MUHASEBE DENETİMİ VE MALİ ANALİZ

Denetimi tamamlayıcı nitelikteki çalışmalar; yapılan denetim programının yeniden gözden geçirilmesi, gelecekteki olası belirsizliklerin değerlendirilmesi, bilanço tarihinden sonraki önemli olayların gözden geçirilmesi, müşteri işletmeden beyan mektubu alınması ve genel analitik testler yapılmasıdır.

Mali tabloların düzenlenmesinde esas sorumluluk yönetime aittir ve onun vurgulanmasıdır.

Mali tabloların düzenlenmesi denetçinin sonuçları değerlenmesi aşamasında yer almaz.

Denetçi, olumlu denetim görüşünü etkilemeyen ancak; finansal tablo kullanıcılarının dikkatine sunulmasını gerekli gördüğü hususları bir açıklama paragrafında vurgulandığı rapor türü açıklamalı olumlu görüştür.

Çalışma alanındaki sınırlamanın muhtemel etkisinin, bağımsız denetçinin yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtı elde edemeyeceği ve görüş bildiremeyeceği kadar önemli ve yaygın olması durumunda denetçinin bildirdiği rapor türü görüş bildirmekten kaçınmadır.

Bağımsız denetim raporunun temel unsurları arasında; giriş paragrafı, muhatap, başlık, bağımsız denetçinin sorumluluğu, bağımsız denetçi görüşü, bağımsız denetim raporunun tarihi ve bağımsız denetim kuruluşunun adresi yer almaktadır.

Mali tablolarla ilgili oranların hesaplanması, önceki yılın ve cari yılın bütçelenmiş oranları ile karşılaştırılması yer alır.

Işletmeyle ilgili belirsizlikler oluşturabilecek örnekler arasında işletmeye yeni bir ortak girmesi gösterilemez.

Denetim çalışmasının sona erdiği tarih, denetim raporunun düzenlendiği tarihtir.

Denetim çalışmasının sona erdiği tarih, denetim raporunun düzenlendiği tarihtir.

Denetçinin, denetimi tamamlayıcı nitelikteki çalışmaları şunlardır:  Yapılan denetim programının yeniden gözden geçirilmesi, gelecekteki olası belirsizliklerin değerlendirilmesi, bilânço tarihinden sonraki önemli olayların gözden geçirilmesi, müşteri ile ilişkili olan kişi ve kuruluşlarla yapılan işlemleri belirleme ve inceleme, müşteri işletmeden beyan mektubu alınması, genel analitik testler yapılması. Çalışan performansının, çalışma koşullarının ve müşteri memnuniyetinin ölçülmesi farklı bir konunun alt başlıkları olabilir.

Gelecekteki belirsizlikler, doğrudan doğruya işletmeyle üçüncü kişiler arasında olan ve denetim raporunun yazılma aşamasına kadar sonuçlarının net olarak ortaya çıkması beklenmeyen durum ve olaylardır. Bu belirsizlikler her ne kadar denetlenen dönemle ilgili olmasa da işletmeye gelecekte zarar verebilecek sonuçlar ortaya çıkarabilir. Cari yılın oranlarının sektör oranları ile karşılaştırılması ise genel analitik testler kapsamında değerlendirilmesi gereken şeylerden biridir.

Bilânço tarihinden sonraki olaylar, bilânço tarihinden denetim çalışmasının sona erdiği tarihe kadar gerçekleşen olaylar olarak tanımlanır. Bilânço tarihinde şüpheli durumda olan alacağın tahsili veya değersiz hale gelmesi, kayıtlarda maliyet bedeli ile görünen bir gayrimenkulün çok düşük veya yüksek bedelle satılması, önemli düzeyde hisse senedi veya tahvil çıkarılması, önceki yıl iş hacmine göre önemli sayılabilecek bir iş bağlantısı kurulması gibi durumlar bilânço tarihinden sonraki önemli olaylar olarak sayılabilir. Yönetimin denetçiye verdiği sözlü beyanların doğrulanması ise yönetimden yazılı beyan mektubu istenmesinin sebeplerinden biridir.

Denetçi, denetim sürecinde müşteri işletmenin yöneticilerine ve personeline çeşitli sorular yöneltir ve pek çok sözlü yanıt alır. Denetçi sözlü beyanları yazılı hale getirmek için denetim tamamlandığında, müşteri işletmenin yönetiminden beyan mektubu ister. Yönetimin denetçiye verdiği sözlü beyanların doğrulanması, dönem içinde verilen sözlü beyanların uygunluğunun devam ettiğini belirlemek, yönetimin beyanlarına ilişkin yanlış anlaşılma olasılığını azaltmak, mali tabloların düzenlenmesinde esas sorumluluğun yönetime ait olduğunu vurgulamak ve müşteri ile denetçi arasında anlaşmazlık olması halinde kanıt olarak kullanabilmek için beyan mektubu son derece önemlidir. Fakat müşteri işletmenin beyan mektubu diğer denetim işlemlerinin yerine geçmez.

Denetçi, denetim sonuçlarını değerleme aşamasına geçmeden önce son olarak bazı kanıtlar oluşturur. Denetimin genel amacı, mali tabloların doğruluğuna ilişkin bir görüş bildirmek olduğuna göre, müşteri işletmenin mali tablolarının son taslağı üzerinde genel analitik testler yaparak bu tablolarda yer alan bilgilerin güvenilirliği ölçülmeye çalışılır. Analitik testler; mali tabloların alt toplamlarını, toplamlarının ve kalemlerin tutarlarının önceki dönemin tutarları ve cari yılın bütçelenmiş verileri ile karşılaştırılması, mali tablolarla ilgili oranların hesaplanması, önceki yılın ve cari yılın bütçelenmiş oranları ile karşılaştırılması, üretim ve satış hacmi, çalışanlar sayısı gibi finansal olmayan verilerin önceki yılın verileri ve cari yılın planlanmış verileri ile karşılaştırılması ve cari yılın oranlarının sektör oranları ile karşılaştırılması gibi çalışmaları kapsar.

Denetimin tamamlanması genel olarak üç aşamada gerçekleştirilir.

a. Denetimi tamamlama çalışmaları.

b. Sonuçların değerlenmesi.

c. Denetim raporunun düzenlenmesi.

Denetçinin, denetimi tamamlayıcı nitelikteki çalışmaları şunlardır:

a. Yapılan denetim programının yeniden gözden geçirilmesi,

b. Gelecekteki olası belirsizliklerin değerlendirilmesi,

c. Bilânço tarihinden sonraki önemli olayların gözden geçirilmesi,

d. Müşteri ile ilişkili olan kişi ve kuruluşlarla yapılan işlemleri belirleme ve inceleme,

e. Müşteri işletmeden beyan mektubu alınması,

f. Genel analitik testler yapılması.

İşletmeyle ilgili belirsizlikler için aşağıdaki örnekler verilebilir:

• Kaybedilmesi durumunda işletmenin itibarını ve mali durumunu sarsacak davalar,

• Devlet kurumları ile devam etmekte olan anlaşmazlıklar, vergi ve kamulaş- tırma davaları,

• İşletmenin boyutunu aşan ve gerçekleştiğinde işletmeye zarar verecek olan sözleşme, garanti ve kefaletler,

• Devam eden toplu sözleşme görüşmeleri,

• Satılan malların garanti kapsamına giren garantilerden doğabilecek yükümlülükler,

• Çevreye verilen zararlar nedeniyle gelecekte ortaya çıkması olası yüksek çevresel maliyetler.

Denetim çalışmasınn sona erdiği tarih, denetim raporunun düzenlendiği tarihtir.

Yönetimden yazılı beyan mektubu istenmesinin amaçları şunlardır

• Yönetimin denetçiye verdiği sözlü beyanların doğrulanması,

• Dönem içinde verilen sözlü beyanların uygunluğunun devam ettiğini belirlemek,

• Yönetimin beyanlarına ilişkin yanlış anlaşılma olasılığını azaltmak,

• Mali tabloların düzenlenmesinde esas sorumluluğun yönetime ait olduğunu vurgulamak,

• Müşteri ile denetçi arasında anlaşmazlık olması halinde kanıt olarak kullanmak.