MUHASEBE DENETİMİ - Deneme Sınavı - 10

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle ilgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi sürecidir.”

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kontrol, bir örgütün, olayın, faaliyetin veya işlemin amacına ulaşabilme gücünü ifade eder.

Doğru cevap E seçeneğidir

Denetimin ana unsurları içinde Tarafsız bir şekilde kanıt toplama unsuru bulunmaktadır. 

Doğru cevap B seçeneğidir.

Kontrol ve denetimin çok yakın kavramlar olduğunu da unutmamak gerekir. Her ikisi de aynı amaçlara hizmet ederler. Her ikisi de örgüt, birey, işlem veya sürecin amaçlarına ulaşmasıyla ilgili kavramlardır.

Doğru Cevap E seçeneğidir.

Uygunluk denetimi, kişilerin yapmış oldukları işlemlerin veya faaliyetlerin bir otorite veya üst yönetim tarafından belirlenmiş kural veya düzenlemelere uyumunun test edilmesidir.

Doğru Cevap B seçeneğidir.

Finansal tablo denetiminde denetimin konusunu işletmelerin düzenlediği finansal tablolar oluşturur. Önceden belirlenmiş ölçütler ise genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkeleri ile bunlarla ilgili ulusal ve uluslararası standartlardır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Denetimin Konusu: Muhasebe denetiminde denetimin konusu finansal tablolar ve bu tablolardaki bilgilerdir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

kamu denetçilerinin ister örgüt bünyesinde isterse örgüt dışında olsunlar yaptıkları işler genellikle uygunluk denetimidir. Zaman zaman faaliyet denetimi ve finansal tablolar denetimi de yaparlar. Ancak dış denetçilerin veya bağımsız denetçilerin yaptığı biçimde bir finansal tablo denetimi veya muhasebe denetimi yapmazlar. Çünkü kamu denetçilerinin amacı kamuya açıklanacak bir rapor düzenlemek değildir. Elde ettikleri sonuçları sadece üst yöneticilere iletirler.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Tablo 1.2: Muhasebe Denetiminin Tarihsel Süreci
1900’lere kadar olan dönem; İşlem ve kayıtlara ilgili belgelerin %100 incelemesi,

1900-1930 dönemi; Finansal tabloları onaylamak üzere işlem ve kayıtların %100 incelemesi,

1930-1950 dönemi; Finansal tabloların bütünü hakkında görüş oluşturmak
için işlem ve kayıtların örnekleme yoluyla incelenmesi,
1950- Günümüze kadar; Finansal tabloların bütünü hakkında görüş oluşturmak üzere; iç kontrol sisteminin incelenmesine dayalı olarak işlem ve kayıtların örnekleme yoluyla incelenmesi  aşamalarından oluşur.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Kuşkusuz finansal bilgi kullanıcısı olarak en önemli taraf yöneticilerdir. Yöneticiler, işletmeyi yönetebilmek için karar alırken bilgiye ihtiyaç duyarlar. Bir işletmede alınan kararların büyük bir çoğunluğu finansaldır ve eğer bu kararlar güvenilir finansal ilgilere dayalı olmaz ise başarılı sonuçlar doğurmayacaktır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Denetim işi, bir birini izleyen aşamalardan oluşan bir süreçtir. Bu süreç müşterinin seçilmesi ve kabul edilmesi ile başlar, denetim sürecinin planlanması ve denetimin yürütülmesiyle devam eder, denetim raporunun hazırlanmasıyla da sona erer. Denetimin planlanması ise 

adımlarından oluşur. Bu nedenle Doğru Cevap C seçeneği olur.

Denetim firmasının, müşterisinin finansal tablolarını oluşturan koşulları, olayları, işlemleri ve uygulamaları anlayabildiği aşama denetimin planlanması aşamasıdır. Bu aşama denetim firması:

• İşletmenin hukuki yapısı,
• Organizasyon yapısı,
• Personel durumu,
• Üretim süreci,
• Müşteri ve tedarikçilerle olan ilişkileri,
• Varsa yan faaliyetleri vb.

gibi bilgileri toplar. Bu bilgilere göre soruda verilen üç öncül de denetimin planlanması aşamasında yer almaktadır. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneği olur.

Asıl kanıtlar bir olay veya durumla doğrudan ilişkili kanıtlardır. Örneğin bir satışla ilgili düzenlenmiş sevk irsaliyesi ve fatura, asıl kanıt olarak kabul edilebilir. Destekleyici kanıtlar ise, incelenen olay veya durum ile doğrudan ilişkisi olmamasına rağmen, denetçiye olay ve durum hakkında ek bilgi sağlayan kanıtlardır. Örneğin işletmenin aylık elektrik faturası, işletmenin aylık üretim düzeyi hakkında dolaylı bir bilgi verebilir. Bir denetim sırasında, incelenen olay ve durum hakkında bir görüşe ulaşabilmek için asıl kanıtlara daha fazla güvenilir. Dış kanıtlar işletmenin dışında oluşturulan ve elde edilen kanıtlardır. Örnek olarak satıcıdan alınan fatura, banka tahsil makbuzu, taşıma irsaliyesi, kira kontratı gibi. İç kanıtlar ise işletmenin içinde oluşturulan kanıtlardır. İşletmenin muhasebe defterleri, muhasebe bölümünün oluşturduğu belgeler, mizanlar, finansal tablolar iç kanıtlara iyi birer örnektir. Dış kanıtlar daha objektif bilgi sağlamaları nedeniyle, iç kanıtlara göre daha güvenilirdirler. Maddi kanıt diye bir denetim kanıt sınıfı bulunmamaktadır. Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneği olur.

Denetçiler denetim işlerini yürütürken görüşlerini oluşturacak kanıtları toplamaları gerekmektedir. Kanıtların toplanması için kullanılan çeşitli yordamlar bulunmaktadır. Burada sayılanlarla sınırlı olmamakla beraber, kullanılan yordamlar;
• Fiziki inceleme
• Gözlem
• Soruşturma
• Doğrulama
• Belgeleri inceleme
• Yeniden hesaplama
• Analitik inceleme

biçiminde sıralanabilir. Bu yordamlar arasında rapor hazırlama yer almadığından Doğru Cevap C seçeneği olur.

Denetçi kanıt toplarken kanıt sayısının ne gerekenden az, ne de gerekenden fazla olmaması gerekir. Yetersiz sayıda kanıt ile denetim görüşüne ulaşılması, yanlış görüş bildirmeye neden olabileceği gibi bir dava açılması durumunda denetçinin zarar görmesine, itibar kaybetmesine de neden olabilir. Gereğinden fazla sayıda kanıt toplanması ise yapılan denetimin maliyetini arttıracağından, belli bir noktadan sonra ekonomik olmayacaktır. Denetçinin toplanması gereken kanıt sayısını belirlerken göz önünde bulunduracağı bazı faktörler vardır. Bunlar:

olarak sıralanabilir. Bu bilgilere göre Doğru Cevap E seçeneği olur.

Kanıtın güvenilirliğini etkileyen en önemli faktörlerin başında, kanıtın ilgili olması gelir. Bir kanıt, incelenen kalem için belirlenmiş denetim amaçlarını gerçeklediği ölçüde ilgili kabul edilir. Örneğin stoklar kalemi için fiziksel inceleme yoluyla elde edilen bilgiler, geçerlilik, tamlık, dönemsellik ve değerleme amaçları için kanıt sağlayabilir. Dolayısı ile fiziksel inceleme yoluyla elde edilen kanıtların stoklar kalemiyle ilgili olduğu kabul edilebilir. Ancak fiziksel inceleme ile elde edilen kanıtlar, stokların sahipliği konusunda bilgi sağlamayacağı için ilgili kabul edilemez. Bu nedenle Doğru Cevap D seçeneği olur.

Denetçilerin yeterli sayıda kanıt toplamanın yanında, güvenilir kanıtlar toplamaları gerekir. Bir kanıtın güvenilirliğini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar:

olarak sıralanabilir. Bu faktörler arasında Uygunluk derecesi bulunmadığından sorunun Doğru Cevabı E seçeneği olur.

Denetim süreci boyunca, denetimin planlanmasından, bir denetim görüşüne ulaşılıncaya kadar bir çok çalışma yapılmaktadır. Muhasebe defterleri muhasebe kayıtları için nasıl bir işleve sahip ise, gerçekleştirilen denetim sırasında elde edilen bilgilerin kayıt altına alınmasını sağlayan çalışma kağıtları da benzer bir işleve sahiptir. Denetçinin denetimi planlamak, çalışmaları yürütmek, testleri gerçekleştirmek, elde ettiği kanıtları ve bilgileri, sonuçları, ulaştığı denetim görüşünü kaydetmek için kullandığı kağıtlara çalışma kağıtları denilmektedir. Çalışma kağıtları yapılan denetimin somutlaşmış halidir. Diğer seçenekler çeldirici olup Doğru Cevap B seçeneğidir.

Çalışma kağıtları, denetimin planlanması ve örgütlenmesine yardımcı olur (I. öncül doğru olur). Eşgüdümü sağlar. Denetçinin görüşüne temel oluşturur (II. öncül doğru olur) ve denetçinin dava edilmesi durumunda savunma aracı olarak kullanılır. Gelecekte yapılacak denetimlerde başvuru kaynağı olarak çalışma kağıtlarından yararlanılır. Çalışma kağıtları iç kontrol sistemini gözden geçirmede kullanılır (III. öncül ise yanlış olur). Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneğidir.

Çalışma kağıtları denetçi tarafından iki ana dosyaya bölünerek saklanırlar. Bunlar sürekli dosya ve yıllık dosya olarak ifade edilebilir. Sürekli dosya; işletme hakkında gelecek dönemlerde de kullanılması gereken, işletme hakkında temel ve genel bilgilerin bulunduğu çalışma kağıtlarından oluşan dosyadır. Bu dosyada yer alabilecek tipik bilgilere:
• Şirket ana sözleşmesinin bir örneği,
• İşletme hakkında genel bilgiler,
• İşletme ortakları ile ilgili bilgiler,
• Örgüt şeması,
• Hesap planı,
• Muhasebe yönetmeliği,
• Geçmiş yıllarda iç kontrol sistemi hakkında elde edilen bilgiler,
• Genel kurul, yönetim kurulu toplantı tutanaklarından önemli olanlarının örneği,
• Önemli ve uzun vadeli sözleşmelerin örnekleri,

örnek olarak verilebilir. Denetim raporunun bir örneğinin hazırlanması ise yıllık dosya için örnek olarak verilebilir. Bu nedenle Doğru Cevap D seçeneği olur.