teşkil eder. Konuyu işletmeler açısından ele alırsak, işletmenin faaliyet sonuçları veya üretim, pazarlama gibi bir bölümünün sonuçları denetimin konusunu teşkil eder.

Finansal Tablo Denetimi

Finansal tablo denetimi, işletmenin finansal tablolarının genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkelerine uygunluğunun tarafsız olarak incelenmesi ve sonuçların bir raporla iletilmesi sürecidir.

Finansal tablo denetiminde denetimin konusunu işletmelerin düzenlediği finansal tablolar oluşturur. Önceden belirlenmiş ölçütler ise genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkeleri ile bunlarla ilgili ulusal ve uluslararası standartlardır. Denetçi finansal tabloların genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkeleri ile bunlarla ilgili standartlara uygunluğu konusunda bir görüş oluşturmak üzere testler yapar ve elde ettiği sonuçları bir raporla iletir.