MUHASEBE DENETİMİ VE MALİ ANALİZ - Deneme Sınavı - 7

Yönetim analizi, yönetim kararlarında kullanılmak üzere temelde yönetim için yapılan analizdir. Mali analiz işletme içinden kişilerce yapılıyorsa iç analiz, işletme dışından kişilerce yapılıyorsa dış analizdir.

Mali analiz sürecin kullanılabilecek başlıca analiz teknikler; yatay, dikey, trend ve oran yöntemi ile analizdir.

Trend analizinde beklenen fayda ile incelenen dönemin dönemin uzunluğu arasında negatif değil pozitif bir ilişki vardır.

Mali analiz ile bir işletmenin mali durumu, kârlılık durumu, faaliyetlerinin etkinlik ve verimliliği ile gelişiminin yeterli olup olmadığı konularında bilgi sahibi olunabilir. Bu bilgi ile işletmenin içinde bulunduğu durum değerlendirilirken aynı zamanda işletmenin geleceğine ilişkin öngörüler yapılabilir. Mali analiz sonuçlarına göre bir işletmenin göreceli olarak güçlü ve zayıf yanları belirlenebilir.

Bilanço; bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıkları ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren tablodur. Bilanço bir işletmenin belirli bir andaki finansal durumunu gösterir. Bu nedenle, muhasebe standartlarında bilançoya aynı zamanda Finansal Durum Tablosu adı verilmiştir.

Yöneticiler, yatırımcılar, çalışanlar ve sendikalar, devlet ve kamu kurumları mali analiz kullanabilecek taraflardır. Satıcılar ve diğer ticari alacaklılar genellikle iş yaptıkları işletmenin gelecekteki durumuna ilişkin bilgilerle ilgilenirler. İş yaptıkları işletmenin sürekliliğini ve yine borçlarını geri ödeme gücünü görmek amacıyla mali tablo analizine ihtiyaç duyarlar. Alıcılar ise bu grup içinde yer almaz.

Mali analiz yapılma amacına göre yönetim analizi, kredi analizi ve yatırım analizi olmak üzere üç başlıkta ele alınabilir. Yapılış biçimine göre statik ve dinamik analiz, analizi yapacak şahsa göre iç ve dış analiz söz konusudur.

Statik Analiz: Bu analiz türünde bir işletmenin mali tabloları sadece bir dönem bakımından incelenmekte ve mali tablolarda yer alan kalemlerin birbirleri ile ilişkileri değerlendirilerek gerekli yorumlar yapılmaktadır.

Yüzde yöntemi ile analiz tekniğinde mali tablolarda yer alan kalemlerin her biri bağlı bulunduğu grup toplamına veya genel toplama oranlanmakta ve elde edilen yüzdelere göre ifade edilmektedir. Bu teknik daha çok bilanço ve gelir tablosunun dikey analizinde kullanılmaktadır. Bilançonun dikey analizinde aktif ve pasif toplam 100 kabul edilirken gelir tablosunda net satışlar 100 kabul edilmekte ve diğer kalemler bunlara oranlanmaktadır.

Eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz tekniğinde genelde beş veya daha uzun yıllarda mali tablo kalemlerinin gösterdiği değişim incelenmektedir.

Oran analizi, yüzde yöntemi ile analiz (dikey analiz), eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz (trend analizi), karşılaştırmalı tablolar analizi (yatay analiz) mali analiz tekniklerinden iken, maliyet-fayda analizi bu kapsamda değerlendirilemez.

Oran yöntemi ile analiz mali tablo kalemleri arasında anlamlı bir ilişki bulunduğu varsayımına dayanır. Buna bağlı olarak aralarında anlamlı ilişki olduğu kabul edilen kalemler birbirinin yüzdesi veya katı olarak ifade edilir. Başka bir ifade ile mali tablolarda yer alan kalemler birbirine oranlanır. Elde edilen sonuçlar öncelikle aynı işletmenin geçmiş dönem oranları ile daha sonra ilgili sektörün ortalama oranları ile son olarak da genel kabul görmüş oranlar ile karşılaştırılır.

Analizi yapacak olan şahıslara göre mali analiz türleri iç analiz ve dış analiz olmak üzere iki başlıkta ele alınabilir. Mali analiz işletme içinden kişilerce yapılıyorsa iç analiz, işletme dışından kişilerce yapılıyorsa dış analiz olarak nitelendirilir.

Finansal analizin hammaddesi finansal tablolardır. Finansal tablolar rakamlardan oluştuğu için faaliyetlerin sonuçlarını kantitatif olarak objektif kriterlerle ölçmek ve önceden oluşturulmuş başarı standartlarıyla bu sonuçları yıllar itibariyle mukayese etmek mümkündür.

İşletmenin gerçek anlamda tanınabilmesi için yıllar itibariyle finansal tablo kalemlerindeki değişikliklerin gözden geçirilmesi gerekir. Karşılaştırmalı tablolar analizi olarak da bilinen yatay analiz, bir işletmenin iki veya daha fazla dönemine ilişkin finansal tablolarının birbirini izleyen dönemler itibariyle karşılaştırmalı olarak düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin dönemler itibariyle göstermiş olduğu değişikliklerin incelenerek değerlendirilmesidir.

Fark rakamının önceki yıl rakamına bölünmesi ve 100 ile çarpılması suretiyle fark yüzdesi hesaplanarak fark yüzdesi sütununa yazılır. Örneğimizde cari dönemden18000 önceki dönem 12000 çıkarıldığında fark + 6000 olarak bulunur. Önceki dönem tutarı +6000/12000 ‘e bölersek ve çıkan sonucu 100 ile çarparsak +% 50 buluruz.

İşletmenin dönen varlıkları ve kısa vadeli yabancı kaynaklarında birbirine uyumlu olarak artış göstermesi istenen bir durumdur. İşletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklarının dönen varlıklarla karşılandığı kabul edilir. Dolayısıyla işletmenin kısa vadeli borçlarını karşılayacak düzeyde dönen varlık bulundurması arzu edilir. İşletmenin dönen varlık ve kısa vadeli yabancı kaynaklarının farkı olarak ifade edilen net çalışma sermayesi eksiye düşmemelidir.

Satışlar kalemini ticari alacaklarla ilişkilendirilebilir. Ticari alacaklardaki artışın satışlardaki artıştan daha az olması tercih edilir. Çünkü bu durumda satışların büyük kısmının peşin yapıldığı ve işletmenin iyi bir tahsilat politikasına sahip olduğu söylenebilir.

İşletmenin ana faaliyet konusunu sürdürmek için katlanması gereken giderler olan faaliyet giderlerinin iş hacminin artması ile artış göstermesi olağan karşılanır. Ancak; faaliyet giderlerinin faaliyet kârını azaltıcı şekilde artması olumsuz yorumlanır.

Yüzde yöntemi ile analiz olarak da bilinen dikey analiz tekniğinde, bilanço ve gelir tablosunda yer alan her kalem, aynı tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplama oranlanmakta ve hesaplanan yüzdelere göre ifade edilmektedir.