MUHASEBE DENETİMİ - Deneme Sınavı - 10

Belirlenen kontrol riski düzeyi, bulma riskini ve bulma riski düzeyine göre daha sonra yapılacak tözel testlerin şekillenmesini doğrudan etkileyecektir. Bunun nedeni, bulma riskinin kontrol risk düzeyine göre belirlenmesidir. Bulma riski 

biçiminde formüle edilebilir. Buna göre Doğru Cevap A seçeneği olur.

Denetçi denetim kanıtlarını elde etmek için denetim testleri yapar. Denetim testleri amacına göre kontrol testleri ve tözel testler olarak ikiye ayrılır. İşlem testleri ise uygulanan veriler dikkate kullanılan denetim testleri arasında yer almaktadır. Bu bilgilere göre Doğru Cevap C seçeneği olur.

Analitik testlerde, işletmenin değişik yıllarına ait tutarlar, başka işletmelere ait bilgiler, sektör ortalamaları gibi verilerden yararlanılır ve incelenen dönemin tutarları ile karşılaştırılır. Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneği olur.

İşletme finansal tablo kalemleri yaklaşımıyla denetim alanlarına bölünmek istenirse başlıca denetim alanlarına;

• Hazır değerler
• Alacaklar
• Stoklar
• Yabancı kaynaklar
• Gelirler ve giderler

örnek olarak verilebilir. Ücret döngüsü ise işletme faaliyet döngüleri yaklaşımıyla denetim alanlarına bölünmek istendiğinde başlıca denetim alanına örnek olarak verilebilir. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneği olur.

Denetimin genel amaçları; gerçeklik, bütünlük, sahiplik, değerleme ve gidere dönüştürme ve tam açıklama olarak sıralanabilir. Bunlar arasında Tam açıklama; işletmenin finansal tabloları uygun bir sınıflandırma ve uygun açıklamalar yaparak sunduğu savıdır. Buna göre ticari mallar hesabının sadece satışa hazır mallardan oluştuğu, bunlar içinde değer düşüklüğüne uğramış veya satışa olanak vermeyecek durumda mallar bulunmadığı öne sürülmesi tam açıklama amacının konusu içerisinde yer almaktadır . Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneği olur.

Dönen varlıklarda yer alan başlıca kalemler;

• Hazır Değerler,
• Menkul Kıymetler,
• Stoklar,
• Ticari ve Diğer Alacaklar 

biçiminde sıralanabilir. Yabancı kaynaklar bu kalemler arasında yer almadığından Doğru Cevap C seçeneği olur.

Hazır değerler kaleminde yapılacak tözel testleri;

• Denetçi kasa hesabının gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığını belirlemek (I.) amacıyla kasalardaki sayımları tekrarlamalı veya sayımların yapılmasına eşlik ederek gözlemlemelidir.

• Yabancı paranın değerlenmesinde uygun döviz kuru ile değerleme yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir (II.). Bu tözel test ile aynı zamanda gelir tablosuna yansıyan Kambiyo Kârları ve Zararları da denetlenmiş olur.

• Bankalardan alınan hesap özetleri ile işletme kayıtları karşılaştırılır (III.). Bankaların, işletmeye verdikleri mevduat faizinin gelir olarak kaydedilip kaydedilmediği denetlenir.

• Verilen çeklere ait dip koçanlarındaki tutarlarla, Verilen Çek ve Ödeme Emirleri hesabına işlenen çekler karşılaştırılmalı, arada tarih, tutar farklılıkları olup olmadığı incelenmelidir. Verilen Çek ve Ödeme Emirlerindeki tutarların bankadan tahsil edilip edilmediği, bankalar hesabının dökümü ile ayrıca karşılaştırılarak belirlenmelidir.

biçiminde sıralanabilir. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneği olur.

Denetçinin alacaklar konusunda kontrol testlerinde;
• Müşterilere satış yapanlar ile müşterilerin kredi limitlerini belirleyenler ayrı birimlerdeki ayrı kişiler olmalıdır. Müşterilerin kredi limitleri dönemsel olarak gözden geçirilmelidir.
• Müşteriye satış yapanlar, alacakların tahsilatı ile ilişkilendirilmemelidir.
• Alacak hakkını gösteren senet vb. kıymetli evrakları çalınma, kaybolma ve yangın gibi tehlikelerden korumak için gerekli fiziksel güvenlik önlemleri alınmalıdır.
• Müşteriye kredili satış yapanlar, kredi limitinin aşılmamasından sorumlu olmalıdır.
• Dönemler itibariyle müşteriye kesilen faturalar ve alacak işlemleri karşılaştırılmalı ve alacağa dönüşmemiş satışlar olup olmadığı  kontrol edilmelidir.
• Dönemler itibariyle vadesi geçen veya tahsili unutulmuş alacaklar olup olmadığı incelenmelidir.
• Müşterilerle dönemsel olarak hesap mutabakatı yapılmalıdır. Örneğin aylık olarak müşterilere hesap özetleri gönderilmelidir.
• İşletme ile ilişkili durumdaki personel, ortaklar, bağlı ortak veya iştiraklerin işletmeden kredili mal alışları ayrıca takip edilmelidir.

konularını incelemesi gerekir. Bu nedenle Doğru Cevap C seçeneği olur.

Stoklar kalemiyle ilgili kontrol testlerine;

• İşletmede satın alma bölümü olmalıdır (II. öncül doğrudur). Satın alma bölümü, stokları talep eden, kullanan ve bunları kayıt eden bölümlerden ayrı olarak örgüt içinde oluşturulmalıdır. 
• Satın alma işleminde kişilerin tek tek ve birkaç kişinin birlikte alım yapabileceği satın alma limitleri belirlenmelidir. Satın alma birimindeki personelin rotasyonu yapılmalıdır. Yeni sipariş verme konusunda bir stok yönetim politikası izlenmelidir.
• Stokların devir hızları izlenmelidir (I. öncül doğrudur). 
• Stok siparişi verilirken ve stoklar teslim alınırken, kalite kontrolü gerçekleştirilmelidir (III. öncül doğrudur).
• Stoklar depoya sipariş fişi ve fatura ile karşılaştırılarak ve miktar tespiti yapılarak alınmalıdır. Stoklar depodan kullanım yerlerine, onaylanmış talep fişi ile aktarılmalıdır.
• Dönemsel olarak stok sayımı yapılmalıdır.

örnek olarak gösterilebilir. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneği olur.

Borçlar konusunda denetçinin ulaşmak istediği özel denetim amaçları;

• İşletmenin bilançoda gösterdiği borçların gerçek borçları olduğu, eksik veya fazla olmadığı belirlenmelidir (I. öncül doğrudur).
• Borçlar vadelerine uygun bir şekilde reeskont yapılarak doğru bir şekilde değerlenmelidir (II. öncül doğrudur).

III. öncül ise gelir tablosunun denetiminin konusudur. Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneği olur.

Denetçi gelir ve giderler konusunda aşağıdaki iç kontrolleri arayarak, bunların olması gerektiği gibi işleyip işlemediğini test etmelidir. Bu test sırasında sorulacak sorular;

olarak sıralanabilir. C seçeneğinde ise "Giderleri yapanlar ve ödemeyi yapanlar aynı kişiler midir?" biçiminde yer almıştır. Bu nedenle Doğru Cevap C seçeneği olur.

Endüstri yapısı ve dış çevre incelenirken; endüstriye özgü riskler, yasal düzenlemeler ve gereklilikler, rekabet koşulları vb. finansal tabloların denetiminde belirleyici olabilecek her türlü faktör göz önünde bulundurulmalıdır.

İşletmenin yapısı ve yönetimsel özellikleri bulma riskini etkileyen faktörlerden değildir. Doğal riski etkileyen faktörlerdendir.

İlgili Yönetmelikte olumlu, şartlı olumlu ve olumsuz görüş bildirmeden söz edilmekte fakat görüş bildirmekten kaçınma durumundan söz edilmemektedir.
Sonuç olarak meslek yasası ve bağlı yönetmelikler raporlama standartları açısından yüzeysel ifadelere yer vermektedir diyebiliriz.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Uygunluk denetimi, kişilerin yapmış oldukları işlemlerin veya faaliyetlerin bir otorite veya üst yönetim tarafından belirlenmiş kural veya düzenlemelere uyumunun test edilmesidir.

Denetçi örnekleme yaparken aşağıdaki sorulara cevap vermelidir:

• Hangi evren ve örneklem birimleri ve hangi özellikler test edilmelidir? (Evren?)

• Denetim testi için kaç kalem seçilmelidir? (Örneklem büyüklüğü?)

• Hangi kalemler örnekleme dâhil edilmelidir? (Seçim?)

• Örneklemden tüm evren hakkında hangi çıkarımlar yapılabilir? (Değerlendirme?)

Evren örneklemeye tabi tutulacak birimlerden oluşur. Evren, denetçinin bilgi edinmek istediği ve aynı türden birimlerin oluşturduğu ana kütledir. Örneğin, satış faturaları, stoklar, bordrolar gibi birçok veri kümesi birer evren oluştururlar.

(Tip I Hata) İç kontrolün güvenilirliğinin yanlış ret riski: iç kontroller gerçekte etkin (güvenilir) olduğu halde denetçinin örneklem sonuçlarına dayanarak iç kontrollerin etkin olmadığı (güvenilir olmadığı) sonucuna varması riskidir. Bu durumda denetçi iç kontrole güvenmeyeceği için bu risk, düşük güven riski ve bu nedenle de kontrol riskini çok yüksek belirleyeceği için kontrol riskini yüksek belirleme riski olarak da ifade edilmektedir.

Denetçinin hesap kalanlarının tözel testleri için örnekleme yaparken başlıca amacı, “defter değerini yanlış kabul riskini” kontrol etmektir. Yanlış kabulle, hesap kalanları önemli yanlış beyan içermesine rağmen, örneklem sonuçları denetçinin hesap kalanlarının önemli yanlışlık içermediğine inanmalarına neden olur.

İstatistiki olmayan örneklemede denetçi örneklem büyüklüğünü belirlerken, örneklem birimlerini seçerken, sonuçları değerlendirirken ve örnekleme riskini ölçerken istatistiki teknikleri kullanmaz. İstatistiksel olmayan örnekleme, olasılık teorisinin veya istatistiksel çıkarımın uygulanmasına dayanmaz; bunun yerine bir örnekleme uygulamasında uygun örneklem büyüklüğünün belirlenmesi ve örneklem sonuçlarının değerlendirilmesi için sadece denetçinin yargısı ve deneyimine dayanır. İstatistiki örnekleme, denetçinin örneklemin alındığı evren hakkında yanlış çıkarım yapma riskini ölçmesine ve tam olarak kontrol etmesine izin verirken, istatistiki olmayan bu tür kontrol ve ölçüme izin vermez. Denetçinin bu iki yaklaşımdan hangisini kullanırsa kullansın denetimini planlarken, yürütürken ve kanıtları değerlendirirken mesleki yargısını kullanması gerekir.